Strategie "ja" (po)romantycznego w poezji polskiej XIX-XXI wieku
U początków projektu Strategie ”ja” (po)romantycznego w poezji polskiej XIX-XXI wieku, rezultatem którego jest niniejsza publikacja, stała nieodmiennie powracająca myśl, że zaskakująco wiele - wbrew diagnozom radykalnie separującym poezję romantyczną od jej dwudziestowiecznych realizacji - łączy poetyckie dykcje na przestrzeni ostatnich dwóch stuleci.
Koncentrujemy się na fundamentalnym wymiarze tekstu, który jednocześnie poza tekstowość wykracza. Ten wymiar wyznacza podmiot rozumiany zarówno zgodnie z poetyką strukturalistyczną jako kategoria immanentna wypowiedzi, jak i poststrukturalistycznie - rozpatrywany w ujęciu antropologicznym i kulturowym. Szeroka formuła podmiotowości, nietożsama z abstrakcyjną ideą filozoficzną, lecz istniejąca poprzez wielość jednostkowych realizacji, jest dla nas kategorią centralną i nadrzędną, służącą wydobyciu ciągłości procesu historycznoliterackiego (a nawet szerzej - kulturowego), trwającego w poezji polskiej nieprzerwanie od romantyzmu do dzisiaj.
W naszym projekcie uznajemy romantyzm za jedną z początkowych faz nowoczesności, w której pojawiają się i dochodzą do głosu konstytutywne dla niej przeświadczenia o nieprzejrzystości świata, podmiotu i języka, podejmowane następnie w duchu rewizjonistycznym przez (po)romantyków.
Szkice pomieszczone w pierwszej części niniejszej publikacji i rozmowy inspirowane wspólnymi lekturami kilku ważnych dla nas książek, składające się na część drugą projektu, tworzą dopełniającą się, dialogiczną całość, wzajemnie do siebie odsyłają, podejmując te same kwestie w różny sposób je oświetlają, nierzadko także wchodząc z sobą w spór. Tym samym otwierają przestrzeń do stawiania dalszych pytań, do krytycznego czytania następnych tekstów i do odkrywania innych perspektyw, które ujawnią dziś jeszcze nieznane miejsca wspólne przeszłości i teraźniejszości. Mamy nadzieję, że nasza propozycja stanie się inspiracją do podjęcia kolejnych rewizjonistycznych lektur, wydobywających fundamentalne znaczenie romantycznej tradycji, w jej najbardziej rewolucyjnej wersji - tej dotyczącej nowego paradygmatu poznawczego i estetycznego oraz nowego modelu antropologicznego.
Część 1: Studia i szkice 1
Od redaktorów 7
Jakub Momro, Podmiot eksperymentalny 15
Jacek Brzozowski, Uwagi o zasadniczych Mickiewiczowskich strategiach podmiotowych 29
Anna Kurska, O wielkich monologach bohaterów romantycznych 55
Magdalena Siwiec, Słowackiego podmiot somatyczny 87
Krzysztof Trybuś, Podmioty romantycznej pamięci – od kanonu do hipolepsy 103
Arent van Nieukerken, Podmiotowość i styl w poezji Norwida 115
Barbara Stelmaszczyk, Wielogłos podmiotów mówiących a struktury dialogowe w poezji Norwida 141
Maria Berkan-Jabłońska, Zagadnienie podmiotowości w poezji kobiecej romantyzmu i okresu międzypowstaniowego. „My z nich wszystkie?” 161
Anna Czabanowska-Wróbel, Młodopolskie „ja” – niepewne, przejściowe, eruptywne 191
Małgorzata Okulicz-Kozaryn, „Idealizm bez ideału” – romantyczne powinowactwa podmiotu poezji Antoniego Langego 207
Piotr Szwed, Romantyczni towarzysze podróży. O Topielcu Bolesława Leśmiana w kontekście teorii Harolda Blooma 219
Barbara Sienkiewicz, Podmiot (w) poezji awangardowej dwudziestolecia 237
Krystyna Pietrych, Romantyczno-modernistyczny podmiot poezji Wata, czyli o dwudziesto- wiecznych przygodach „duszy czującej” 269
Agata Stankowska, Podmiot w skali wyobraźni. Zbigniew Bieńkowski o „używaniu poezji za narzędzie do wykonywania rzeczy niemożliwych” 299
Jerzy Wiśniewski, Romantyczny (?) bohater/podmiot Herberta. Przypadek Pana Cogito 329
Tomasz Kunz, Tropy, ślady, szczątki. Romantyczne figury podmiotowości w poezji Rafała Wojaczka 353
Tomasz Cieślak, Świetlicki (po)romantyczny. Kwestia podmiotowości 363
Magdalena Rabizo-Birek, Między nicością a nieśmiertelnością. O Honecie (po)romantycznym 381
Arkadiusz Bagłajewski, Być wieszczem i prorokiem dzisiaj – jak to jest możliwe? 413
Piotr Śliwiński, Podmiot poezji najmłodszej: wysiedleniec, moderator, aktor 429
Indeks nazwisk 443
Część 2: Rozmowy 456
Rozmówcy 462
Rozmowa pierwsza. Kazimierz Dolny nad Wisłą, 25–26 kwietnia 2014 464
Rozmowa druga. Chęciny, 7–8 lipca 2014 486
Rozmowa trzecia. Lublin, 22–23 września 2014 512
Rozmowa czwarta. Kraków, 11–12 grudnia 2014 542
Rozmowa piąta. Kraków, 23–24 października 2015 568
Rozmowa szósta. O wierszu Mickiewicza Do Samotności, Łódź, 8 stycznia 2016 586
Rozmowa siódma. O wierszu Różewicza W teatrze cieni, Łódź, 9 stycznia 2016 600
Indeks nazwisk 612
