Szacowanie podstawy opodatkowania

• Druk: Łódź, 2020
• Autor: Agata Kłosińska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Przedmiotem monografii jest instytucja szacowania podstawy opodatkowania uregulowana w art. 23 Ordynacji podatkowej. Opracowanie zawiera analizę obowiązujących przepisów dotyczących procedury szacowania podstawy opodatkowania, w szczególności odnoszącą się do przesłanek oraz metod szacowania, a także pozycji strony postępowania prowadzonego w tym trybie, z uwzględnieniem orzecznictwa sądów administracyjnych, Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego.
W monografii przedstawiono także ewolucję regulacji prawnej szacowania podstawy opodatkowania, określono miejsce i funkcję tej instytucji w polskim prawie podatkowym oraz dokonano analizy obowiązujących przepisów w kontekście zasad i wartości konstytucyjnych. Polską regulację prawną przedstawiono na tle rozwiązań przyjętych w ustawodawstwach zagranicznych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8142-724-1
• ISBN druku: 978-83-8142-723-4
• Liczba stron: 190

Pobierz spis treści»

Wykaz najważniejszych skrótów	11

Wstęp	13

Rozdział I. Pojęcie i geneza szacowania podstawy opodatkowania	17
1. Uwagi ogólne	17
2. Pojęcia szacowania i szacunku w znaczeniu słownikowym	17
3. Rola i cel instytucji szacowania podstawy opodatkowania	18
4. Ewolucja uregulowań szacowania podstawy opodatkowania w polskim prawie podatkowym	20
4.1. Szacowanie podstawy opodatkowania w okresie międzywojennym	20
4.2. Szacowanie podstawy opodatkowania w dekrecie z dnia 16 maja 1946 r. o postępowaniu podatkowym	23
4.3. Szacowanie podstawy opodatkowania w ustawie o zobowiązaniach podatkowych z dnia 19 grudnia 1980 r.	25
4.4. Szacowanie podstawy opodatkowania w Ordynacji podatkowej z 1997 r.	27
5. Instytucja szacowania podstawy opodatkowania w aktualnym stanie prawnym	31
6. Szacowanie podstawy opodatkowania w projekcie Ordynacji podatkowej Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego	32
7. Podsumowanie	33

Rozdział II. Miejsce instytucji szacowania podstawy opodatkowania w polskim systemie prawa podatkowego 	37
1. Uwagi ogólne	37
2. Szacowanie podstawy opodatkowania a inne instytucje prawa podatkowego, w których występują elementy szacowania	37
2.1. Określanie wartości budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej na gruncie podatku od nieruchomości	38
2.2. Określanie wartości rynkowej nabytych rzeczy i praw majątkowych na gruncie podatku od spadków i darowizn	40
2.3. Określanie wartości rynkowej przedmiotu czynności cywilnoprawnych na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych	41
2.4. Ustalanie wartości sprzedaży opodatkowanej na gruncie podatku od towarów i usług	42
2.5. Szacowanie podstawy opodatkowania na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych	44
2.5.1. Szacowanie dochodu na podstawie art. 24b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych	44
2.5.2. Ustalanie dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej	44
2.5.3. Szacowanie dochodów w przypadku transakcji między podmiotami powiązanymi	45
2.5.4. Ustalanie wartości pieniężnej świadczeń w naturze i świadczeń nieodpłatnych	47
2.5.5. Ustalanie wartości rynkowej rzeczy lub praw majątkowych	47
2.6. Szacowanie podstawy opodatkowania na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych	48
3. Miejsce szacowania podstawy opodatkowania w systemie powstawania i wymiaru zobowiązań podatkowych w Polsce	49
3.1. Szacowanie podstawy opodatkowania jako reakcja na wadliwy samowymiar zobowiązania podatkowego	49
3.2. Szacowanie podstawy opodatkowania a opodatkowanie dochodów nieujawnionych 	53
4. Podsumowanie	55

Rozdział III. Instytucja szacowania podstawy opodatkowania a zasady i wartości konstytucyjne 	57
1. Uwagi ogólne	57
2. Zasady i wartości konstytucyjne na gruncie instytucji szacowania podstawy opodatkowania	57
3. Szacowanie podstawy opodatkowania a zasada powszechności opodatkowania	58
4. Szacowanie podstawy opodatkowania a zasada równości opodatkowania	60
5. Szacowanie podstawy opodatkowania a ochrona prawa własności podatnika	62
6. Szacowanie podstawy opodatkowania a normy wynikające z art. 217 Konstytucji RP	65
7. Standardy, jakim powinny odpowiadać przepisy o szacowaniu podstawy opodatkowania w świetle Konstytucji RP	66
8. Podsumowanie	69

Rozdział IV. Szacowanie podstawy opodatkowania w ujęciu prawno-porównawczym	73
1. Uwagi ogólne	73
2. Szacowanie podstawy opodatkowania w systemie podatkowym Włoch	73
2.1. Miejsce procedur szacunkowych we włoskim systemie procedur wymiarowych	73
2.2. Poszczególne metody wymiarowe	74
2.2.1. Korekta samowymiaru decyzją podatkową przez ustalanie rzeczywistego dochodu z poszczególnych źródeł (accertamento analitico)	75
2.2.2. Metoda wymiaru szacunkowego w oparciu o wskaźniki świadczące o wysokości osiągniętego dochodu (accertamento sintetico)	76
2.2.3. Metoda szacowania dochodu na podstawie danych spoza ksiąg podatkowych (accertamento induttivo)	77
2.2.4. Metoda oparta na analizie sektora danej branży (accertamento analitico-induttivo)	77
3. Szacowanie podstawy opodatkowania w systemie podatkowym Francji	78
3.1. Opodatkowanie z urzędu (taxation d’office) i oszacowanie z urzędu (l’evaluation d’office)	79
3.1.1. Regulacja prawna	79
3.1.2. Procedury wymiaru z urzędu w systemie francuskich procedur wymiaru zobowiązania podatkowego	79
3.1.3. Przesłanki opodatkowania z urzędu (taxation d’office)	80
3.1.4. Przesłanki oszacowania z urzędu (l’evaluation d’office)	81
3.1.5. Metody wymiaru	81
3.2. Oszacowanie za zgodą podatnika – forfait	82
3.2.1. Metoda szacowania standardowego dochodu podatnika	82
3.2.2. Metoda ustalania przeciętnego dochodu w danej branży	83
3.2.3. Oszacowanie rzeczywistego dochodu 	83
4. Szacowanie podstawy opodatkowania w systemie podatkowym Niemiec	83
4.1. Regulacja prawna i zakres stosowania instytucji szacowania w niemieckim systemie prawnym	83
4.2. Przesłanki szacowania podstawy opodatkowania	84
4.3. Metody szacowania podstawy opodatkowania	85
5. Podsumowanie	86

Rozdział V. Charakter prawny instytucji szacowania podstawy opodatkowania	89
1. Uwagi ogólne	89
2. Charakter  materialno-proceduralny	89
3. Charakter  obligatoryjny	91
4. Charakter wyjątkowy	92
5. Charakter  niesamoistny	93
6. Charakter neutralny	94
7. Podsumowanie	96

Rozdział VI. Przesłanki szacowania podstawy opodatkowania	99
1. Uwagi ogólne	99
2. Przesłanki szacowania podstawy opodatkowania na gruncie obowiązującej regulacji prawnej	100
3. Pozytywne przesłanki szacowania podstawy opodatkowania	103
3.1. Brak ksiąg podatkowych lub innych danych niezbędnych do określenia podstawy  opodatkowania	103
3.1.1. Księgi rachunkowe	104
3.1.2. Podatkowa księga przychodów i rozchodów	106
3.1.3. Ewidencje i rejestry	106
3.1.4. Inne dane niezbędne do określenia podstawy opodatkowania	107
3.2. Dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania	107
3.2.1. Szczególna moc dowodowa ksiąg podatkowych	108
3.3. Naruszenie warunków uprawniających do zryczałtowanej formy opodatkowania	112
3.3.1. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych	113
3.3.2. Karta  podatkowa	114
4. Przesłanki negatywne szacowania	116
5. Przyczyna braku danych do ustalenia podstawy opodatkowania na zasadach ogólnych a szacowanie podstawy opodatkowania	121
6. Podsumowanie	122

Rozdział VII. Metody szacowania podstawy opodatkowania 	125
1. Uwagi ogólne	125
2. Regulacja prawna w zakresie metod szacowania podstawy opodatkowania	125
3. Pojęcie metody szacowania – analiza i ocena poglądów doktryny i orzecznictwa	126
4. Szacunkowe wielkości odniesienia w ramach metod szacowania	129
5. Zastosowanie metody szacowania	130
6. Metody szacowania podstawy opodatkowania określone ustawowo	132
6.1. Metoda porównawcza wewnętrzna 	132
6.2. Metoda porównawcza zewnętrzna	134
6.3. Metoda remanentowa	136
6.4. Metoda produkcyjna	137
6.5. Metoda kosztowa 	139
6.6. Metoda udziału dochodu w obrocie	140
7. Metody szacowania nieokreślone wprost w ustawie	141
8. Dyrektywy wyboru metody szacowania podstawy opodatkowania	144
9. Podsumowanie	147

Rozdział VIII. Pozycja podatnika w postępowaniu w sprawie szacowania podstawy opodatkowania	151
1. Uwagi ogólne	151
2. Przyczyny osłabienia pozycji podatnika w postępowaniu szacunkowym w stosunku do postępowania na zasadach ogólnych	151
3. Znaczenie zasad ogólnych postępowania podatkowego przy zastosowaniu instytucji szacowania podstawy opodatkowania	153
3.1. Realizacja zasady legalizmu w postępowaniu szacunkowym	153
3.2. Zasada prawdy materialnej w postępowaniu szacunkowym	155
3.3. Zasada przekonywania w postępowaniu szacunkowym	157
3.4. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu szacunkowym	160
4. Dążenie do określenia podstawy opodatkowania zbliżonej do rzeczywistej jako podstawowa dyrektywa wymiaru szacunkowego 	161
5. Ocena instytucji szacowania pod kątem występowania w jej ramach elementów uznania administracyjnego	164
6. Pozycja podatnika w ramach procedury szacowania podstawy opodatkowania na gruncie projektu Ordynacji podatkowej Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego	168
7. Podsumowanie	170

Zakończenie	173

Bibliografia	177

Wykaz orzecznictwa	183

Wykaz aktów prawnych	189