Sztuka słowa Mikołaja Reja

• Druk: Łódź, 2013
• Autor: Danuta Kowalska
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Książka zawiera bardziej pogłębione i całościowe ujęcie językowej strony warsztatu twórczego jednego z ojców polskiej literatury. Niedostatki te w równym stopniu odnoszą się do wydanej około połowy szesnastego stulecia prozatorskiej parafrazy Psałterza Dawidowego, której autorstwo dość zgodnie dziś już badacze skłonni są wiązać z osobą Mikołaja Reja. Dzieło to, wzorowane najprawdopodobniej na łacińskiej parafrazie Jana van den Campen, dotąd w większym stopniu przyciągało uwagę od strony genetycznej, konfesyjnej i edycyjnej niż jego wartości i artyzmu językowego. Monografia Danuty Kowalskiej, reprezentantki łódzkiego środowiska językoznawczego, Sztuka słowa Mikołaja Reja. Studium stylistycznojęzykowe Psałterza Dawidowego, wypełnienia lukę badawczą.
Rozprawa przynosi wartościowe poznawczo i w znacznym stopniu nowatorskie w swej metodzie studium monograficzne ważnego zabytku polskiej literatury psałterzowo-biblijnej. Uczynienie polem obserwacji i oceny stylistycznojęzykowej strony niniejszej parafrazy stanowi niezaprzeczalny wkład autorki w przywrócenie należnej „równowagi” badawczej w dotychczasowych studiach nad spuścizną Nagłowiczanina. Praca ta dostarcza wielu ważnych danych nie tylko na temat języka osobniczego i warsztatu konkretnego twórcy, ale też rzuca wiele nowego światła na dzieje polszczyzny renesansowej oraz proces kształtowania się jej stylowej domeny biblijnej.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Literaturoznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7969-599-7
• ISBN druku: 978-83-7525-818-9
• Liczba stron: 458

Pobierz spis treści»

Wstęp  11
1. Psałterz Dawidow w świetle dotychczasowych badań  14
2. Cele pracy i założenia metodologiczne  28
3. Podstawa materiałowa i sposób prezentacji materiału  38
Wykaz skrótów  45

Część I. Między konwencją a indywidualizacją języka, czyli cechy stylistycznojęzykowe Rejowego Psałterza jako tekstu biblijnego  47

I. Leksyka Psałterza Dawidowego w ujęciu statystycznym
na tle leksyki XVI wieku i staropolskich przekładów Psałterza  49
1. Liczba haseł i liczba wyrazów  51
2. Wskaźnik bogactwa leksykalnego (k)  52
3. Przeciętna częstość haseł (F) i grupy frekwencyjne  57
4. Leksyka o najwyższej frekwencji  62
5. Leksyka o najniższej frekwencji  76
6. Charakterystyka autosemantycznych części mowy Psałterza Dawidowego    84
Rzeczowniki    84
Czasowniki    98
Przymiotniki  103
Przysłówki  107
7. Wskaźnik rozbieżności (DR)  110
8. Rozkład leksyki neutralnej, ujemnej i dodatniej w Psałterzu  116
9. Charakterystyka leksyki dodatniej Psałterza  119
10. Charakterystyka leksyki ujemnej Psałterza  165

II. Charakterystyka wybranych połączeń wyrazowych  167
1. Związki wyrazowe, które weszły do tekstu w niezmienionym kształcie   170
2. Związki wyrazowe zmodyfikowane  175
3. Związki wyrazowe imitujące biblijny wzorzec frazeologiczny   184
Związki wyrazowe o charakterze tautologicznym  184
Dwuwyrazowe połączenia analityczne typu mieć nadzieję, zastępujące związki wyrazowe o charakterze syntetycznym  189
Dwuwyrazowe połączenia typu rzecz + przymiotnik  194
Konstrukcje nominalne z użyciem rzeczownika abstrakcyjnego i konkretnego (concretum pro abstracto) typu droga żywota oraz konstrukcje z udziałem dwóch rzeczowników abstrakcyjnych typu chwała wielmożności  195
4. Związki wyrazowe o niebiblijnej genezie  198
Połączenia wyrazowe znane szesnastowiecznej polszczyźnie  198
Połączenia wyrazowe będące indywidualizmami Reja  199

III. Składniowe wykładniki konwencji stylistycznej  203
1. Szyk przydawki względem rzeczownika  204
Szyk zaimkowej przydawki dzierżawczej  204
Szyk przydawki przymiotnikowej  208
2. Szyk orzeczenia  217
3. Orzecznik rzeczownikowy w mianowniku  223
4. Obecność biernych konstrukcji czasownikowych  224
5. Frekwencja konstrukcji imiesłowowych  227
6. Obecność konstrukcji z imiesłowem opisowym (participium graphicum)  230
7. Struktury pleonastyczne z imiesłowem współczesnym i czasownikiem nazywającym mówienie  231
8. Parataksa — hipotaksa. Sposoby łączenia zdań  233

Część II. Poetyckie wartości Rejowego Psałterza  247

I. Środki służące rytmizacji psałterzowej prozy  253
1. Aliteracja  254 
Aliteracja inicjalna  255 
Aliteracja polegająca na powtarzalności głosek w różnych pozycjach sąsiadujących wyrazów  264
Aliteracja końcowa  265
Harmonia głoskowa  269
2. Figury słowno-dźwiękowe  272
Figura etymologiczna  272
Poliptoton  277
3. Paralelizm składniowy  278

II. Epitet i porównanie jako narzędzia instrumentacji semantycznej Psałterza  297
1. Epitet   297
2. Porównanie  326 

Zakończenie  357

Aneks  361 
Indeks wyrazów autosemantycznych Psałterza Dawidowego  363
1. Rzeczowniki  363
2. Czasowniki  386
3. Przymiotniki  422
4. Przysłówki  430

Bibliografia  435 
Summary  453 
Od redakcji  457