Sztuki piękne pod Tatrami
Szeroki przekrój działań artystycznych z obszaru Tatr od końca XVIII wieku do dwudziestolecia międzywojennego, bogata szata graficzna, ponad 300 reprodukcji najwyższej jakości – to wszystko tworzy najnowszy album Teresy Jabłońskiej. Ukazująca się 21 grudnia książka „Sztuki piękne pod Tatrami” to pierwsza tak obszerna publikacja ukazująca artystyczno-intelektualny fenomen Tatr i Zakopanego.
Książka spośród dotychczasowych wydawnictw albumowych poświęconych sztuce „z kręgu Tatr” wyróżnia się rozmaitością dyscyplin artystycznych (malarstwo, rysunek, grafika, fotografia, rzeźba oraz sztuka użytkowa). Teresa Jabłońska w albumie „Sztuki piękne pod Tatrami” omawia najważniejszych artystów zainspirowanych Tatrami i kulturą ludową tworzących od początku XIX wieku do roku 1939 (m.in. Aleksander Kotsis, Jan Nepomucen Głowacki, Stanisław Witkiewicz, Aleksander Schouppé, Walery Eljasz). Autorka także po raz pierwszy prezentuje mniej znaną działalność przedstawicieli tzw. „Młodej Polski Tatrzańskiej” – w tym również działalność fotograficzną taterników.
Zainteresowanie tematyką tatrzańską sięga początku XIX wieku i do dziś jest ona przedmiotem licznych badań naukowych. Kult ojczystych krajobrazów, rosnący od schyłku XVIII wieku, nasilił się w Polsce po utracie niepodległości. Wtedy też były one traktowane jako niepodległa cząstka podzielonej ojczyzny i tym samym stały się symbolem wolności. Dodatkowym impulsem do rozwoju ruchu turystycznego w Tatrach okazała się później romantyczna moda na poznawanie miejsc niezwykłych i nieznanych.
Razem z autorką czytelnicy mogą prześledzić rozwój „nurtu tatrzańskiego” w sztuce polskiej od jego momentu pojawienia się. Należy jednak zaznaczyć, że ukazany tu obraz „tatrzańskiej” spuścizny artystycznej jest rodzajem antologii mającej na celu pokazanie różnorodności i bogactwa sztuki inspirowanej Tatrami i kulturą góralską. Większość dzieł reprodukowanych w albumie pochodzi ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, ale główną oś narracji tworzą również prace pochodzące z kilku innych polskich muzeów, m.in. Muzeum Narodowego w Krakowie i Muzeum Narodowego w Warszawie.
„Sztuki piękne pod Tatrami” to książka o charakterze popularnonaukowym adresowana do miłośników sztuki, Tatr i Zakopanego. Publikacja opiera się na badaniach autorki oraz na literaturze przedmiotu zestawionej w bogatej bibliografii.
Teresa Jabłońska (ur. 1944) – historyk sztuki i długoletnia dyrektorka Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem. Przez wiele lat pracowała również w Muzeum Zamojskich w Kozłówce, gdzie zajmowała się rzemiosłem artystycznym. W swoich licznych pracach badawczych specjalizuje się w zagadnieniach związanych ze sztuką ludową (od 1977 roku głównie podhalańską) i jej rozwinięciem w teorii i realizacjach stylu zakopiańskiego.
Dwujęzyczny album „Sztuki piękne pod Tatrami” jest ukoronowaniem współpracy Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz Muzeum Tatrzańskiego, w ramach której w 2015 roku uroczyście obchodzono dwa wydarzenia: 60-lecie powstania Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz Rok Witkiewiczów.
