W cieniu tragedii wołyńskiej 1943 roku - 04 Postawy duchownych diecezji łuckiej wobec zagrożenia ze strony nacjonalistów ukraińskich w latach 1943—1944

• Druk: Katowice, 2015
• Seria / cykl: Prace Naukowe UŚ; Historia
• Redakcja naukowa: Ewa Żurawska, Jerzy Sperka
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Publikacja W cieniu tragedii wołyńskiej 1943. 70. rocznica mordów Polaków na Kresach Południowo-Wschodnich Rzeczypospolitej jest owocem konferencji naukowej poświęconej tej tragicznej rocznicy, a zorganizowanej przez Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego i Katowicki Oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich pod honorowym patronatem prof. zw. dr hab. Wiesława Banysia – JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego. Konferencję prowadził prof. dr hab. Jerzy Sperka, dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego. Poszczególne referaty zostały wygłoszone 13. czerwca 2013 roku przez pracowników Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego (dr hab. Joanna Januszewska-Jurkiewicz, dr hab. Krzysztof Nowak) oraz gości z innych uczelni – Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (prof. dr hab. Maria Dębowska), UMCS (dr Janusz Kłapeć), AGH z Krakowa (dr Lucyna Kulińska), a także przedstawicieli IPN Oddziału w Katowicach (dr Grzegorz Bębnik i dr Andrzej Drogoń) oraz Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich (Bogdan Kasprowicz, mgr Antoni Wilgusiewicz).

Czytelnik znajdzie w publikacji omówienie różnych aspektów relacji polsko-ukraińskich na Wołyniu, ich tła społeczno-ekonomicznego, genezy ideologii ukraińskiego nacjonalizmu i jego rozwoju w latach II wojny światowej, przebiegu zbrodni dokonanych na polskiej ludności cywilnej. Te wątki rozwinęli głównie Joanna Januszewska-Jurkiewicz i Krzysztof Nowak, ukazując wydarzenia w kontekście historycznym. W tomie ukazano różne zachowania mieszkańców Wołynia oraz postawy duchowieństwa, polskich władz podziemnych i niemieckich władz okupacyjnych w obliczu ludobójstwa, a także losy uchodźców z Wołynia. Autorzy zamieszczonych tekstów starali się dociec przyczyn dokonanych zbrodni, posługując się metodami historycznymi i analizą socjologiczno-politologiczną. Opinie na temat ludobójstwa na Kresach Wschodnich w latach 1939–1945 zawarte w dokumentach i publicystyce władz polskich w kraju i na uchodźstwie przedstawił Zygmunt Woźniczka, a metody i formy aktów ludobójstwa zostały omówione przez Andrzeja Drogonia.

Dramatyczne wydarzenia w powiecie złoczowskim w ujęciu Grzegorza Bębnika nabrały perspektywy bardziej osobistej dzięki wykorzystaniu dziennika Wiesławy Michałek. Natomiast w wystąpieniu Bogdana Kasprowicza pojawił się wątek Ślązaków, emerytowanych górników, którzy przebywając wraz z rodzinami w sanatorium na Wołyniu, stali się jednymi z pierwszych ofiar ukraińskich nacjonalistów. Autor przypomniał także postać OMI Ludwika Wrodarczyka z Radzionkowa, proboszcza w diecezji łuckiej, bestialsko zamordowanego przez upowców. Losy polskich nauczycieli na Podolu podczas II wojny światowej zaprezentował Antoni Wilgusiewicz. Z kolei Maria Dębowska przedstawiła postawy duchownych łuckich wobec zagrożenia ze strony nacjonalistów ukraińskich.

Podsumowania tych wątków dokonał Janusz Kłapeć, prezentując opis losów uchodźców z Wołynia przybyłych na Lubelszczyznę w Generalnym Gubernatorstwie w 1943 roku.

Podsumowaniem całości są rozważania Lucyny Kulińskiej, która starała się zgłębić przyczyny tragicznych wydarzeń, dokonując analizy sojologiczno-politologicznej. Autorka nakreśliła także ideologiczne tło ludobójczej działalności ukraińskich nacjonalistów z OUN-UPA na ludności polskiej, opierając się na źródłach archiwalnych. Rozważania zostały wzbogacone relacjami świadków oraz ilustracjami.

Publikacja ma charakter naukowy, ale napisana przystępnie jest adresowana do wszystkich osób zainteresowanych tematyką kresową.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Ebooki popularnonaukowe
• Redakcja: Ewa Żurawska, Jerzy Sperka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8012-434-9

Spis treści

Wprowadzenie (Ewa Żurawska, Jerzy Sperka) / 9

Krzysztof Nowak
U źródeł tragedii wołyńskiej. Myśl niepodległościowa ukraińskich nacjonalistów w latach 1920—1945 (zarys problematyki) / 13

Joanna Januszewska-Jurkiewicz
Polacy i Ukraińcy na Wołyniu do 1939 roku / 45

Zygmunt Woźniczka
Rzeź wołyńska w dokumentach i publicystyce Polskiego Państwa Podziemnego i Rządu RP na Uchodźstwie / 69

Maria Dębowska
Postawy duchownych diecezji łuckiej wobec zagrożenia ze strony nacjonalistów ukraińskich w latach 1943—1944 / 89

Grzegorz Bębnik
Od Lwowa do Skwarzawy. Losy mieszkańców powiatu złoczowskiego w warunkach zagrożenia ukraińskiego na przykładzie Zapisków 1939—1944 Wiesławy Michałek / 111

Antoni Wilgusiewicz
Losy nauczycieli polskich na Podolu w latach II wojny światowej / 127

Andrzej Drogoń
Metody i formy aktów ludobójstwa dokonywanych przez ukraińskich nacjonalistów. Wybrane przykłady oparte na relacjach świadków / 143

Lucyna Kulińska
Dyskusja wokół ustalenia rozmiarów strat ludności polskiej województw wschodnich II RP — ofiar ukraińskich nacjonalistów w latach II wojny światowej / 167

Janusz Kłapeć
Uchodźcy z Wołynia na Lubelszczyźnie w latach 1943—1944 / 187

Резюме / 197
Summary / 199