W świątyni nauki, mekce matematyków
Książka jest pierwszym kompleksowym i opartym na materiałach archiwalnych opisem studiów i staży naukowych Polaków, którzy immatrykulowali się na Uniwersytecie w Getyndze w latach 1884–1933 i podjęli studia w zakresie nauk ścisłych.
Pierwszy rozdział pracy stanowi wprowadzenie metodologiczne, w rozdziale drugim przedstawiono rozwój nauk ścisłych na uczelni w Getyndze od jej założenia do wypędzenia uczonych przez rządy nazistowskie w 1933 roku. Rozdział trzeci został poświęcony ogólnym problemom związanym ze studiami w Getyndze. W rozdziałach czwartym i piątym – w porządku chronologicznym – przedstawiono Polaków, którzy odbywali staże naukowe w getyńskiej wszechnicy, oraz osoby, które uzyskały tu doktorat filozofii z matematyki, statystyki matematycznej i fizyki albo zdawały egzamin doktorski z tych dyscyplin. Krótkim podsumowaniem badań jest rozdział szósty omawiający rolę byłych getyńskich studentów w II Rzeczypospolitej Polskiej w dwudziestoleciu międzywojennym. Ważną częścią publikacji jest przedostatni rozdział zawierający krótkie biogramy niemal osiemdziesięciu Polek i Polaków, którzy immatrykulowali się na Uniwersytecie w Getyndze. Biogramy zostały uzupełnione informacjami archiwalnymi zgromadzonymi w trakcie kwerend w Getyndze, a także w wielu polskich oraz zagranicznych archiwach i bibliotekach. Kilka not to pierwsze biograficzne opracowanie informacji o tych postaciach.
Atutami monografii są bogata dokumentacja oraz materiał ilustracyjny pozyskany z archiwów polskich i zagranicznych.
Publikacja skierowana jest przede wszystkim do pracowników naukowych oraz studentów interesujących się historią matematyki, fizyki, astronomii i statystyki matematycznej. Może też zaciekawić osoby zainteresowane historią uniwersyteckiej edukacji, w tym polsko-niemieckimi kontaktami naukowymi w okresie 1870–1939, oraz historyków filozofii, logiki i chemii.
Podziękowania 9
Lista skrótów 13
Rozdział 1. Wprowadzenie 15
1.1. Temat publikacji i jego uzasadnienie 15
1.2. Cel badań 19
1.3. Metodologia pracy 20
1.4. Źródła i literatura 25
1.5. Struktura książki 37
Rozdział 2. Katedry nauk ścisłych Uniwersytetu w Getyndze 39
2.1. Założenie Uniwersytetu w Getyndze 39
2.2. Kształtowanie się katedr nauk ścisłych do 1807 roku 40
2.3. Czasy Gaussa i Webera 42
2.4. Nominacja Kleina 53
2.5. Nominacje Rieckego, Voigta, Schwarzschilda i Nernsta 59
2.6. Czas ścisłej współpracy fizyków i matematyków 62
2.7. Nagrody Nobla dla uczonych z Getyngi 67
2.8. Nominacja Hilberta 69
2.9. Budowanie zespołów naukowych 73
2.10. Katedry matematyki na przełomie wieków 79
2.11. Katedry nauk ścisłych w okresie I wojny światowej 84
2.12. Badania naukowe po I wojnie światowej 86
2.13. Matematycy i fizycy z Getyngi w niemieckich organizacjach naukowych 93
2.14. Encyklopädie der mathematischen Wissenschaften mit Einschluß ihrer Anwendungen 97
2.15. Wypędzenie uczonych z Getyngi 98
Rozdział 3. Studia w Getyndze 99
3.1. Uczelnia i miasto 99
3.2. Proces umiędzynarodowienia studiów ścisłych 100
3.3. Sytuacja edukacyjna Polaków 103
3.4. Przyczyny podejmowania studiów na zagranicznych uczelniach 104
3.5. Co dawała Getynga? 115
3.6. Warunki życia w Getyndze 123
3.7. Polska kolonia czy polski zaścianek? 124
3.8. Stowarzyszenia niemieckich studentów wobec Polaków 127
Rozdział 4. Polacy doskonalący w Getyndze warsztat naukowy 131
4.1. Studia w Getyndze jako wstęp do kariery naukowej 131
4.2. Sposoby finansowania staży naukowych w Getyndze 132
4.3. Pierwsi Polacy na studiach w Getyndze: 1885–1895 136
4.4. Wzrost liczby polskich studentów w Getyndze: 1895–1905 142
4.5. Najliczniejsza grupa polskich studentów w Getyndze: 1905–1914 157
4.6. Okres po I wojnie światowej: 1918–1933 190
4.7. Wizyty polskich uczonych w nazistowskiej Getyndze: 1933–1939 204
Rozdział 5. Doktoraty Polaków w Getyndze w latach 1888–1922 207
5.1. O postępowaniu doktorskim w Getyndze na przełomie XIX i XX wieku 207
5.2. Przewody doktorskie Polaków w Getyndze: od Kowalskiego do Walfisza 210
5.2.1. Józef Wierusz-Kowalski (1889) 211
5.2.2. Władysław Bortkiewicz (1892) 214
5.2.3. Stanisław Tołłoczko (1897) 217
5.2.4. Michał Feldblum (1900) 220
5.2.5. Franciszek Zienkowski (1905) 225
5.2.6. Czesław Reczyński (1905) 227
5.2.7. Hugo Steinhaus (1911) 230
5.2.8. Kazimierz Horowicz (1912) 234
5.2.9. Jan Kroo (1913) 236
5.2.10. Stefan Błachowski (1913) 240
5.2.11. Wacław Dziewulski (1914) 243
5.2.12. Wanda Łempicka (1920) 250
5.2.13. Arnold Walfisz (1922) 253
5.3. Niepowodzenia doktorskie Polaków 256
Rozdział 6. Getyńscy studenci w II Rzeczpospolitej Polskiej 259
6.1. Organizacje uczonych i ich założyciele 261
6.2. Jubileusz Davida Hilberta a sprawa polska 265
6.3. Emigracja i straty wojenne 266
Rozdział 7. Biogramy i archiwalia biograficzne 269
7.1. Kazimierz Ajdukiewicz 271
7.2. Aleksander Axer 272
7.3. Tadeusz Banachiewicz 274
7.4. William Birnbaum 276
7.5. Izydor Blumenfeld 277
7.6. Stefan Błachowski 278
7.7. Władysław Bortkiewicz 279
7.8. Łucjan Böttcher 281
7.9. Włodzimierz Burzyński 282
7.10. Leon Chwistek 283
7.11. Lewek Doński 285
7.12. Wacław Dziewulski 286
7.13. Władysław Dziewulski 287
7.14. Michał Feldblum 289
7.15. Tadeusz Felsztyn 291
7.16. Aleksander Fuchs 292
7.17. Meier Goldman 292
7.18. Karol Grycz 292
7.19. Antoni Hoborski 294
7.20. Kazimierz Horowicz 295
7.21. Roman Ingarden 296
7.22. Ludwik Jagustyn 299
7.23. Zygmunt Janiszewski 299
7.24. Kazimierz Jantzen 301
7.25. Eugeniusz Kahl 303
7.26. Felicjan Kępiński 303
7.27. Stanisław Kępiński 305
7.28. Helena Kohn 307
7.29. Henryk Kołodziejski 307
7.30. Jan Kroo 308
7.31. Stefan Kwietniewski 309
7.32. Jakub Laub 310
7.33. Stanisław Loria 312
7.34. Wanda Łempicka 313
7.35. Antoni Łomnicki 314
7.36. Tadeusz Łopuszański 316
7.37. Stefan Mazurkiewicz 317
7.38. Witold Moroński 318
7.39. Władysław Moszczyński 319
7.40. Stefan Natanson 319
7.41. Władysław Orlicz 320
7.42. Józef Polikier 322
7.43. Antoni Przeborski 322
7.44. Julian Przedborski 323
7.45. Dawid Przepiórka 324
7.46. Stanisław Puchała-Cywiński 325
7.47. Czesław Reczyński 325
7.48. Marian Rejewski 327
7.49. Alfred Rosenblatt 329
7.50. Aleksander Rosenblum 331
7.51. Stanisław Ruziewicz 332
7.52. Henryk Schaerf 333
7.53. Leo Schultz 335
7.54. Bronisław Schupp 336
7.55. Wacław Sierpiński 337
7.56. Józef Sokołowski 339
7.57. Wacław Staszewski 339
7.58. Käthe Stawowiak 341
7.59. Hugo Steinhaus 341
7.60. Jan Stock 343
7.61. Włodzimierz Stożek 345
7.62. Adam Szadurski 346
7.63. Tadeusz Sznuk 347
7.64. Władysław Ślebodziński 347
7.65. Stanisław Tołłoczko 349
7.66. Józef Tykociński-Tykociner 350
7.67. Arnold Walfisz 351
7.68. Wacław Werner 352
7.69. Józef Wierusz-Kowalski 354
7.70. Stanisław Winter 356
7.71. Feliks Wiśniewski 356
7.72. Franciszek Włodarski 357
7.73. Konstanty Zakrzewski 358
7.74. Stanisław Ziemecki 359
7.75. Franciszek Zienkowski 360
7.76. Kazimierz Żorawski 361
7.77. Eustachy Żyliński 363
Rozdział 8. Archiwalia i literatura 365
8.1. Archiwalia 365
8.2. Literatura 369
8.3. Źródła internetowe 392
8.4. Odczyty niepublikowane 393
Indeks osób 395
