Wentylacja dachów i stropodachów. Poradnik
Podstawą wiedzy, którą postanowiłem usystematyzować w tej książce, są doświadczenia zdobyte w wyniku rozstrzygania reklamacji, a także podczas prowadzonych z inwestorami i projektantami konsultacji dotyczących zastosowania materiałów dachowych. Od lat bowiem zajmuję się zawodowo techniką zastosowań materiałów dachowych. Wielokrotnie rozpatrywałem reklamacje zgłaszane dekarzom lub producentom materiałów pokryciowych dotyczące pojawiania
się zacieków we wnętrzach dachów. Uszczelnianie dachów przez dekarzy w wyniku zgłaszanych
reklamacji było nieskuteczne i zacieki pojawiały się nadal. Inwestorzy i wykonawcy nie zdawali
sobie bowiem sprawy z tego, że główną przyczyną ich powstawania były skropliny zbierające
się w wewnętrznych warstwach dachu.
Skropliny powstają i gromadzą się w dachach z powodu braku właściwie zaprojektowanej
i wykonanej wentylacji dachowej, tzn. takiej, która stale usuwa parę wodną z konstrukcji i termoizolacji dachu. A ponieważ panujący w Polsce zmienny klimat nasila zjawisko przenikania
i skraplania się pary wodnej w przegrodach budowlanych, polskie dachy powinny być szczególnie
starannie wentylowane.
W Polsce bardzo wielu ludzi związanych z budownictwem wie o tym, że dachy wentyluje
się w celu usunięcia z nich wilgoci, jednak projektanci i nadzór budowlany nie znają technik
wentylowania dachów na tyle dobrze, by je z powodzeniem stosować i umiejętnie nadzorować.
Brakuje polskiej literatury poświęconej tej problematyce. Uznałem więc, że zagadnienia dotyczące wentylacji dachów warto zebrać i uporządkować w jednej publikacji.
Reklamacje są ogromnym źródłem informacji, pod warunkiem że chce się je starannie wyjaśnić
i wykorzystać w celu lepszego poznania procesów zachodzących w dachach. W ciągu wielu
lat pracy starałem się to robić, a wiedzę zdobytą w ten sposób – poszerzoną o informacje zaczerpnięte z rozproszonej literatury – przekazują w tej książce.
Oprócz podstawowych zasad wentylowania dachów omówiłem w tej pozycji problemy nowoczesnych
materiałów foliowych stosowanych w konstrukcjach dachowych. Uczyniłem to
z kilku powodów. Po pierwsze: są to produkty, które powstały dzięki procesowi ciągłego ulepszania technik usuwania wilgoci za pomocą wentylacji dachów i ich działanie jest ściśle związane z tą techniką. Po drugie: w Polsce są one ciągle wadliwie stosowane mimo wieloletniej ich obecności na rynku budowlanym.
Dzieje się tak m.in. dlatego, że wyroby foliowe zostały wprowadzone na rynek bez odpowiedniego
przygotowania dotyczącego teorii wentylowania dachów. Nadal brakuje wyczerpujących
informacji na ten temat. Jest wiele przyczyn tego stanu rzeczy. Jedną z nich jest to, że
w okresie ich popularyzacji początkowe informacje o foliach i membranach były bardzo urywkowe.
Pochodziły głównie od producentów wywodzących się z krajów o rozwiniętej kulturze technicznej, z dobrze funkcjonującymi wszystkimi instytucjami kształtującymi poziom budownictwa.
Żaden z importerów nie miał przygotowanych informacji o wprowadzanych produktach
dostosowanych do polskich realiów.
Z tych więc powodów poświęciłem materiałom foliowym wiele uwagi, w tym odrębny rozdział,
który jest też próbą stworzenia systematyki bogatej grupy folii i membran stosowanych
w dachach. Oprócz tego omówiłem w niej niektóre występujące w Polsce problemy związane
z powstawaniem w dachach skroplin. Mam nadzieję, że w ten sposób przysłuży się ona do popularyzacji
techniki wentylowania dachów wśród projektantów, inżynierów budownictwa, dekarzy
i inwestorów.
Książka została skomponowana tak, aby można ją było czytać wyrywkowo w częściach dotyczących
poszczególnych zagadnień. Zawiera wiele ilustracji, przy czym niektóre z rysunków
są celowo powtórzone. Dotyczy to również najważniejszych tez książki – przytaczane są wielokrotnie, by nie było konieczne częste powracanie do poprzednich rozdziałów. Układ graficzny tej pozycji książkowej pozwala na dokonywanie ewentualnych notatek i uwag na marginesie, na którym zostały również zamieszczone hasła odsyłające do słownika oraz skróty najważniejszych informacji.
* * *
Publikacja ta nie powstałaby bez konsultacji i dyskusji z wieloma dekarzami. Wszystkim im
dziękuję za wyjaśnienia i rozmowy, za poświęcony mi czas i przekazaną wiedzę praktyczną.
Dziękuję również wszystkim kolegom i współpracownikom z firm, w których i dla których
pracowałem, w których się szkoliłem i zdobywałem doświadczenie zawodowe.
Szczególne podziękowania kieruję do recenzentów: dr. inż. Józefa Adamowskiego i Stanisława
Dudka. Każdy z nich reprezentuje inny rodzaj wiedzy o dachach. Ich uwagi pomogły mi
spojrzeć na niejeden problem z szerszej perspektywy, a dzięki temu były bardzo pomocne w napisaniu tej książki.
Krzysztof Patoka
grudzień 2009 r.
Słowo wstępne
Słownik
1. Dlaczego wentyluje się dachy
1.1. Wprowadzenie
1.2. Skąd pochodzą para wodna i wilgoć
1.3. Mechanizm powstawania skroplin
1.4. Jak ze skroplin powstają zacieki
1.5. Powstawanie skroplin na etapie układania termoizolacji
1.6. Uzasadnienie wentylowania dachów
2. Ogólne zasady wentylacji dachów
2.1. Dach wentylowany
2.2. Ciąg termiczny
2.3. Siły pochodzące od wiatru
2.4. Kąt nachylenia połaci dachu wentylowanego
2.5. Cykle przepływu pary wodnej przez dach
3. Wentylacja dachów o nachyleniu 0–15°
3.1. Klasyfikacja dachów według ich nachylenia oraz mechanizmów funkcjonowania wentylacji
3.2. Podstawowe zasady wentylacji dachów o nachyleniu 0–15°
3.3. Wentylacja dachów i stropodachów o nachyleniu ok. 15° (26,8%)
3.4. Otwory wentylacyjne
4. Wentylacja dachów pochyłych
4.1. Dach wentylowany a pokrycie wentylowane
4.2. Zależność między rodzajem pokrycia a sposobem wentylowania
4.3. Związek szczelności pokryć z wentylowaniem dachów
4.4. Wentylacja dachu w zależności od miejsca ułożenia termoizolacji
4.5. Wentylacja dachu w zależności od kształtu dachu
4.5.1. Metody wykonania szczelin wokół przeszkód typu kominy, okna dachowe i wyłazy
4.5.2. Sposoby wykonania szczelin wokół naroży i koszy dachu
4.5.3. Metody wykonania szczelin wokół lukarn
4.5.4. Wnioski
4.6. Systemy usuwania wilgoci z dachów pochyłych
4.6.1. System wentylacji dachu, gdy poddasze jest niemieszkalne, dach i pokrycie
wentylowane jednocześnie
4.6.2. System wentylacji dachu, gdy poddasze jest niemieszkalne, dach i pokrycie
wentylowane oddzielnie
4.6.3. System wentylacji dachu, gdy poddasze jest mieszkalne, dach i pokrycie
wentylowane
4.6.4. System wentylacji dachu, gdy poddasze jest mieszkalne, dach niewentylowany,
a pokrycie wentylowane
4.6.5. System wentylacji dachu, gdy poddasze jest niemieszkalne, dach wentylowany,
a pokrycie niewentylowane
4.6.6. System wentylacji dachu, gdy poddasze jest mieszkalne, dach wentylowany,
a pokrycie niewentylowane
4.6.7. System wentylacji dachu, gdy poddasze jest niemieszkalne, dach niewentylowany,
a pokrycie wentylowane
4.6.8. System wentylacji dachu dwusystemowego, gdy poddasze jest mieszkalne,
dach niewentylowany, a pokrycie wentylowane
5. Wymiary szczelin wentylacyjnych
5.1. Teoretyczna wysokość szczelin wentylacyjnych
5.2. Ekwiwalentna dyfuzyjnie grubość warstwy powietrza Sd
5.3. Praktyczna wysokość szczelin wentylacyjnych
5.4. Wysokość warstw wentylacyjnych w dachach o nachyleniu 10–20°
6. Wlot i wylot szczeliny wentylacyjnej
6.1. Wlot szczeliny wentylacyjnej
6.2. Wlot szczeliny w okapie dachu pochyłego
6.3. Wylot szczeliny wentylacyjnej w kalenicy i narożu dachu pochyłego
6.4. Wybór osłon wlotów i wylotów szczelin wentylacyjnych dachów pochyłych
6.5. Jak powinno się wybierać uszczelnienia gąsiorów
7. Elastyczne wyroby wodochronne w dachach i stropodachach
7.1. Folie w dachach wentylowanych i niewentylowanych
7.2. Nazewnictwo elastycznych wyrobów wodochronnych
7.3. Podstawowe parametry MWK
7.3.1. Paroprzepuszczalność
7.3.2. Gramatura (masa powierzchniowa)
7.3.3. Wytrzymałość na rozrywanie
7.3.4. Odporność na promieniowanie UV
7.3.5. Wytrzymałość na temperatury
7.3.6. Odporność na działanie słupa wody – wodoodporność
7.4. Paroizolacje
7.4.1. Rodzaje paroizolacji
7.4.2. Układanie paroizolacji
8. Remont dachu okazją do jego ulepszenia
8.1. Wymiana pokrycia podczas ocieplania dachu
8.2. Wykonanie wentylacji od strony poddasza
8.3. Przykład wykonania wentylacji w poprawianym dachu
9. Najczęstsze problemy dotyczące wentylacji dachów
9.1. Wprowadzenie
9.2. Problemy z okapami
9.3. Wentylacja blachodachówki
9.4. Skropliny w dachach dwusystemowych (częściowo izolowanych)
9.5. Wymiary szczelin wentylacyjnych
9.6. Wentylacja dachów o niskim nachyleniu
9.7. Papa na deskowaniu czy membrana wstępnego krycia
10. Szron na dachu
Bibliografia
Autorstwo ilustracji
