Wojna powietrzna a międzynarodowe prawo humanitarne

• Druk: Łódź, 2020
• Autor: Mateusz Piątkowski
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Znaczenie siły powietrznej dla prowadzenia operacji wojskowych jest współcześnie niepodważalne. Lotnictwo było jednym z kluczowych elementów sukcesu polityczno-militarnego w niemal wszystkich konfliktach XX wieku. Niestety, pomimo wielkiego znaczenia tego rodzaju sił zbrojnych, niewspółmiernie skąpe są rozważania na temat aspektów prawnych operacji lotniczych, zwłaszcza w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego. Okoliczność ta była często wykorzystywana przez walczących, którzy, operując w „szarej strefie” prawa wojny, dokonywali co najmniej kontrowersyjnych ataków na ośrodki miejskie, gdzie ginęli niewalczący. Książka ta nie jest ograniczona wyłącznie do najbardziej dyskutowanego aspektu bombardowania, lecz dotyczy także innych zagadnień związanych z wojną powietrzną, nieopisywanych szerzej w literaturze przedmiotu.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8220-111-6
• ISBN druku: 978-83-8142-942-9
• Liczba stron: 802

Pobierz spis treści»

Ważniejsze skróty	17

Wstęp 	19
Wybór głównego tematu monografii	22
Struktura opracowania	24
Cele i główne tezy opracowania	26
Metodologia badań	27

Rozdział I. Zjawisko wojny powietrznej od początków lotnictwa wojskowego do współczesności	29
1.	Definicja wojny powietrznej	29
2.	Wojna powietrzna w ujęciu historycznym 	32
3.	Doktryna wojny powietrznej w okresie międzywojennym	41
4.	Lotnictwo w okresie międzywojennym	55
5.	Zarys działań lotnictwa w okresie II wojny światowej	57
6.	Powojenne wykorzystanie sił powietrznych	73
7.	Konflikt zbrojny w Wietnamie – nowa perspektywa wykorzystania sił powietrznych	78
8.	Współczesna wojna powietrzna	91
9.	Lotnictwo na tzw. wojnie z terrorem	106
10.	Wnioski	114

Rozdział II. Prawo wojny powietrznej i jego źródła	117
1.	Uwagi wstępne	117
2.	Definicja prawa wojny powietrznej	117
3.	Definicja wojskowego statku powietrznego	118
4.	Generacje prawa wojny powietrznej	119
5.	Źródła międzynarodowego prawa wojny powietrznej	121
6.	Międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka jako źródło prawa wojny powietrznej	156

Rozdział III. Materialny zakres prawa wojny powietrznej	167
1.	Uwagi wstępne	167
2.	Wojna jako instytucja prawa międzynarodowego	167
3.	Historyczne spojrzenie na definicję wojny	168
4.	Od „wojny” do „konfliktu zbrojnego”	171
5.	Napad powietrzny i jego rola w określeniu granic obowiązywania temporalnego międzynarodowego prawa humanitarnego	176
6.	Przykłady jednostronnych incydentów zbrojnych z udziałem lotnictwa	177
7.	Subiektywna teoria konfliktu zbrojnego	181
8.	Obiektywna teoria konfliktu zbrojnego. Kontrowersje związane z chwilą jego powstania oraz kryterium intensywności	184
9.	Elementy subiektywne i obiektywne konfliktu zbrojnego	189
10.	Konkluzje	198
11.	Temporalny zakres obowiązywania międzynarodowego prawa humanitarnego	199
12.	Niemiędzynarodowa wojna powietrzna	209
13.	Niemiędzynarodowy konflikt zbrojny	210
14.	Status załogi wojskowego statku powietrznego w niemiędzynarodowym konflikcie zbrojnym	215
15.	Geograficzny zakres stosowania prawa wojny powietrznej	217

Rozdział IV. Rozwój prawa wojny powietrznej	221
1.	Prawo wojny powietrznej jako część tzw. prawa haskiego. Uwagi wstępne	221
2.	Depesza Otto von Bismarcka z 18 listopada 1870 roku	225
3.	Prawo bombardowań artyleryjskich	227
4.	Konferencja brukselska z 1874 roku	232
5.	Projekt prawa wojny lądowej z 1880 roku Instytutu Prawa Międzynarodowego	235
6.	Próba delegalizacji wojny powietrznej – Haga 1899	235
7.	Projekt Instytutu Prawa Międzynarodowego bombardowań morskich miast otwartych z 1896 roku	238
8.	Bombardowania lądowe i morskie – Haga 1899	240
9.	Status prawny przestrzeni powietrznej na początku XX wieku	243
10.	I projekt Paula Fauchille’a z 1902 roku	244
11.	Międzynarodowe prawo wojny powietrznej w projekcie Paula Fauchille’a z 1902 roku	248
12.	Sesja Instytutu Prawa Międzynarodowego w Gandawie w 1906 roku	251
13.	Rozwój prawa lotniczego przed I wojną światową	254
14.	Rozwój zasady wyłącznej suwerenności państwa w przestrzeni powietrznej	257
15.	II konferencja pokojowa w Hadze z 1907 roku	258
16.	Sesja Instytutu Prawa Międzynarodowego w 1910 roku	271
17.	Sesja Instytutu Prawa Międzynarodowego w 1911 roku	273
18.	Projekt prawa wojny powietrznej Paula Fauchille’a	273
19.	Komentarz do projektu kodeksu wojny powietrznej z 1911 roku	278
20.	Projekt praw wojny powietrznej V. Le Moyne'a	280
21.	Projekt prawa wojny powietrznej autorstwa Jamesa M. Spaighta	281
22.	Regulacja statusu prawnego przestrzeni powietrznej w latach 1911–1918	285
23.	Erozja immunitetu miast niebronionych	289
24.	Krytyka art. 25 Regulaminu haskiego z 1907 roku. Dyskusja nad prawnym
statusem Londynu jako miasta bronionego	290
25.	I wojna światowa – doktryna francuska a bombardowania powietrzne	292
26.	Artykuł 25 Regulaminu haskiego z 1907 roku i jego wymiar w wojnie powietrznej	296
27.	Projekt bombardowań powietrznych Paula Fauchille’a	297
28.	Atak na Lipawę z 29 stycznia 1915 roku	300
29.	Kazuistyczne podejście do teorii celu wojskowego	301

Rozdział V. Haskie reguły wojny powietrznej i ich wpływ na prawo wojny powietrznej w okresie II wojny światowej. Stan prawa wojny powietrznej w latach 1945–1972	303
1.	Doświadczenia I wojny światowej – wojna powietrzna w perspektywie prawnej. Status XIV Deklaracji haskiej z 1907 roku	303
2.	Waszyngtońska konferencja rozbrojeniowa 1921–1922	305
3.	Zagadnienie wojny powietrznej na waszyngtońskiej konferencji rozbrojeniowej	307
4.	Haskie reguły wojny powietrznej z 1923 roku	309
5.	Prawo bombardowań powietrznych w regulacji z 1923 roku 	323
6.	Wady Haskich reguł wojny powietrznej z 1923 roku	334
7.	Recepcja Haskich reguł wojny powietrznej z 1923 roku w doktrynie prawa międzynarodowego	338
8.	Doktryna prawa międzynarodowego i teoria celu wojskowego	344
9.	Pozostałe zagadnienia poruszone w ramach Haskich reguł wojny powietrznej z 1923 roku	348
10.	Raport specjalistów MKCK z 1930 roku	357
11.	Kongres praski z 1922 roku. Wojna powietrzna i międzynarodowe prawo lotnicze	360
12.	Konferencja rozbrojeniowa 1932–1934 w Genewie	361
13.	Stowarzyszenie Prawa Międzynarodowego – International Law Association (ILA)	369
14.	Projekt MKCK z Monako z 1934 roku	375
15.	Liga Narodów i zagadnienie wojny powietrznej	378
16.	Rezolucja Ligi Narodów z 1938 roku w sprawie bombardowań powietrznych	381
17.	Studium André Henry-Coüanniera	391
18.	Próby ratyfikacji dokumentu z 1923 roku	392
19.	Przykłady implementacji treści Haskich reguł wojny powietrznej z 1923 roku do regulaminów wojskowych	398
20.	Czy Haskie reguły wojny powietrznej z 1923 roku uzyskały status zwyczajowy przed 1 września 1939 roku?	406
21.	II wojna światowa i stan przestrzegania norm prawa wojny powietrznej	410
22.	Represalia w wojnie powietrznej jako uzasadnienie totalnej wojny powietrznej	419
23.	Stan prawa wojny powietrznej w początkowym okresie II wojny światowej	425
24.	Upadek norm rządzących wojną powietrzną w okresie II wojny światowej	428
25.	MKCK w okresie II wojny światowej	434
26.	Projekt MKCK z New Delhi z 1956 roku	434
27.	Doktryna prawa międzynarodowego wobec zjawiska nieograniczonej wojny powietrznej	442

Rozdział VI. Prawo wojny powietrznej w świetle PD I	447
1.	Uwagi ogólne	447
2.	Definicja pojęcia ludności cywilnej. Problem quasi-kombatantów	449
3.	Bombardowanie strefowe w PD I	456
4.	Zakaz ataków bez rozróżnienia w PD I	460
5.	Zasada proporcjonalności w PD I	469
6.	Definicja ataku	484
7.	Deklaracje interpretacyjne do treści PD I	486
8.	Definicja celów wojskowych w PD I	488
9.	Ochrona dóbr kultury	512
10.	Ochrona środowiska naturalnego a prawo wojny powietrznej	517
11.	Ochrona infrastruktury szczególnego typu	520
12.	Stosowanie środków ostrożności	525
13.	Status obszarów niebronionych 	537
14.	IV Konwencja genewska z 1949 roku i prawo wojny powietrznej	545
15.	III Konwencja genewska z 1949 roku i prawo wojny powietrznej	547
16.	II Konwencja genewska z 1949 roku	551
17.	Relacja PD I w stosunku do wcześniejszych norm prawa bombardowań powietrznych	551
18.	Granice kodyfikacji prawa wojny powietrznej przez PD I	556

Rozdział VII. Wybrane aspekty prawa wojny powietrznej o charakterze szczegółowym 	561
1.	Uwagi wstępne	561
2.	Status osób ewakuujących się w sytuacji awaryjnej z uszkodzonego samolotu	561
3.	Wiarołomstwo, stosowanie fałszywych oznaczeń	569
4.	Perfidia a fortele wojenne	574
5.	Kamuflaż w wojnie powietrznej	578
6.	Oznakowanie wojskowych statków powietrznych	584
7.	Oznaczenie o zmniejszonej widoczności. Oznaczenie bezzałogowych wojskowych statków powietrznych	591
8.	Obowiązek umundurowania załogi wojskowego statku powietrznego 	595
9.	Zasady rządzące legalnością uzbrojenia wojskowego statku powietrznego	598
10.	Wybrane zagadnienia związane z wykorzystaniem uzbrojenia lotniczego	609
11.	Wojna powietrzna w świetle międzynarodowego prawa lotniczego	627

Rozdział VIII. Wojna powietrzna i orzecznictwo międzynarodowe 	633
1.	Uwagi wstępne	633
2.	Sprawa poruczników Walkera i Smitha – stosowanie amunicji zapalającej w wojnie powietrznej	633
3.	Wyrok grecko-niemieckiego Mieszanego Trybunału Arbitrażowego w sprawie Coenca Bros v. Niemcy oraz wyrok rumuńsko-niemieckiego Mieszanego Trybunału Rozjemczego w sprawie Kiriadolou v. Niemcy	634
4.	Sprawa Lotus i jej wpływ na międzynarodowe prawo humanitarne	637
5.	Kommandobefehl	639
6.	Sprawa linczu w Essen	639
7.	Ustawa o nieprzyjacielskich lotnikach	640
8.	Sprawa zatopienia statku „Laconia”	643
9.	Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze	645
10.	Międzynarodowy Trybunał Wojskowy dla Dalekiego Wschodu	654
11.	Zasada Rendulica	658
12.	Ryuichi Shimoda i inni v. Państwo	661
13.	Opinia doradcza MTS z 1996 roku	665
14.	Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii	671
15.	Raport Komitetu przy Prokuratorze MTKJ w sprawie bombardowań NATO w Serbii w 1999 roku	690
16.	Raport Goldstone’a	700
17. Libia 2011	703
18.	Operacja „Protective Edge”	704
19.	Eritrea-Ethiopia Claims Commission (Komisja do spraw roszczeń Erytrea – Etiopia)	708
20.	Sprawa płk. Georga Kleina	709
21.	Niezależna Międzynarodowa Komisja Śledcza do spraw Syryjskiej Republiki Arabskiej	711
22.	Raport do Kongresu Stanów Zjednoczonych z przebiegu działań podczas I wojny w Zatoce Perskiej	712

Rozdział IX. Bezzałogowość i autonomia w wojnie powietrznej	715
1.	Bezzałogowość w wojnie powietrznej	715
2.	Autonomia i przyszła wojna powietrzna	724

Zakończenie	751

Bibliografia	757