Wojna w świecie współczesnym. Uczestnicy - cele - modele - teorie

• Druk: Łódź, 2014
• Autor: Jacek Reginia-Zacharski
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

„Każda epoka ma swoje wojny” - również współczesna. Użycie przemocy zbrojnej w wielu rejonach kuli ziemskiej nadal pozostaje jednym z głównych wzorców relacji międzygrupowych, a sama siła lub raczej model organizacji jej użycia określają tożsamość państw, społeczeństw i narodów. Znaczną część sceny międzynarodowej gry zajmują aktorzy, uczestniczący w pokojowej rywalizacji i dążący do pogłębiania współpracy, współzależności i harmonizacji stosunków. Inni są zwolennikami użycia siły zbrojnej, mimo deklarowanej chęci uprawiania polityki opartej na pokojowych zasadach. W dominacji przemocy zbrojnej wojna jest środkiem osiągania celów politycznych. Tworzy to w konsekwencji obraz „świata podzielonego na troje”, przy czym poszczególne jego składniki „nakładają się” na siebie, nierzadkie są również sytuacje przechodzenia podmiotów pomiędzy „światami”. Ład międzynarodowy pozostaje dynamiczny. Pytania o przyszłość świata są nadal aktualne, w szczególności w zakresie wojen i konfliktów zbrojnych, które nadal powinny być postrzegane jako główne zagrożenie dla trwałości porządku światowego. Tempo zmian we współczesnym świecie nie ominęło również zjawisk związanych z przemocą zbrojną ‒ pojawiają się nowe zagrożenia i wyzwania. Obecnie mamy do dyspozycji tak wiele narzędzi (a ich liczba ciągle rośnie) zarządzania kryzysami i konfliktami. Tworzy to sytuację, w której nawet duża liczba czarnych scenariuszy nie pozostawia współczesnego człowieka bez nadziei na unikanie wojen.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7969-101-2

Wykaz używanych skrótów 		7
Wstęp 	9

CZĘŚĆ I. KOERCYJNE I KOOPERACYJNE KONCEPCJE KONFLIKTU W WYBRANYCH TEORIACH SPOŁECZNYCH 		27

Wprowadzenie 	29

Rozdział I. Istota konfliktu w klasycznych i poklasycznych teoriach społecznych 	35

1.1.	Klasyczne teorie konfliktu społecznego 	36
1.2.	Poklasyczne teorie konfliktu społecznego 	40
1.3.	Konflikt – władza – potęga 	46

Rozdział II. Elementy konfliktu społecznego 	51

2.1.	Modele relacji społecznych i ich wpływ na charakter konfliktu 	51
2.2.	Potrzeby, interesy, cele i stanowiska w konflikcie społecznym 	56
2.3.	„System” i obszary konfliktu 	63
2.4.	Dynamika i etapowość zjawisk konfliktowych 	69

Rozdział III. Model „rozwiązywania konfliktów” w warunkach suwerenności decyzyjnej podmiotów konfliktu 	81

3.1.	Transakcyjny (negocjacyjny) model konfliktu 	81
3.2.	Transcendentne modele rozwiązywania konfliktów 	86
3.3.	Konflikt i możliwości jego rozwiązywania w ujęciach systemowych 	95

Rozdział IV. Przemoc w konflikcie 	103

4.1.	Kategorie przemocy w relacjach społeczno-politycznych 	103
4.2.	Konflikt w świetle relacji zysków i strat (teoria wglądu) 	109
4.3.	Polaryzacja stanowisk w konflikcie i dehumanizacja przeciwnika 	115
Konkluzje 	121

CZĘŚĆ II. INTERPRETACJE WOJNY WE WSPÓŁCZESNEJ MYŚLI POLITYCZNO-PRAWNEJ 	123

Wprowadzenie 	125

Rozdział V. Wojna i konflikt zbrojny – próby definiowania i klasyfikacji zjawisk 	129

5.1.	Polityczne, eschatologiczne i katastroficzne wizje wojny 	129
5.2.	„Wąskie” oraz „szerokie” zakresy postrzegania zjawisk wojny i konfliktu zbrojnego 	141
5.3.	Definicje wojny i konfliktu zbrojnego przyjmowane przez ośrodki badań ilościowo-jakościowych 	144
5.4.	Klasyfikacje wojen i konfliktów zbrojnych 	159

Rozdział VI. W cieniu realizmu – obrazy konfliktu zbrojnego w koncepcjach i teoriach czasów zimnej wojny 	165

6.1.	Od „klasycznego realizmu” do dylematu bezpieczeństwa 	165
6.2.	Dylematy interpretacji i odpowiedzi 	172
6.3.	Konflikty zbrojne w ujęciach realizmu strukturalnego 	177

Rozdział VII. Wojna w koncepcjach stosunków międzynarodowych ostatniego ćwierćwiecza 	185

7.1.	Wokół debaty nad równowagą pomiędzy zdolnościami ofensywnymi i defensywnymi 	185
7.2.	Neoliberalne poglądy na temat wojny jako deficytu współpracy i harmonii 192
7.3.	Wojna jako rodzaj „instytucji społecznej” w ujęciu konstruktywistycznym 198
7.4.	Obszary (nie)bezpieczeństwa w koncepcjach kulturowo-cywilizacyjnych, „końca” i fal 	204

Rozdział VIII. Prawno-systemowe regulacje dotyczące użycia siły zbrojnej we współczesnych stosunkach międzynarodowych 	215

8.1.	Regulacje dotyczące wojny i agresji w stosunkach międzynarodowych w latach 1919–1991 	215
8.2.	Wokół interwencji humanitarnej. Zmiany w podejściu ONZ do kwestii użycia siły po roku 1991 	224
8.3.	Odpowiedzialność za ochronę (R2P) 	227

Konkluzje 	233

CZĘŚĆ III. WOJNA W „ŚWIECIE PODZIELONYM NA TROJE” 	235

Wprowadzenie 	237

Rozdział IX. Analiza trendów w wojnach i konfliktach zbrojnych ostatniego ćwierćwiecza 	241

9.1.	Wojny międzypaństwowe i wojny wewnętrzne 	241
9.2.	Intensywność wojen i konfliktów zbrojnych po roku 1945 	245
9.3.	Zmiany w rozmieszczeniu ognisk wojen i konfliktów zbrojnych po roku 1945 	247
9.4.	Charakter ofiar wojen i konfliktów zbrojnych 249Rozdział X. „Świat podzielony na troje” 	255

Rozdział X. „Świat podzielony na troje” 	255

10.1.	Trójdzielność współczesnego ładu międzynarodowego 	255
10.2.	Strategie rywalizacyjne w kręgu ponowoczesnym 	260
10.3.	Wojna i konflikt zbrojny w świecie nowoczesnym (industrialnym) 	263
10.4.	Regionalne kompleksy bezpieczeństwa 	266
10.5.	Strategie przetrwania i walki w świecie przednowoczesnym (przedindustrialnym) 	271
10.6.	 Rozdział XI. Wojny świata ponowoczesnego 	279

Rozdział XI. Wojny świata ponowoczesnego	279

11.1.	Wojna i społeczeństwo w XX i XXI wieku 	280
11.2.	„Demokratyczny pokój” w świetle teorii selektoratu 	285
11.3.	4GW i „wojny hybrydowe” 	294
11.4. Praktyka wojen hybrydowych – od „operacji innych niż wojna” do „wojny o serca i umysły” 	304

Rozdział XII. Strategie walki i przetrwania w „świecie (nie)pokoju” i „świecie wojny” 	323

12.1.	Wojny nowoczesnego „świata (nie)pokoju” 	324
12.2.	Wojny o charakterze powstańczym (rebelie) 	332
12.3.	Kwestia statusu osób, biorących udział we współczesnych wojnach i konfliktach zbrojnych 	341
12.4.	Charakterystyka wojen „trzeciego typu” w „strefie wojny” (świecie przed industrialnym) 	345

Konkluzje 	355

Zakończenie	363

Bibliografia 	373
Spis tabel i rysunków 	411
Indeks osób	415
Od Redakcji 	427