Wychowanie uczniów klas początkowych dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym
Adresatem oddziaływania wychowawczego jest przede wszystkim młody człowiek. Z formalnego punktu widzenia ma on bowiem prawo, od siódmego roku życia, do samodzielnego korzystania z dróg publicznych w charakterze pieszego czy pasażera. Jak dalece jest on w stanie sprostać temu zadaniu, pozostaje troską rodziców i wychowawców?
Wiek wczesnoszkolny rodzi nowe wyzwania dla dziecka, a zarazem oczekiwania ze strony dorosłych. Pomimo ograniczeń rozwojowych sprzyja kształtowaniu właściwych nawyków niepodejmowania zachowań ryzykownych, wyzwala zdolność podporządkowania się regułom (np. szkolnym) narzucanym przez dorosłych. Wszystko to czyni tę grupę dzieci interesującą z punktu widzenia oceny ich dojrzałości – gotowości do przestrzegania zasad w ruchu drogowym.
Od uczestnika ruchu drogowego wymaga się postępowania zgodnego z normą, podobnie jak od ucznia uczestniczącego w życiu szkolnym wymaga się odpowiedzialnego postępowania. Dlatego w tej pracy starano się przedstawić znaczenie kształcenia postaw moralnych w wychowaniu komunikacyjnym.
Dużo miejsca w niniejszej publikacji zajmuje prezentacja badań, szczególnie prowadzonych za granicą, mających na celu przedstawienie zachowania dzieci z perspektywy uczestników ruchu drogowego. Informacje na ten temat pochodzą przede wszystkim z materiałów źródłowych. W polskiej literaturze fachowej jest niewiele pozycji na temat funkcjonowania dzieci w ruchu drogowym.
Przedstawiona została również strategia szkoły wobec zadań wychowania komunikacyjnego w ujęciu historycznym, od okresu międzywojennego poczynając. W rozdziale trzecim zawarte są także propozycje celów i treści wychowania komunikacyjnego, charakterystyka wybranych programów nauczania z tej dziedziny. Poza tym została omówiona rola rodziny, szkoły i nauczycieli w procesie oddziaływania wychowawczego oraz podzielono się spostrzeżeniami z badań własnych.
Druga część pracy ma praktyczny wymiar. Przedstawiono w niej zapisy dotyczące zagadnienia bezpieczeństwa, w tym ruchu drogowego, w nowym Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół i propozycję materiałów wspomagających warsztat pracy nauczyciela w odniesieniu do: diagnozowania zagrożeń z udziałem najmłodszych użytkowników dróg, doskonalenia form współpracy z rodzicami (seminaria, spotkania z ekspertem, wywiadówki), aranżowania w przestrzeni sali klasowej miejsca na tematykę bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a także przygotowano propozycję scenariusza zajęć z tej tematyki. Dodatkowo do publikacji dołączono płytę CD z potrzebnymi formularzami dla prowadzenia diagnozy i obserwacji oraz informacjami dotyczącymi zasad przechodzenia przez jezdnię.
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wielu autorów rozważało, jakie elementy nauki o bezpieczeństwie w zakresie ruchu drogowego należy włączyć do programu szkolnego, a także w jaki sposób powinno się rozmawiać o tym z uczniami. Jednak w polskiej literaturze fachowej, w charakterystyce zachowania się dziecka w ruchu drogowym, rzadko kto powołuje się na badania, które dają podstawę do formułowania takich czy innych wniosków.
Z perspektywy postępu motoryzacyjnego charakterystycznego dla naszej cywilizacji potrzebna jest wiedza kompleksowa, żeby można było podejmować bardziej skuteczne działania, rzutujące bezpośrednio na poziom bezpieczeństwa na drogach.
