Złota moneta za słowo. Bułgarskie bajki i legendy ludowe
Antologia tekstów wcześniej niepublikowanych, utwory o różnym profilu gatunkowym (bajka, legenda, podanie). Bogate źródło o folklorze bułgarskim.
Bułgarska proza folklorystyczna jako podsystem całej kultury ludowej jest złożonym konglomeratem starożytnych wierzeń pogańskich, późniejszych wpływów chrześcijańskich i muzułmańskich (wschodnich), wpisuje się w europejską tradycję folklorystyczną, ale jednocześnie posiada szczególny bałkański koloryt i specyfikę narodową.
Praca prezentuje bułgarską prozę folklorystyczną, w szerszym kontekście południowosłowiańskich wierzeń i praktyk obrzędowych. Jest to antologia tekstów wcześniej niepublikowanych, zawierająca utwory o różnym profilu gatunkowym (bajka, legenda, podanie). Bogate źródło o folklorze bułgarskim.
Bułgarskie bajki i legendy ludowe – między uniwersalną a regionalną wizją świata (Georgi Minczew) 7
I. BAJKI MAGICZNE 33
1. Trzej bracia i złote jabłko 33
2. Jak najmłodszy brat przechytrzył smoka 38
3. Junak z cudownym nożem 41
4. O czterdziestu carewiczach 43
5. Żywa woda 48
6. Trzy siostry i wielkolud ludożerca 51
7. Siostra-ludojadka 56
8. Owczarz i samodiwa 58
9. Poślubiona człowiekowi-psu 59
10. Dziewczyna i psiogłowi 60
11. O kobiecie, która jadła trupy i zamieniła swego męża w psa 61
12. Zamiana kobiety w brybniaczkę 63
13. Spotkanie z kościotrupem 65
14. O mamnikach 66
15. Jak skrzydlate dziecko umarło od uroków 67
16. Uczeń diabła 67
17. Chłopiec, który nie wiedział, co to strach 70
18. Chrześniak Świętego Archanioła 73
19. Złoty chłopiec 77
20. O chłopcu i ślepym starcu 79
21. Niewiasta-juda 81
22. Carski syn i trzy siostry samodiwy 82
23. Owczarz-grajek i judy 85
24. O człowieku, który zamienił się w bociana 86
25. Braciszek-jelonek 87
26. Nienarodzone dziewczę 91
27. Gororoden i orisnice 98
28. Pasierbica i samodiwy we młynie 101
29. Kopciuszek 103
30. Złote dziewczę 105
31. Jak judy wyjawiły, ile jest jezior i szczytów w górach Pirin 108
32. Złota moneta za słowo 109
33. O carze, który chciał pojąć własną córkę za żonę 113
34. Czarodziejskie woły 115
35. Lisica i Turan 117
36. Trzej bracia i złoty ptak 120
37. Dar węża 127
38. Kij-samobij 128
39. Język zwierząt 131
40. Tomcio Paluch albo o wilku, co utopił się w Maricy 132
41. Caryca Genowefa 134
42. Piękne dziewczę i trzej bracia 139
43. Kulawy kogucik 141
44. Trzej bracia i Pan Bóg 143
45. Co orisnice przepowiedzą, to się stanie 147
II. BAJKI ZWIERZĘCE 148
46. O dziadku, rybie i lisicy 148
47. Podział plonów 149
48. Kos i lisica 150
49. Jak domowe zwierzęta przepędziły zbójców 151
50. Pop, niedźwiedź i lis 153
51. Głupi wilk 156
52. Lis-sędzia 157
53. Najsilniejszy jest człowiek 159
54. Kozucha Kłamczucha 160
55. Kozioł 161
56. Baba Żaba i Rak Nieborak 166
57. Nieposłuszny niedźwiadek 168
III. BAJKI NOWELISTYCZNE I ANEGDOTY 170
58. Leniwej niewieście – zimny prysznic 170
59. Ofiara na nic się zdała 171
60. Niedola 172
61. Roztropna dziewczyna 173
62. Popie prosię i hodża 174
63. Jak owczarz został igumenem 175
64. Kiedy lepiej cierpieć – za młodu czy na stare lata 177
65. Ludzkie losy 181
66. Złodziej nad złodzieje 183
67. Dlaczego nie zabija się starych ludzi 188
68. Stara to prawda: nad własne dziecko nie ma piękniejszego 190
69. Brat brata nie żywi, ale ciężko temu, kto go nie ma 190
70. Pastuszek i grusza 192
71. Przechytrzony hodża 195
72. Owczarz nowożeniec 196
IV. LEGENDY I PODANIA LUDOWE 198
73. O jeżu 198
74. Zaślubiny Słońca 199
75. Przyciemnienie Księżyca 199
76. Jak Bóg i diabeł tworzyli świat 200
77. Bóg uczy się od diabła, jak zmniejszyć ziemię 202
78. Dlaczego miód jest słodki 202
79. Diabeł dziurawi ciało człowieka 203
80. Choroby i lecznicze zioła 204
81. Wino i rakija 204
82. Adam nadaje imiona zwierzętom 205
83. Kobieta jest z diablego ogona 207
84. Pies i wilk 208
85. Kukułka i puchacz 208
86. Jaskółka 209
87. Bocian 210
88. Skąd się wzięły myszy i koty 210
89. Skąd się wzięła kościana żaba, czyli żółw 212
90. Łasica 212
91. O Świętym Janie Złotoustym (Samo spojrzenie nie wystarczy) 213
92. Człowiek, wół, pies i małpa albo ludzki żywot 213
93. Kto i ile żyje 215
94. Jak Bóg obdzielił różne narody 217
95. Jak Kain pochował swojego brata Abla 219
96. O olbrzymach 222
97. O trzech rodach ludzkich, stworzonych przez Boga 223
98. Potop 223
99. Stary Noe i jego trzy córki 224
100. Abraham jest święty, ale jego syn – bardziej 226
101. Skruszony grzesznik 226
102. Pokuta rozbójnika 228
103. O Józefie i jego braciach 229
104. Jak król Salomon uchronił się od piekła 231
105. Święty Eliasz Gromowładca 232
106. O Drzewie Krzyżowym 232
107. Bogurodzica błogosławi krowę i przeklina mulicę 235
108. Uchowaj Boże, żeby ślepiec przejrzał 235
109. Święty Tryfon i Bogurodzica 237
110. Święty Tryfon obcina sobie nos 238
111. Święty Jerzy zabija smoka 238
112. Jak Święty Mikołaj ukarał złodzieja 240
113. Jak German został świętym 242
114. Luty i Baba Marta 243
115. Styczeń, Luty i Baba Marta 243
116. Baba Marta pomaga biedakowi 244
117. Boża sprawiedliwość 246
118. Kobiece rządy 247
119. Zwierciadło Pana Boga 249
120. Największa grzesznica 251
121. Bogobojny owczarz 252
122. Wola Boża 253
123. O tym, jak król Aleksander odnalazł wodę życia 254
124. Jak Królewicz Marko posiadł siłę 254
125. Królewicz Marko w przepaści 255
126. Jak Królewicz Marko zbierał siły na bitwę z Turkami 256
127. Królewicz Marko i car Kostadin walczą z Turkami 256
128. O Filipie junaku i Królewiczu Marku 257
129. O tym, gdzie jest Królewicz Marko i kiedy powróci 259
Wykaz skrótów (Katarzyna Lelewska, Andrzej Kołłątaj) 261
Bibliografia (Małgorzata Skowronek) 263
Komentarze (Katarzyna Lelewska, Andrzej Kołłątaj, Łukasz Mysielski) 268
Słownik istot i pojęć mitycznych oraz bajkowych (Katarzyna Lelewska, Andrzej Kołłątaj, Łukasz Mysielski) 285
Słowniczek wyrazów obcych (Małgorzata Skowronek) 305
Indeks osób, przedmiotów i motywów charakterystycznych (Małgorzata Skowronek) 307
