Żywienie w zaburzeniach mikrobioty jelitowej

• Druk: 2021
• Redakcja naukowa: Ewa Stachowska
• Wydawca: PZWL

Temat mikrobioty jelitowej i jej zaburzeń jest obecnie jednym z najbardziej „gorących” zagadnień medycznych. Prace naukowe opublikowane w ostatnich 10 latach, pozwoliły zrozumieć jak znaczny może być wpływ mikroorganizmów jelitowych na procesy fizjologiczne i patologiczne w organizmie człowieka.
Wyniki badań pokazują, że zmiany mikrobiomu jelitowego mają wpływ na rozwój schorzeń układu pokarmowego, nerwowego, ruchu i wiele innych.
Zaburzenia mikrobioty jelitowej wymagają terapii żywieniowej, która w sposób znaczący harmonijnie uzupełnia leczenie pacjenta.
Książka przeznaczona dla lekarzy praktyków, dietetyków, studentów medycyny, dietetyki i farmacji jak również dla wszystkich fascynatów tematyki związanej z mikrobiotą jelitową.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Medycyna
• Redakcja: Ewa Stachowska
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-200-6376-9
• ISBN druku: 978-83-200-6328-8
• Liczba stron: 432

CZĘŚĆ I. Oś jelito-wątroba 1
1. Mikrobiota jelitowa układu pokarmowego w stanie eubiozy i dysbiozy. Bariera jelitowa - Wojciech Marlicz, Anna Gudan  3
Mikrobiota jelitowa i jej funkcje  3
Rola krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych 5
Rozgałęzione krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe - metabolity gnilne 7
Bariera jelitowa 8
	Budowa i funkcje 8
	Zaburzenia w działaniu 10
Leki jako przyczyna zaburzeń mikrobioty i bariery jelitowej  19
Wpływ alkoholu na stan mikrobioty i bariery jelitowej 23
Podsumowanie 23
2. Zarys metod bioinformatycznych w analizie mikrobiomu jelitowego - Zuzanna Karwowska, Paweł P. Łabaj, Tomasz Kościółek 27
Mikrobiom człowieka a ekspozom 27
Technologie badania mikrobiomu jelitowego 30
	Sekwencjonowanie DNA 30
	Inne aplikacje sekwencjonowania nowej generacji 31
	Sekwencjonowanie mikrobiomu jelitowego 32
	Inne metody omiczne w badaniu mikrobiomu jelitowego  34
Standaryzacja protokołów 37
	Standaryzacja protokołów laboratoryjnych 37
	Standaryzacja protokołów bioinformatycznych 38
	Standaryzacja dzielenia i przechowywania danych 39
Wyzwania bioinformatycznej analizy mikrobiomu jelitowego 40
	Ograniczenia danych mikrobiomowych 40
	Modele statystyczne wykorzystywane w analizie mikrobiomu  42
Interpretacja wyników badań 42
	Analiza taksonomiczna  42
	Bioróżnorodność mikrobiomu - metryki różnorodności alfa i beta  43
	Analiza ścieżek metabolicznych 44
Praktyczne wykorzystanie wyników sekwencjonowania mikrobiomu  45
Budowanie punktów odniesienia 46
Krytyka badań mikrobiomu w stawianiu diagnoz 48 
3. Jelito - ważne centrum immunologiczne - Maciej Hałasa  53
Podstawowe funkcje odpornościowe 54
Odporność nieswoista, czyli naturalna 55
Odporność swoista, czyli nabyta 58
Generowanie odporności i tolerancji w jelicie  59
Rola podwyższonej przepuszczalności bariery jelitowej w zaburzaniu przebiegu prawidłowej immunizacji w jelicie 61
Związki immunostymulujące wpływające na stan bariery jelitowej 63
Podsumowanie 65
4. Markery zaburzeń mikrobioty jelitowej - Dorota Waśko-Czopnik 67
Skład mikrobioty jelitowej 68
Funkcje mikrobioty jelitowej 69
Ochrona przed translokacją bakteryjną poza obręb jelita 71
Markery stanu jelita i jego mikrobioty  72
	Kalprotektyna 73
	Alfa-1-antytrypsyna 73
	Beta-defensyny 74
	Laktoferyna 75
	Wydzielnicza immunoglobulina A 75
	Zonulina 76
	Inne markery świadczące o stanie jelita i jego mikrobioty 77
Podsumowanie 79
5. Terapia osób z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit - wykorzystanie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego - Alina Niezgódka-Klósak, Piotr Eder 83
Wstęp - nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ) 83
	Charakterystyka NChZJ 83
	Objawy NChZJ 84
	Epidemiologia i etiologia  84
Dysbioza 85
	NChZJ a dysbioza  85
	Wpływ składników diety na dysbiozę 85
Leczenie żywieniowe osób z NChZJ - żywność specjalnego przeznaczenia medycznego  86
	Wprowadzenie do żywienia klinicznego 86
	Wyłączne żywienie dojelitowe 87
	Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego - Modulen IBD®  88
Wspomaganie żywieniowe terapii NChZJ 89
	Zalecenia ogólne 89
	Diety specjalistyczne w NChZJ 90
Podsumowanie 97
6.Żywienie pacjentów z chorobami zapalnymi w okresie okołooperacyjnym i przygotowanie pacjenta do operacji -Tomasz Banasiewicz 101
Pacjenci z chorobami zapalnymi jelit - punkt widzenia chirurga 101
Kompleksowe przygotowanie pacjenta z chorobami zapalnymi jelit do zabiegu operacyjnego 105
	Filary prehabilitacji  106
	Leczenie chorób współwystępujących 108
Żywienie w okresie okołooperacyjnym 110
Wpływ leczenia chirurgicznego na przewód pokarmowy i mikrobiom jelitowy 116
7. Oś jelitowo-wątrobowa, zaburzenia mikrobioty jelitowej prowadzące do dysfunkcji wątroby -Dominika Maciejewska-Markiewicz, Ewa Wunsch 121
Mikrobiota, dysbioza i oś jelitowo-wątrobowa 121
	Prawidłowa mikrobiota jelitowa i rozwój dysbiozy 121
	Oś jelitowo-wątrobowa  122
Produkty mikrobioty wpływające na funkcje wątroby 123
	Lipopolisacharyd 123
	Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe  123
	Kwasy żółciowe 124
	Cholina 125
	Etanol 125
Przepuszczalność bariery jelitowej a zmiany zapalne w wątrobie 126
	Bariera jelitowa 126
	Przepuszczalność bariery jelitowej  127
Kliniczne manifestacje dysfunkcji osi jelitowo-wątrobowej 128
	Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby 128
	Alkoholowa choroba wątroby  130
	Marskość wątroby 131
	Rak wątrobowokomórkowy 133
8. Modyfikacje mikrobiomu w onkologii - praktyczne zastosowanie i możliwości terapeutyczne - Marcin Folwarski, Karolina Kaźmierczak-Siedlecka 137
Wstęp 137
Rola mikrobiomu w onkogenezie i prognozowaniu 139
	Główne mechanizmy udziału mikrobiomu w kancerogenezie 139
	Charakterystyka zmian mikrobiomu w konkretnych nowotworach 140
Mikrobiom a leczenie przeciwnowotworowe  143
	Leczenie chirurgiczne  143
	Radioterapia  144
	Chemioterapia 145
	Immunoterapia 146
Przeszczep mikrobioty jelitowej 146
Podsumowanie 147
9. Składniki pożywienia modulujące skład mikrobioty jelitowej - Ewa Stachowska 153
Wstęp 153
Enterotypy - czy każdy z nas powinien żywić swoje bakterie w jednakowy sposób 154
Czy można zaprogramować mniejszą różnorodność mikrobioty osoby dorosłej przez sposób narodzin  156
Czy starzejąc się, powinniśmy inaczej zadbać o mikrobiotę jelitową  157
Jaka dieta jest najwłaściwsza dla mikroorganizmów jelitowych 157
Kluczowe składniki diety kształtujące skład mikrobioty jelitowej 160
	Węglowodany  161
	Białko 164
	Tłuszcze i dieta wysokotłuszczowa  165
	Witaminy i mikroelementy  167
Podsumowanie 170
10. Żywienie pacjenta z zaburzeniami funkcjonalnymi jelita - w zespole jelita drażliwego, SIBO i chorobach zapalnych jelit - Ewa Stachowska, Natalia Komorniak 175
Dieta specyficznych węglowodanów 175
Dieta low FODMAP 176
	Fazy diety 176
	Codzienność pacjentów na diecie 179
	Dieta a mikrobiom jelitowy 179
	Skuteczność diety 181
Planowanie dietoterapii dla osób z zespołem jelita drażliwego i zespołem przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) 181
Diety stosowane historycznie w terapii zaburzeń funkcjonalnych jelita 183
	Dieta ubogobłonnikowa 189
	Dieta wysokobłonnikowa  189
	Dieta wegetariańska  190
	Dieta paleolityczna  190
	Dieta bezglutenowa  190
Rekomendacje ESPEN dotyczące żywienia klinicznego osób z chorobami zapalnymi jelit 192
	Prewencja rozwoju chorób zapalnych jelit 192
	Żywienie kliniczne w terapii chorób zapalnych jelit 193
CZĘŚĆ II. Oś jelito-mózg 195
11. Oś jelitowo-mózgowa - Karolina Skonieczna-Żydecka, Honorata Mruk 197
Wstęp  197
Czym jest oś mikrobiota-jelito-mózg 198
Mechanizmy komunikacji w osi mikrobiota-jelito-mózg 199
	Autonomiczny układ nerwowy 200
	Enteryczny układ nerwowy  202
	Układ immunologiczny związany z błoną śluzową jelit 203
	Metabolity bariery jelitowej 204
Dowody naukowe na oś mikrobiota-jelito-mózg 206
Podsumowanie 213
12. Zaburzenia psychiczne związane z dysfunkcją osi jelitowo-mózgowej - PawełLiśkiewicz, Michał Wroński, Jerzy Samochowiec 217
Wstęp 217
Hologenomowa teoria ewolucji 218
Mikrobiota jelitowa a rozwój i dojrzewanie układu nerwowego 218
Oś mikrobiota-jelito-mózg 221
Bariera jelitowa 221
Badania mikrobiomu w psychiatrii  222
	Metody bioinformatyczne 224
	Sekwencjonowanie mikrobiomu 224
	Miary służące do oceny mikrobiomu 226
Oś mikrobiota-jelito-mózg a stres  228
Oś mikrobiota-jelito-mózg a osobowość 229
Oś mikrobiota-jelito-mózg a depresja 230
Oś mikrobiota-jelito-mózg a lęk 233
Oś mikrobiota-jelito-mózg a choroba afektywna dwubiegunowa 235
Oś mikrobiota-jelito-mózg a zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych 236
Oś mikrobiota-jelito-mózg a schizofrenia 240
Oś mikrobiota-jelito-mózg a zaburzenia ze spektrum autyzmu 243
Oś mikrobiota-jelito-mózg a jadłowstręt psychiczny  245
Potencjalne kierunki leczenia zaburzeń psychicznych ukierunkowane na modulację mikrobioty jelitowej  247
	Suplementacja psychobiotykami  252
	Wzorce żywieniowe 252
	Przeszczepienie mikrobioty jelitowej 254
Podsumowanie 254
13. Mikrobiota jelitowa w wybranych zaburzeniach psychicznych - Hanna Karakuła-Juchnowicz, Joanna Róg  259
Dysregulacja osi mikrobiota-jelito-mózg w wybranych zaburzeniach psychicznych: znaczenie mikrobioty jelitowej  259
	Schizofrenia 259
	Zaburzenia afektywne dwubiegunowe  263
	Zaburzenia ze spektrum autyzmu 265
	Leczenie przeciwpsychotyczne a mikrobiota jelitowa  272
Interwencje nakierowane na modulację osi mikrobiota-jelito-mózg w zaburzeniach psychicznych  275
	Suplementacja probiotyczna 275
	Transfer mikrobioty jelitowej 286
	Żywienie a modulacja osi mikrobiota-jelito-mózg u osób z zaburzeniami psychicznymi 286
Podsumowanie 292
CZĘŚĆ III. Stymulacja osi jelito-wątroba-mózg 300
14. Węglowodany pochodzenia naturalnego o działaniu prebiotycznym i warunkujące homeostazę organizmu człowieka - Bożena Muszyńska 303
Wstęp 303
Rośliny - źródło błonnika pokarmowego  305
Błonnik pokarmowy o właściwościach prebiotycznych występujący w algach 309
Błonnik pokarmowy pochodzenia grzybowego 319
	Monosacharydy 319
	Polisacharydy grzybowe 320
	Polisacharydy wewnątrzkomórkowe 322
15. Naturalne prebiotyki - Katarzyna Janda, Karolina Jakubczyk 329
Wstęp 329
	Definicja 329
	Kryteria klasyfikacji prebiotyków 330
	Podział prebiotyków i ich naturalne źródła 330
	Mikrobiom jelitowy a prebiotyki i ich wpływ na organizm 333
	Bezpieczeństwo 335
Rośliny o działaniu przeciwzapalnym i ich wpływ na mikrobiom jelitowy 336
	Rośliny o właściwościach przeciwzapalnych 336
	Wpływ surowców roślinnych na mikrobiom jelitowy 341
16. Probiotyki w terapii zaburzeń mikrobioty jelitowej. Psychobiotyki - Igor Łoniewski 347
Wstęp 347
Racjonalne podstawy stosowania probiotyków 348
Definicja probiotyków 351
Zastosowanie probiotyków w wybranych schorzeniach u osób dorosłych 355
	Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego 356
	Nietolerancja laktozy 364
	Profilaktyka zakażeń pooperacyjnych  364
	Zakażenia układu oddechowego  364
	Zakażenia układu moczowego 366
	Przewlekła choroba nerek 366
	Osteoporoza  367
	Wchłanianie żelaza 367
	Zaburzenia metaboliczne i ryzyko chorób sercowo-naczyniowych 368
Psychobiotyki i ich wpływ terapeutyczny 372
	Depresja 373
	Schizofrenia 374
	Zaburzenia lękowe  375
	Zaburzenie afektywne dwubiegunowe  375
	Choroba Parkinsona 375
	Choroba Alzheimera  376
17. Transplantacja mikrobioty jelitowej - Jarosław Biliński 379
Wstęp 379
Wybór dawcy 380
Przygotowanie preparatów mikrobioty jelitowej  383
Przygotowanie biorcy  385
Metody podania preparatu mikrobioty jelitowej 385
Wskazania i przeciwwskazania do transplantacji mikrobioty jelitowej 387
Bezpieczeństwo terapii 389
18. Wpływ dodatków do żywności na skład i funkcję mikrobiomu jelitowego - Arieta Drozd 393
Wstęp  393
Nieodżywcze substancje słodzące, syntetyczne i półsyntetyczne 394
	Acesulfam K (E950)  394
	Aspartam (E951) 395
	Neotam (E961) 396
	Cyklaminiany (E952)  397
	Sacharyna (E954)  397
	Sukraloza (E955) 399
Naturalne substancje intensywnie słodzące  402
	Glukozydy stewiolu (Glikozydy stewiolowe) (E960) 402
	Dihydrochalkon neohesperydyny (E959), taumatyna (E957) 402
Poliole (alkohole cukrowe)  403
	Ksylitol (E967)  404
	Erytrytol (E968)  405
	Izomalt (E953)  405
	Laktitol (E966) 406
	Maltitol (E965)  406
	Sorbitol (E420)  407
	Mannitol (E421)  407
Emulgatory  407
	Karboksymetyloceluloza (CMC) (E466) 408
	Polisorbat 80 (P80) (E433) 409
Środki zagęszczające 410
	Maltodekstryna (E414) 410
	Pektyna (E440) 411
	Polidekstroza (E1200)  411 
	Kwas alginowy (E400) 412
	Karagen (E407) 412
Substancje konserwujące 413
	Benzoesan sodu (E211), sorbinian potasu (E202) i azotyn sodu (E250) 413
	Siarczyny (E221—E228)  414
	Nizyna (E234) 415
Nanocząsteczki 416
	Dwutlenek tytanu (TiO2 ) (E171) 416
Wzmacniacze smaku i zapachu 417
	Glutaminian sodu (E621) 417
Enzymy bakteryjne  418
	Transglutaminaza 418
Podsumowanie 419
Skorowidz 425