Dietetyka w chirurgii bariatrycznej
Publikacja stanowi kompleksowy przegląd zagadnień z zakresu chirurgii bariatrycznej: od problematyki otyłości i związanych z nią zaburzeń metabolicznych, poprzez rodzaje operacji bariatrycznych, ich wady i zalety, po dokładny opis postępowania dietetycznego, będącego kluczowym elementem okresu pooperacyjnego. Jest jedyną tego typu pozycją na rynku wydawniczym, podsumowującą aktualne informacje oraz międzynarodowe wytyczne, a także ukazującą doświadczenia znakomitych specjalistów w tej dziedzinie w Polsce.
Książka może być przydatna dla wielodyscyplinarnych zespołów sprawujących opiekę nad pacjentem bariatrycznym, m.in. dietetyków, fizjoterapeutów, psychologów, jak również dla lekarzy rodzinnych, pod opieką których często pozostają osoby po operacjach bariatrycznych.
Choroba otyłościowa – informacje podstawowe 1
1. Epidemiologia choroby otyłościowej i jej powikłań – Dorota Szostak-Węgierek 3
2. Środowiskowe czynniki ryzyka rozwoju nadwagi i otyłości – Marta Jastrzębska-Mierzyńska, Lucyna Ostrowska 11
Mechanizm działania 11
Dysbioza jelitowa (zaburzenia składu mikrobioty jelitowej) 16
Substancje chemiczne zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego 16
Niewystarczająca ilość snu 20
Stres 21
Rodzaj wykonywanej pracy zawodowej 23
Niski poziom aktywności fizycznej 25
3. Mikrobiota jelitowa – rola w patogenezie choroby otyłościowej i jej powikłań – Patrycja Krynicka, Igor Łoniewski, Wojciech Marlicz 29
Bariera jelitowa 30
Metaboliczna endotoksemia 30
Mikrobiota a insulinooporność 31
Mikrobiota a otyłość i zespół metaboliczny 31
Mikrobiota i metabolom 32
Modulacja mikrobioty jelitowej poprzez interwencje nieinwazyjne 34
Dieta 34
Dieta a modulacja osi mózgowo-jelitowej 35
Prebiotyki, probiotyki i synbiotyki 36
Postbiotyki 38
Modulacja mikrobioty jelitowej za pomocą transplantacji mikrobioty jelitowej 40
4. Psychologiczne przyczyny choroby otyłościowej – Agata Szulc, Marta Dębowska 43
Uzależnienie od jedzenia 43
Jedzenie emocjonalne 47
Zaburzenia odżywiania 51
Inne psychologiczne predyspozycje otyłości 53
5. Powikłania otyłości z uwzględnieniem roli tkanki tłuszczowej w ich występowaniu – Alina Kuryłowicz 59
Rodzaje i funkcje tkanki tłuszczowej u człowieka 59
Dysfunkcja tkanki tłuszczowej w przebiegu otyłości 64
Wpływ lokalizacji tkanki tłuszczowej na ryzyko rozwoju powikłań związanych z otyłością 67
Konsekwencje związanej z otyłością dysfunkcji tkanki tłuszczowej 67
Niechirurgiczne leczenie choroby otyłościowej 75
6. Leczenie dietetyczne choroby otyłościowej – Ewa Lange 77
Zaplanowanie postępowania dietetycznego 79
Założenia dietoterapii 83
Diety o bardzo niskiej energetyczności 86
Wartość odżywcza diet niskoenergetycznych 88
7. Leczenie farmakologiczne choroby otyłościowej – Matylda Kręgielska-Narożna, Monika Szulińska, Paweł Bogdański 101
Wskazania do farmakoterapii 102
Leki zarejestrowane do leczenia choroby otyłościowej w Unii Europejskiej 102
Zastosowanie leczenia farmakologicznego przed operacją bariatryczną i po niej 107
Żywieniowe aspekty leczenia farmakologicznego – doświadczenia własne 107
8. Endoskopowe leczenie choroby otyłościowej – Michał Janik 113
Interwencje dotyczące żołądka 114
Interwencje dotyczące dwunastnicy oraz jelita cienkiego 119
Powikłania leczenia endoskopowego 121
9. Postępowanie dietetyczne po założeniu balonu żołądkowego – Ludmiła Podgórska 123
Opieka dietetyczna 123
Przygotowanie do założenia balonu 124
Chirurgiczne leczenie choroby otyłościowej i jej powikłań 131
10. Wskazania do operacji bariatrycznych i techniki operacyjne – Krzysztof Paśnik, Iwona Boniecka 133
Wymagania dla oddziałów chirurgii bariatrycznej 134
Wskazania i przeciwwskazania w kwalifikowaniu chorych do operacji bariatrycznych 136
Ocena przedoperacyjna chorego 139
Rodzaje operacji bariatrycznych 139
Postępowanie pooperacyjne 146
Ocena skuteczności leczenia bariatrycznego 147
Protokół ERABS w przygotowaniu chorych do operacji z powodu otyłości 148
Metaboliczne efekty zabiegów bariatrycznych 149
11. Operacje bariatryczne jako metoda leczenia powikłań choroby otyłościowej – Mariusz Wyleżoł 153
12. Operacje bariatryczne u dzieci i nastolatków do 18. r.ż. – Dominika Krakowczyk 165
Wskazania do operacji bariatrycznej u dzieci i nastolatków do 18. r.ż. 170
Przeciwwskazania do operacji bariatrycznej u dzieci i nastolatków do 18. r.ż. 173
13. Powikłania operacji bariatrycznych – Michał Janik 179
Powikłania wczesne 181
Powikłania późne 184
14. Operacje postbariatryczne – chirurgiczna korekcja nadmiaru powłok u pacjentów po operacjach bariatrycznych – Piotr E. Janik 187
Kwalifikacja do operacji 188
Techniki operacyjne 188
Powikłania 196
15. Przygotowanie chorego na otyłość do operacji bariatrycznej. Rola zespołów terapeutycznych – Wojciech Lisik, Justyna Domienik-Karłowicz 199
Ocena ogólnego stanu zdrowia 200
Ocena stanu odżywienia 202
Obniżenie masy ciała 203
Ocena psychologiczna 203
Obrazowanie przedoperacyjne 204
Inne kwestie przedoperacyjne 205
Ocena zaawansowania chorób towarzyszących otyłości 205
Ocena anestezjologiczna 207
Okres przygotowawczy oraz liczba wizyt w tym czasie 208
Postępowanie dietetyczne w okresie okołooperacyjnym 211
16. Ocena stanu odżywienia pacjenta z chorobą otyłościową – Jakub Krawczyk, Iwona Boniecka, Dorota Szostak-Węgierek 213
Wywiad żywieniowy – podstawowa metoda oceny stanu odżywienia 214
Badania i wskaźniki antropometryczne 216
Metody badania składu ciała 224
Niedobory składników pokarmowych 227
Zespół ponownego odżywienia 229
17. Postępowanie dietetyczne przed operacją bariatryczną – Iwona Boniecka 233
18. ERABS, czyli nowoczesny protokół opieki okołooperacyjnej u chorych operowanych z powodu otyłości olbrzymiej – Piotr Małczak, Piotr Major 255
Interwencje przedoperacyjne 257
Interwencje okołooperacyjne 260
Interwencje pooperacyjne 263
19. Postępowanie dietetyczne w okresie okołooperacyjnym – Iwona Boniecka 269
Dieta po operacji bariatrycznej 269
Zapotrzebowanie na energię i makroskładniki pokarmowe 281
Postępowanie dietetyczne w okresie pooperacyjnym 289
20. Postępowanie dietetyczne w okresie pooperacyjnym – Iwona Boniecka 291
Etap kształtowania sposobu żywienia 293
Etap stabilizacji masy ciała 294
21. Niedobory pokarmowe i suplementacja po operacjach bariatrycznych – Marta Stankiewicz, Iwona Boniecka 313
Rola witamin, składników mineralnych i białka w organizmie człowieka 316
Suplementacja witamin, składników mineralnych i białka po operacjach bariatrycznych 347
22. Problemy żywieniowe po operacjach bariatrycznych – Agnieszka Białkowska 351
Nudności, wymioty, zgaga 352
Refluks żołądkowo-przełykowy 352
Uczucie zatkania ujścia żołądka 353
Zaparcia 353
Wzdęcia, bóle brzucha i biegunka 354
Nietolerancje pokarmowe 354
Brak apetytu, zmiany w odczuwaniu smaku i zapachu 356
Wypadanie włosów 356
Bóle mięśniowe i kostno-stawowe 356
Zła tolerancja wody i odwodnienie 357
Niedobory pokarmowe 357
23. Postępowanie dietetyczne u dzieci i młodzieży przed zabiegiem rękawowej resekcji żołądka i po nim – Irena Mańkiewicz-Żurawska, Dominika Krakowczyk 361
Postępowanie dietetyczne 6–12 miesięcy przed operacją bariatryczną 362
Postępowanie dietetyczne po operacji bariatrycznej – etap 1. 370
Postępowanie dietetyczne po operacji bariatrycznej – etap 2. 371
Postępowanie dietetyczne po operacji bariatrycznej – etap 3. 373
Postępowanie dietetyczne po operacji bariatrycznej – etap 4. 374
Postępowanie dietetyczne po operacji bariatrycznej – etap 5. 376
Suplementacja 377
24. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej u pacjentów po operacji bariatrycznej – Marta Potrykus, Sylwia Czaja-Stolc 381
Postępowanie dietetyczne 388
Leczenie farmakologiczne 391
Kompleksowa opieka nad pacjentami leczonymi chirurgicznie z powodu otyłości 395
25. Postępowanie dietetyczne u pacjentów po operacjach bariatrycznych kwalifikowanych do chirurgicznej korekcji nadmiaru powłok – Iwona Boniecka 397
26. Żywienie dojelitowe i pozajelitowe w leczeniu powikłań po operacjach bariatrycznych – Filip Biernacki, Jakub Krawczyk, Zuzanna Zaczek, Jacek Sobocki 411
Powikłania chirurgii bariatrycznej wymagające leczenia żywieniowego 414
Leczenie żywieniowe w przypadku powikłań chirurgii bariatrycznej – uwagi praktyczne 419
27. Żywienie kobiety planującej ciążę oraz ciężarnej po operacji bariatrycznej – Aneta Czerwonogrodzka-Senczyna, Iwona Boniecka 421
Energia i makroskładniki pokarmowe 424
Zasady ogólne dla pacjentek po operacjach bariatrycznych będących w ciąży 438
28. Postępowanie dietetyczne w leczeniu zaburzeń glikemicznych i lipidowych po operacjach bariatrycznych – Anna Jeznach-Steinhagen 449
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej, cukrzyca 451
Zaburzenia lipidowe u pacjentów z cukrzycą po zabiegach bariatrycznych 459
29. Postępowanie dietetyczne u pacjentów bariatrycznych przed transplantacją nerki i po niej – Małgorzata Kaczkan 471
Pacjenci z PChN i otyłością przed operacją bariatryczną w okresie leczenia zachowawczego lub dializowani 475
Pacjent z PChN po operacji bariatrycznej oczekujący na przeszczepienie nerki 484
Pacjenci po operacji bariatrycznej i transplantacji nerki 485
30. Postępowanie dietetyczne u pacjentów onkologicznych po operacjach bariatrycznych – Maria Brzegowy 491
Choroba otyłościowa a przebieg leczenia przeciwnowotworowego 492
Chirurgiczne leczenie otyłości w wywiadzie a odżywianie w trakcie leczenia onkologicznego 498
Podsumowanie zaleceń dietetycznych dla pacjenta onkologicznego po operacji bariatrycznej 502
31. Zmiany mikrobioty jelitowej i probiotykoterapia po operacjach bariatrycznych – Patrycja Krynicka, Igor Łoniewski, Wojciech Marlicz 507
Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego 511
Niedobór mikro- i makroelementów 512
Kontrola glikemii 513
Psychobiotyki 517
Profilaktyka zakażeń w okresie okołooperacyjnym 518
32. Aktywność fizyczna przed operacją bariatryczną i po niej – Tomasz Chomiuk, Artur Mamcarz 523
Aktywność fizyczna i jej podział 524
Zasady zlecania aktywności fizycznej 527
Okołooperacyjna terapia oparta na aktywności fizycznej 530
Ocena zdrowotna i funkcjonalna przed rozpoczęciem aktywności fizycznej 531
Program aktywności fizycznej przed operacją bariatryczną 533
Program aktywności fizycznej po operacji bariatrycznej 535
33. Wsparcie psychologiczne przed operacją bariatryczną i po niej – Monika Bąk-Sosnowska, Adriana Modrzejewska 543
Czynniki psychologiczne w rozwoju i utrzymywaniu się otyłości 544
Psychospołeczne konsekwencje nadmiernej masy ciała 544
Oczekiwania i obawy pacjentów dotyczące operacji bariatrycznej 546
Oddziaływania psychologiczne wobec pacjentów przed operacją bariatryczną 548
Oddziaływania psychologiczne w opiece nad pacjentami po operacji bariatrycznej 553
34. Psychologiczne trudności pacjentów po chirurgicznym leczeniu otyłości. Praktyczne wskazówki terapeutyczne – Marzena Sekuła 559
Ponowny wzrost masy ciała 560
Nadużywanie alkoholu 563
Ryzyko samobójstwa 564
Wskazówki terapeutyczne 565
35. Przyczyny nieskuteczności operacji bariatrycznych – Michał Janik, Iwona Boniecka 571
Niezadowalająca utrata masy ciała po operacji bariatrycznej 573
Nawrót otyłości 574
36. Wybrane przypadki kliniczne 585
PRZYPADEK 1. Pacjent z zespołem metabolicznym – Alina Kuryłowicz 585
PRZYPADEK 2. Pacjentka z chorobą otyłościową leczona zachowawczo (postępowanie dietetyczne) – Ewa Lange 588
PRZYPADEK 3. Pacjent, u którego nie wdrożono leczenia chirurgicznego choroby otyłościowej – Mariusz Wyleżoł 596
PRZYPADEK 4. Pacjentka po chirurgicznym leczeniu otyłości z zespołem poposiłkowym – Marta Potrykus, Sylwia Czaja-Stolc 598
PRZYPADEK 5. Leczenie żywieniowe u pacjentki z powikłaniami po operacjach bariatrycznych (zespołem krótkiego jelita) – Filip Biernacki, Jakub Krawczyk, Zuzanna Zaczek, Jacek Sobocki 600
PRZYPADEK 6. Pacjentka z chorobą nowotworową leczona w przeszłości chirurgicznie z powodu otyłości – Maria Brzegowy 602
PRZYPADEK 7. Zaburzenie z napadami objadania się u chorych z otyłością olbrzymią, kwalifikowanych do operacji bariatrycznych – Marzena Sekuła 604
37. Psychodietetyczny model pracy z pacjentem chorym na otyłość przed operacją bariatryczną i po niej – Aleksandra Budny 609
Narzędzia psychodietetyczne 610
Narzędzia dietetyczne 626
Skorowidz 659
