Polacy pracujący a kryzys fordyzmu

• Druk: Warszawa, 2009
• Autor: Juliusz Gardawski
• Wydawca: Scholar

Książka jest bardzo wartościowym, wielowymiarowym, teoretycznym i empirycznym studium położenia i postaw Polaków pracujących. (...) Ma trudne do przecenienia znaczenie dla wszystkich, którzy zajmują się światem pracy, zarówno klasą pracowniczą, jak i innymi klasami oraz warstwami, rynkiem pracy, prawem pracy, a szczególnie związkami zawodowymi. Autorzy opisują wyzwania, przed którymi stają polscy pracownicy w czasach postępującej erozji industrializmu i rodzących się nowych wyzwań elastycznego rynku pracy.
z recenzji prof. dr hab. Marii Jarosz
Prezentowane w książce badania „Polacy pracujący 2005” i „Polacy pracujący 2007” były prowadzone w ramach Katedry Socjologii Ekonomicznej Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Szkoły Głównej Handlowej pod kierunkiem profesora Juliusza Gardawskiego. Katedra specjalizuje się w badaniach struktury społecznej, społecznych aspektów restrukturyzacji wybranych działów przemysłu, stosunków pracy, związków zawodowych, sytuacji panującej w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, dialogu społecznego.
Badania były finansowane przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan oraz przeprowadzone w terenie przez Zakład Badań Naukowych Polskiego Towarzystwa Socjologicznego („Polacy pracujący 2005”) oraz Centrum Badania Opinii Społecznej („Polacy pracujący 2007”).

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Socjologia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ekonomia, biznes
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7383-346-3
• ISBN druku: 978-83-7383-346-3
• Liczba stron: 766

OD REDAKTORA   13

WSTĘP. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ   15
Społeczna struktura polskiego świata pracy   20
Fordyzm – postfordyzm a orientacje wobec rynku  27
Wizje gospodarki dobrze urządzonej   29
Cechy przedsiębiorstw a zróżnicowanie grup pracowniczych  31
Praca jako wartość   35
Położenie materialne Polaków pracujących w 2007 roku   36
Polityka i reprezentacja interesów  37
Rynek pracy   39
Prawo pracy   41
Związki zawodowe   42
Skład społeczny związków zawodowych  49

CZĘŚĆ I
STRUKTURA

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 1. ŚWIAT PRACY A FORDYZM I POSTFORDYZM   52
1.1. Fordyzm i włączenie klasy pracowniczej do systemu
po II wojnie światowej   52
1.2. Kryzys fordyzmu. Postfordyzm i odchodzenie
od praktyki włączania klasy pracowniczej do systemu   55
1.3. Fordyzm, postfordyzm a polska transformacja   61

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 2. TEORIE STRUKTURY SPOŁECZNEJ A ŚWIAT PRACY   65
2.1. Teorie struktury społecznej rozwijane w okresie fordowskim   65
2.2. Kryzys fordyzmu i odchodzenie od silnych teorii klasowych  75

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 3. STRUKTURA ŚWIATA PRACY W OKRESIE TRANSFORMACJI   86
3.1. Hipotezy i pytania  92
3.2. Charakterystyka grup ekonomiczno-zawodowych
(autor: Jerzy Bartkowski)   95
3.3. Postrzeganie struktury społecznej. Lokalizacje strukturalne   107
3.4. Postrzeganie konfliktów społecznych   123
3.5. Brak legitymizacji nierówności dochodów   129
3.6. Identyfikacje grupowe  134
3.7. Klasowy charakter świata pracy?   138

CZĘŚĆ II
POZIOM ŻYCIA

WSTĘP. DOCHODY JAKO PRZEDMIOT SYSTEMATYCZNYCH BADAŃ   142

CZESŁAWA KLISZKO
ROZDZIAŁ 4. ZRÓŻNICOWANIE DOCHODÓW  144
4.1. Polski fordyzm i postfordyzm a dochody pracowników  144
4.2. Zróżnicowanie dochodów z pracy i ich główne determinanty   150
4.3. Dochody deklarowane a przestrzeganie zasad fair play
w zakładzie pracy   156
4.4. Dochody deklarowane a sytuacja na lokalnym rynku pracy   159
CZESŁAWA KLISZKO
ROZDZIAŁ 5. DOCHODY NA OSOBĘ GOSPODARSTWA DOMOWEGO   163
5.1. Typologia ze względu na materialne położenie
Polaków pracujących   168

CZESŁAWA KLISZKO
ROZDZIAŁ 6. BRAKI ODCZUWANE W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH
PRACUJĄCYCH POLAKÓW ORAZ OBAWY RESPONDENTÓW
DOTYCZĄCE PRZYSZŁOŚCI  175
PODSUMOWANIE   180

CZĘŚĆ III
POLACY PRACUJĄCY WOBEC WYZWAŃ EKONOMICZNYCH

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 7. ORIENTACJE WOBEC RYNKU   184
7.1. Typologie i klasyfikacje w czasach
postsocjalistycznego fordyzmu  184
7.2. Fordyzm a postfordyzm. Subiektywny wskaźnik orientacji
wobec rynku   188
7.3. Cztery orientacje wobec rynku   202
7.4. Orientacje rynkowe a grupy ekonomiczno-zawodowe
i schemat klasowy   211
7.5. Orientacje wobec rynku a cechy pracujących
i typy przedsiębiorstw   216
7.6. Samozatrudnienie a orientacje wobec rynku  222
7.7. Etos pracy a orientacje wobec rynku   224
7.8. Orientacje wobec rynku a klasa robotnicza i pracownicza   228

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 8. ŚWIADOMOŚĆ EKONOMICZNA POLAKÓW PRACUJĄCYCH   230
8.1. Badania świadomości ekonomicznej
w Szkole Głównej Handlowej   232
8.2. Ewolucja wyborów dokonywanych przez pracowników
przemysłu w latach 1991–2007   234
8.3. Typologia wizji gospodarki dobrze urządzonej 1991–2007   244
8.4. Wizje preferowanego porządku ekonomicznego
a orientacje wobec rynku  249
8.5. Orientacje wobec rynku a klasy w wizjach gospodarki
dobrze urządzonej   250

CZĘŚĆ IV
PRAWO PRACY I STOSUNKI PRACY
JACEK MĘCINA
ROZDZIAŁ 9. PRAWO PRACY W PRZEBUDOWIE
– KIERUNKI I CECHY EWOLUCJI ZMIAN W PRAWIE PRACY   258
9.1. Europeizacja polskiego prawa pracy   262
9.2. Dialog społeczny i zbiorowe stosunki pracy a zmiany
w prawie pracy  265
9.3. Zmiany prawa pracy a rynek pracy i koszty pracy   272
9.4. Oceny zmian w prawie pracy z perspektywy zmian
społeczno-gospodarczych   276
9.5. Przestrzeganie prawa pracy w ocenie pracowników   278
9.6. Dyskryminacja w zatrudnieniu, wynagradzaniu
i awansowaniu   285
9.7. Elastyczność zatrudnienia a stosunki pracy  288
9.8. Ocena satysfakcji z wykonywanej pracy  293
9.9. Opinie o pracy, skłonność do zmiany   298
9.10. Podsumowanie i wnioski  299
9.11. Aneks – analiza indywidualnego i zbiorowego
Kodeksu pracy (projektów Komisji Kodyfikacyjnej
prawa pracy)    300

JACEK MĘCINA
ROZDZIAŁ 10. NAJWAŻNIEJSZE CECHY I WYZWANIA
POLSKIEGO RYNKU PRACY   307
10.1. Opinie respondentów o bezrobociu i rynku pracy   318
10.2. Ocena sytuacji na lokalnych rynkach pracy   320
10.3. Akceptacja trudnych warunków pracy a adaptacyjność   327
10.4. Elastyczność, regulacja i deregulacja rynku pracy   331
10.5. Flexicurity – jak wykorzystać szansę na równowagę
na rynku pracy?    334
10.6. Słabości i atuty polskiego modelu a szanse na wdrożenie
idei flexicurity   337
JAN CZARZASTY
ROZDZIAŁ 11. WARUNKI PRACY I KULTURA ORGANIZACYJNA   343
11.1. Kultura organizacyjna – kontekst teoretyczny   343
11.2. Kulturowy kontekst działania organizacji w Polsce   359
11.3. Kultura organizacyjna i warunki pracy w perspektywie
badań „Polacy pracujący”   367
11.4. Warunki pracy i cechy kultury przedsiębiorstw   391
11.4. Zakończenie: kultury organizacyjne polskich przedsiębiorstw   408

CZĘŚĆ V
ZWIĄZKI ZAWODOWE: TEORIA I PRAKTYKA
JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 12. ZWIĄZKI ZAWODOWE W KRAJACH STAREJ DEMOKRACJI   420
12.1. Teza dywergencyjna kontra teza konwergencyjna   420
12.2. Ewolucja ruchu związkowego w Europie i typy związków   421
12.3. Podziały związków według osi „reformizm – radykalizm”   422
12.4. Trójdzielne typologie związków zawodowych: klasa
– społeczeństwo – rynek   424
12.5. Problem przywództwa związkowego: demokracja a oligarchia,
transakcja a transformacja   429
12.6. Narodowe warianty europejskiego ruchu związkowego   430

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 13. ZWIĄZKI ZAWODOWE W KRAJACH POSTSOCJALISTYCZNYCH   432

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 14. ZWIĄZKI ZAWODOWE MIĘDZY FORDYZMEM A POSTFORDYZMEM.
KRYZYS FORDOWSKICH ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH   437

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 15. ZWIĄZKI ZAWODOWE W POLITYCE  444

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 16. ZWIĄZKI ZAWODOWE W TEORII EKONOMII I W GOSPODARCE  448
16.1. Związki zawodowe w teorii ekonomii  448
16.2. Związki zawodowe w gospodarce  451

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 17. EWOLUCJA POLSKICH ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH    459
17.1. Perspektywa instytucjonalna   459
17.2. Pierwsze etapy instytucjonalizacji: związki zawodowe
w czasach totalitaryzmu i autorytarnego socjalizmu  463
17.3. Związki zawodowe w okresie przełomu ustrojowego   477
17.4. Początki polskiego kapitalizmu i instytucjonalizacja
konfliktowego pluralizmu   480
17.5. Pogłębianie się związkowego pluralizmu   487
17.6. Ustawa o Trójstronnej Komisji a trzeci partner związkowy
– Forum Związków Zawodowych  491
17.7. Polityczne relacje „Solidarności” i OPZZ   494
17.8. Struktury związków zawodowych i próby ich reform   498
17.9. Europeizacja ruchu związkowego: ku nowym wzorom kultury
i nowym instytucjom   513
17.10. Związkowa wizja społeczno-gospodarcza i problem
deficytu ekspertyz   527

MICHAŁ WENZEL
ROZDZIAŁ 18. ZWIĄZKI ZAWODOWE W BADANIACH CBOS 1980–2008   533
18.1. Metodologia   533
18.2. Dynamika przynależności do związków w latach 1980–2008   534
18.3. Społeczno-zawodowa struktura związków zawodowych
w latach 1980–1981   540
18.4. Związki zawodowe w latach osiemdziesiątych  544
18.5. Struktura przynależności do związków w latach 1989–1991    546
18.6. Struktura związków w 2006 roku   548

JULIUSZ GARDAWSKI
ROZDZIAŁ 19. ZWIĄZKI ZAWODOWE W BADANIACH Z 2007 ROKU   551
19.1. Potrzeba istnienia związków zawodowych w opinii Polaków
pracujących   559
19.2. Orientacje członków związków zawodowych wobec rynku   561
19.3. Związki zawodowe, układy zbiorowe i rady pracowników   563

ANDRZEJ MOKRZYSZEWSKI
ROZDZIAŁ 20. PRZYCZYNY NISKIEGO UZWIĄZKOWIENIA
POLAKÓW PRACUJĄCYCH   572
20.1. Deklarowane przyczyny nieprzynależności   572
20.2. Deklarowane przyczyny rezygnacji z przynależności  575
20.3. Przyczyny braku związków w zakładach pracy   579

ADAM MROZOWICKI
ROZDZIAŁ 21. ZWIĄZKI ZAWODOWE W BIOGRAFIACH ROBOTNIKÓW:
MIĘDZY WYCOFANIEM A PRAGMATYZACJĄ   581
21.1. Perspektywa interpretatywna a problem partycypacji
związkowej robotników  582
21.2. Nota metodologiczna: badania biograficzne nad robotnikami
na Śląsku  584
21.3. Ewolucja partycypacji związkowej w robotniczych biografiach:
uwagi wprowadzające   585
21.4. Partycypacja związkowa a sposoby radzenia sobie
ze zmianą po 1989 roku   587
21.5. Strategie życiowe a dynamika partycypacji związkowej.
Uwagi podsumowujące   598

ZAKOŃCZENIE CZĘŚCI V  602

CZĘŚĆ VI
PRACA A POLITYKA

WSTĘP   606

JERZY BARTKOWSKI
ROZDZIAŁ 22. ZACHOWANIA POLITYCZNE W PERSPEKTYWIE TEORETYCZNEJ . . . 609
22.1. Paradygmat socjalno-strukturalny w zachowaniach
politycznych  609
22.2. Rola identyfikacji społecznych w zachowaniach
politycznych  614
22.3. Praca, wartości społeczne, orientacje życiowe a zachowania
polityczne  615
22.4. Zasoby a postawy i zachowania polityczne  616
22.5. Czynniki społeczne i instrumentalne w wyborach
politycznych  618

JERZY BARTKOWSKI
ROZDZIAŁ 23. POLACY PRACUJĄCY A POLITYKA   621
23.1. Zakres analizowanych postaw i uwarunkowań   621
23.2. Wizja demokracji   622
23.3. Stosunek do demokracji jako systemu.
Ocena działania demokracji w Polsce   625
23.4. Postawy anty- i prodemokratyczne   632
23.5. Zainteresowanie polityką na poziomie kraju
i polityką lokalną   634
23.6. Przynależność do stowarzyszeń i udział w wyborach  641
23.7. Stosunek do integracji europejskiej i ocena przystąpienia
do UE  646
23.8. Podsumowanie  653

JERZY BARTKOWSKI
ROZDZIAŁ 24. OPINIE O REPREZENTACJI INTERESÓW PRACOWNIKÓW
I PRACODAWCÓW W POLSCE   658
Wnioski  672

CZĘŚĆ VII
WYBÓR PRÓBY I SZACOWANIE WYNIKÓW
W BADANIU „POLACY PRACUJĄCY 2007”
WSTĘP  678

WIESŁAWA DĄBAŁA
ROZDZIAŁ 25. OKREŚLENIE POPULACJI BADANIA   680
25.1. Podstawowe przesłanki definiowania pracujących   680
25.2. Definicja pracujących w badaniach
„Polacy pracujący 2007”   682

WIESŁAWA DĄBAŁA
ROZDZIAŁ 26. METODA WYBORU PRÓBY RESPONDENTÓW  685
26.1. Dostępne operaty. Analiza metod i schematów wyboru   685
26.2. Pracujący według danych statystycznych   688

WIESŁAWA DĄBAŁA
ROZDZIAŁ 27. WYBÓR PRÓBY   693
27.1. Podział na warstwy   693
27.2. Schemat wyboru próby   694

WIESŁAWA DĄBAŁA
ROZDZIAŁ 28. WAŻENIE DANYCH   699
28.1. Algorytm ważenia danych  699
28.2. Transformacja rozkładów zmiennych po zastosowaniu ważenia
oraz porównania z danymi surowymi i danymi GUS   703

WIESŁAWA DĄBAŁA
ROZDZIAŁ 29. REALIZACJA PRÓBY ORAZ WPŁYW PRZYJĘTEJ METODY WYBORU
RESPONDENTÓW NA ROZKŁADY WYBRANYCH ZMIENNYCH   710
29.1. Prezentacja przyczyn niezrealizowania wywiadów
z respondentami wylosowanymi w PESEL  710
29.2. Wpływ przyjętej metody wyboru respondentów na rozkłady
wybranych zmiennych  717
Podsumowanie   729

ZAKOŃCZENIE: KOMENTARZ DO PROBLEMU KLAS SPOŁECZNYCH   731

BIBLIOGRAFIA   734

INDEKS NAZWISK   756

NOTY O AUTORACH  764