Polsko-niemieckie miejsca pamięci Tom 4
Teksty zamieszczone w czwartym tomie Polsko-niemieckich miejsc pamięci to zaproszenie za kulisy projektu. Prezentujemy w nim teoretyczne i metodologiczne założenia całego przedsięwzięcia. Na pytanie, jak powstają kultury pamięci i za pomocą jakich instrumentów można je analizować, tom daje nie jedną, lecz wiele uzupełniających się odpowiedzi. Zebrane w nim artykuły dotyczą różnych aspektów badań nad pamięcią i wpływu poszczególnych dyscyplin na powstawanie tożsamości zbiorowych oraz proponują krytyczną konfrontację z przesłankami projektu Polsko-niemieckie miejsca pamięci | Deutsch-Polnische Erinnerungsorte.
Im ciemniejsze są wizje przyszłości, tym większe zainteresowanie pamięcią. Czwarty tom Polsko-niemieckich miejsc pamięci czyni przedmiotem refleksji właśnie tę fascynację pamięcią zbiorową, która trwa od trzech dziesięcioleci i, jak wszystko wskazuje, nie mija. Zebrane tu artykuły stawiają pytania o nosicieli zbiorowej pamięci, o granice w badaniu miejsc pamięci, o złożone stosunki zapamiętywania i zapominania, o podejścia różnych dyscyplin humanistycznych do zjawiska pamięci zbiorowej. Jak wszystkie badania historyczne, badania nad pamięcią potrzebują krytyki źródeł, krytyki metod i krytyki otrzymanych wyników. Niniejszy tom odpowiada na tę potrzebę.
prof. dr hab. Krzysztof Pomian
W tomie publikują:
Martin Aust, Moritz Csáky, Heinz Duchhardt, Étienne François, Maciej Górny, Christian Gudehus, Hans Henning Hahn, Heidi Hein-Kircher, Jerzy Jedlicki, Violetta Julkowska, Urte Kocka, Kornelia Kończal, Georg Kreis, Andreas Lawaty, MIchael G. Müller, Hubert Orłowski, Rüdiger Ritter, Peter Steinbach, Beate Störtkuhl, Izabela Surynt, Robert Traba, Joanna Wawrzyniak, Tobias Weger, Harald Welzer, Anna Zalewska.
Spis treści
Wprowadzenie / 9
Polsko-niemieckie miejsca pamięci w międzynarodowym
i interdyscyplinarnym kontekście
Historia transnarodowa, historia wzajemnych oddziaływań i (po)dzielone
miejsca pamięci. Tradycje i wyzwania metodologiczne
Michael G. Müller / 17
Pamięć transnarodowa – fenomen hybrydyczny? Kultura jako przestrzeń
komunikacji
Moritz Csáky / 30
Polska obsesja historyczna? Jak histoire croisée i komparatystyka pozwalają
zrewidować pewien stereotyp
Martin Aust / 47
Europejskie miejsca pamięci
Heinz Duchhardt / 60
Jak podjąć wyzwanie europejskich miejsc pamięci
Étienne François / 66
Metodologiczne spory wokół badań nad pamięcią zbiorową
Miejsca pamięci. O niebywałej karierze pewnej koncepcji badawczej
Kornelia Kończal / 77
Niejedno ma imię… Stereotypy długiego trwania a miejsca pamięci
Hubert Orłowski / 101
O metodzie i teorii badań nad przekazem kulturowym
Christian Gudehus i Harald Welzer / 113
i wpływ mitów politycznych na kulturę pamięci
Heidi Hein-Kircher / 123
Zapomnienie jako zjawisko kulturowe – z punktu widzenia polityki i krytyki
kultury nowoczesnej
Andreas Lawaty / 133
Polityka historyczna a stosunki binarodowe. Głos na rzecz stworzenia kodeksu
zachowań w polityce pamięci
Hans Henning Hahn / 146
O pamięci zbiorowej: przypadek polski
Jerzy Jedlicki / 161
Pamięć kontra pamięć. Reprodukcja przeszłości w Szwajcarii po 1945 roku
Georg Kreis / 170
Pamięć a nauka
Historiografia w pamięci i pamięć w historiografii
Maciej Górny / 187
Archeologia i pamięć społeczna. Między wyborem przeszłości
i ciężarem przeszłości
Anna Zalewska / 201
W poszukiwaniu „ludu”
Tobias Weger / 222
O związkach kultury pamięci i wyobraźni socjologicznej
Joanna Wawrzyniak / 233
Między nobilitacją i legitymizacją, czyli o pamięci kulturowej zamkniętej
w kanonie
Izabela Surynt / 244
Mówiące kamienie, pouczające obrazy – historia sztuki, krytyka sztuki
i konserwacja zabytków a konstruowanie obrazów historii
Beate Störtkuhl / 258
Muzykologia i pamięć akustyczna
Rüdiger Ritter / 270
Pamięć – upamiętnianie – polityka historyczna
Peter Steinbach / 283
Origines Ariacae. Wpływ nauk o rasie na kultury pamięci
Maciej Górny / 305
Pamięć i uczenie się. Refleksje dydaktyka historii
Urte Kocka / 319
Miejsca wspólne dydaktyki historii i pamięci
Violetta Julkowska / 330
Autorki i autorzy / 344
Indeks osób / 346
