Poradnictwo psychologiczne

• Druk: Warszawa, 2015
• Redakcja naukowa: Czesław Czabała, Sylwia Kluczyńska
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Kryzysy rozwojowe są naturalnymi zdarzeniami w życiu człowieka. Często radzimy sobie z nimi sami lub „z niewielką pomocą przyjaciół”. Bywają jednak i takie kryzysy, z których łatwiej jest wyjść, korzystając z pomocy psychologa. Publikacja pod redakcją Czesława Czabały i Sylwii Kluczyńskiej to kompendium wiedzy dotyczącej teorii i praktyki poradnictwa psychologicznego dla osób na wszystkich etapach rozwoju. Czytelnik znajdzie w nim wiedzę na temat: • celów, przebiegu i aspektów etycznych poradnictwa, • umiejętności niezbędnych do tego, by skutecznie udzielać pomocy psychologicznej, • zadań rozwojowych odpowiadających poszczególnym etapom życia i możliwym trudnościom w ich realizacji, • metod udzielania pomocy psychologicznej dzieciom, młodzieży i dorosłym, • standardów poradnictwa psychologicznego dla par, rodzin, osób starszych, chorych, z niepełnosprawnością. Publikacja umożliwia wszechstronne przygotowanie do prowadzenia poradnictwa psychologicznego w sposób skuteczny i profesjonalny, przeznaczona jest dla studentów i praktyków.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Psychologia
• Redakcja: Czesław Czabała, Sylwia Kluczyńska
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-18218-2
• ISBN druku: 978-83-01-18167-3
• Liczba stron: 414

Wprowadzenie        11

Rozdział 1. Poradnictwo psychologiczne (Jan Czesław Czabała)        	16

Wstęp         16
1.1. Zdrowie psychiczne, wskaźniki i uwarunkowania     	17
1.2. Kryzysy rozwojowe            	20
1.3. Poradnictwo psychologiczne     22
1.3.1. Rodzaje zmian potrzebnych do poradzenia sobie z trudnościami  	23
1.3.2. Proces poradnictwa pozwalający na osiąganie zmian    	23
1.4. Wiedza i umiejętności potrzebne profesjonalistom w dziedzinie poradnictwa psychologicznego          	38
1.5. Problemy etyczne w poradnictwie psychologicznym        	43
Podsumowanie            	43

Rozdział 2. Psychospołeczne uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych (Ewa Sokołowska)     	45

Wstęp         45
2.1. Zadania rozwojowe pojawiające się w życiu człowieka      	48
2.1.1. Rodzaje zadań rozwojowych         	48
2.1.2. Czynniki warunkujące realizację zadań rozwojowych   	60
2.2. Uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych  	68
2.2.1. Psychologiczne uwarunkowania trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych       69
2.2.2. Uwarunkowania społeczne trudności związanych z realizacją zadań rozwojowych       74
Podsumowanie            	80

Rozdział 3. Poradnictwo dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym (Witold Pawliczuk)     	82

Wstęp         82
3.1. Zadania rozwojowe dziecka w okresie przedszkolnym i szkolnym    	83
3.1.1. Okres przedszkolny (3–5 lat) – wybrane zagadnienia    	83
3.1.2. Okres szkolny (6–11 lat) – wybrane zagadnienia     	85
3.2. Trudności w realizacji zadań rozwojowych wynikające ze wzorca przywiązania            	86
3.3. Trudności w realizacji zadań rozwojowych wynikające z temperamentu   	88
3.4. Oddziaływania behawioralne w pracy z dziećmi       	90
3.4.1. Podstawy behawioryzmu, czyli co to jest zachowanie, rodzaje warunkowania, wzmocnienia oraz kary behawioralne  90
3.4.2. Praca na poprzeczce         	93
3.4.3. Analiza behawioralna według Carol Sutton     93
3.4.4. Zasady (działanie w punkcie A)       94
3.4.5. Nagrody, przywileje i pochwały behawioralne (działanie w punkcie C)   	94
3.4.6. Konsekwencje (działanie w punkcie C)        	96
3.4.7. Wybuch agresji impulsywnej (działanie w punktach A, B i C)     	97
3.5. Oddziaływania behawioralne w specyficznych problemach u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym    	99
3.5.1. Lęk separacyjny         99
3.5.2. Moczenie mimowolne nieorganiczne      	100
3.5.3. Zaniżona samoocena     102
3.5.4. Dziecko nieposłuszne           	103
3.6. Oddziaływania wpływające na modyfikację środowiska dziecka     104
3.7. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa   105
3.7.1. Rodzina „przemocowa”          	105
3.7.2. Opiekunowie z dużymi wymaganiami wobec dziecka   106
3.7.3. Opiekunowie lękowi         	106
3.7.4. Rodzice niezaangażowani        	106
Podsumowanie            	107

Rozdział 4. Poradnictwo psychologiczne w okresie adolescencji (Witold Pawliczuk)     	109

Wstęp         109
4.1. Zadania rozwojowe okresu adolescencji (12–18 lat) – wybrane zagadnienia   109
4.2. Metody pracy z adolescentem           	111
4.2.1. Dialog ukierunkowany          	112
4.2.2. Inne techniki przydatne w pracy z adolescentem     113
4.2.3. Dialog motywujący       115
4.3. Metody pracy z rodzicem adolescenta        	116
4.4. Oddziaływania w specyficznych problemach adolescentów      	117
4.4.1. Pomoc w budowaniu własnej tożsamości       	117
4.4.2. Lęk przed byciem ocenianym przez innych     118
4.4.3. Bunt nastoletni         	119
4.4.4. Eksperymentowanie z używkami         	120
4.4.5. Przemoc rówieśnicza     124
4.4.6. Próby samobójcze          	126
4.5. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa   128
Podsumowanie            	129

Rozdział 5. Poradnictwo psychologiczne dla osób w okresie średniej dorosłości (Sylwia Kluczyńska)    	131

Wstęp         131
5.1. Zadania rozwojowe w okresie średniej dorosłości     132
5.1.1. Wspomaganie rozwoju dorastających dzieci        	133
5.1.2. Opieka nad starzejącymi się rodzicami        	134
5.1.3. Praca zawodowa            	134
5.2. Wybrane trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych w okresie średniej dorosłości     135
5.2.1. Trudności w pełnieniu ról w rodzinie      	135
5.2.2. Kryzysy wieku średniego        	143
5.2.3. Specyficzne trudności kobiet w wieku średnim   144
5.2.4. Specyficzne trudności mężczyzn w wieku średnim      	147
5.2.5. Trudności w pracy zawodowej        	148
5.3. Wybrane metody pomocy osobom w okresie średniej dorosłości     150
5.3.1. Praca nad konstruktywnym wyrażaniem emocji     151
5.3.2. Psychoedukacja         152
5.3.3. Praca nad rozpoznawaniem niekorzystnego sposobu myślenia  152
5.3.4. Wzmacnianie samooceny        	153
5.3.5. Szukanie nowych rozwiązań i możliwości     	154
5.3.6. Wsparcie społeczne       155
5.3.7. Techniki radzenia sobie ze stresem     155
5.3.8. Rozwój osobisty         156
Podsumowanie            	156

Rozdział 6. Poradnictwo psychologiczne dla osób w okresie późnej dorosłości (Stanisława Steuden)              	158

Wstęp         158
6.1. Charakterystyka okresu późnej dorosłości     159
6.1.1. Fizjologiczny wymiar starzenia się i starości        	159
6.1.2. Przystosowanie do starości           	163
6.2. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych w okresie późnej dorosłości         	168
6.3. Dolegliwości nasilające się z wiekiem     172
6.3.1. Zaburzenia widzenia     173
6.3.2. Zaburzenia słuchu          	175
6.3.3. Zaburzenia otępienne           	176
6.3.4. Zaburzenia psychiczne         178
6.4. Metody pomocy osobom w okresie późnej dorosłości      	180
Podsumowanie            	185

Rozdział 7. Poradnictwo par. Paradygmat poznawczo-behawioralny (Wojciech Stefaniak)   188

Wstęp         188
7.1. Utrzymanie pozytywnego poziomu satysfakcji ze związku      	190
7.1.1. Trudności na poziomie zachowań wpływające na możliwości utrzymania satysfakcji ze związku         	191
7.1.2. Trudności pojawiające się na poziomie przetwarzania poznawczego wpływające na możliwości utrzymania satysfakcji ze związku 	 195
7.2. Diagnoza sytuacji pary         	202
7.2.1. Styl przywiązania       202
7.2.2. Style relacji i interakcji w parze       205
7.2.3. Uwarunkowania psychiczne i osobowościowe partnerów     207
7.3. Metody pomocy osobom doświadczającym trudności w związku    	209
7.3.1. Interwencje behawioralne        	209
7.3.2. Interwencje poznawcze          	216
7.4. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa par     	222
7.4.1. Gotowe rozwiązania problemów czy raczej narzędzia do ich rozwiązania?   	222
7.4.2. Brak gotowości do współpracy        	222
7.4.3. Trudności z zachowaniem zasady symetrycznego traktowania partnerów przez doradcę   	224
7.4.4. Trudności wynikające z osobowości, doświadczeń i systemu przekonań prowadzącego poradnictwo     224
Podsumowanie            	225

Rozdział 8. Poradnictwo rodzinne (Irena Jelonkiewicz)     228

Wstęp         228
8.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych rodziny   	230
8.1.1. Systemowe rozumienie rodziny       230
8.1.2. Koncepcja cyklu życia rodzinnego         	233
8.1.3. Wykorzystanie w poradnictwie rodzinnym różnych podejść teoretycznych: behawioralnego, strukturalnego, strategicznego, ekologicznego, Gestalt        	236
8.2. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności  	241
8.2.1. Pojęcie, cel i funkcja poradnictwa rodzinnego      	241
8.2.2. Metody pomocy         243
8.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa rodzinnego      	252
Podsumowanie            	256

Rozdział 9. Poradnictwo psychologiczne w trudnościach szkolnych (Grażyna Fabiszewska)  	258

Wstęp         258
9.1. Charakterystyka trudności szkolnych        	259
9.1.1. Definicje, rodzaje oraz fazy narastania trudności i niepowodzeń szkolnych        	259
9.1.2. Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych   263
9.1.3. Konsekwencje trudności i niepowodzeń szkolnych      	264
9.2. Poradnictwo w trudnościach szkolnych      	265
9.2.1. Szkoła jako miejsce rozpoznawania pierwszych sygnałów trudności dziecka       265
9.2.2. Poradnictwo w trudnościach szkolnych na terenie poradni psychologiczno-pedagogicznych       	268
9.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa   288
Podsumowanie            	289

Rozdział 10. Poradnictwo psychologiczne dla osób z niepełnosprawnością (Małgorzata Łuba)    	291

Wstęp         291
10.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych   292
10.1.1. Rodzaje niepełnosprawności         	293
10.1.2. Proces przystosowania się do niepełnosprawności     295
10.1.3. Zmiany w funkcjonowaniu rodziny       	297
10.2. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności  	299
10.2.1. Budowanie poczucia własnej wartości i wzmacnianie samooceny  	299
10.2.2. Zwiększanie zakresu samodzielności i wspieranie komunikowania potrzeb       305
10.2.3. Motywowanie do działania           	309
10.2.4. Pomoc w nawiązywaniu kontaktów z innymi      	314
10.2.5. Wspieranie relacji intymnych     317
10.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa   318
10.3.1. Przekonania utrudniające pracę z osobami z niepełnosprawnością     	318
10.3.2. Przejmowanie odpowiedzialności za proces zmiany   319
10.3.3. Złość na brak aktywności        	320
10.3.4. Obawa przed stawianiem wymagań       	321
Podsumowanie            	321

Rozdział 11. Poradnictwo psychologiczne dla osób chorych somatycznie (Lidia Zabłocka-Żytka)       323

Wstęp         323
11.1. Konsekwencje choroby somatycznej w obszarze psychospołecznego funkcjonowania chorego i realizacji zadań rozwojowych   	324
11.1.1. Funkcjonowanie emocjonalne        	324
11.1.2. Funkcjonowanie poznawcze         	327
11.1.3. Funkcjonowanie społeczne           	327
11.1.4. Obraz siebie, samoocena       331
11.1.5. Sfera fizyczna           	332
11.2. Poradnictwo psychologiczne w chorobie somatycznej      	332
11.2.1. Techniki wykorzystywane w poradnictwie psychologicznym dla chorych somatycznie       334
11.2.2. Poradnictwo na poszczególnych etapach radzenia sobie z chorobą somatyczną           	339
11.2.3. Specyfika poradnictwa dla chorych somatycznie     341
11.2.4. Dlaczego poradnictwo psychologiczne?        	345
11.3. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa   346
Podsumowanie            	348

Rozdział 12. Poradnictwo psychologiczne dla osób z poważnymi zaburzeniami psychicznymi i dla ich rodzin (Beata Hintze)   350

Wstęp         350
12.1. Trudności pojawiające się w realizowaniu zadań rozwojowych   351
12.1.1. Konsekwencje zachorowania w różnych okresach życia 351
12.2. Diagnoza psychologiczna w zaburzeniach psychicznych – pomoc w zrozumieniu problemów pacjenta, podstawa dalszej pracy terapeutycznej   	356
12.2.1. Zaburzenia myślenia w psychozach       	356
12.2.2. Zaburzenia poznawcze         359
12.3. Metody pomocy osobom doświadczającym określonych trudności  	361
12.3.1. Metody pomocy osobom z pierwszym epizodem choroby i ich bliskim            	362
12.3.2. Metody pomocy osobom z kilkuletnim przebiegiem choroby i ich rodzinom         	365
12.3.3. Metody pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi z problemami w funkcjonowaniu poznawczym     	368
12.3.4. Pomoc w radzeniu sobie z psychologicznymi i społecznymi konsekwencjami zaburzeń psychicznych       	372
12.3.5. Pomoc psychologowi i rodzinie w sytuacji samobójstwa osoby z zaburzeniami psychicznymi     374
12.4. Dylematy i trudności w procesie poradnictwa   375
Podsumowanie            	378

Bibliografia         380
O Autorach     412