Prawo deliktowe wobec nowych technologii

• Druk: 2023
• Autor: Joanna Kuźmicka-Sulikowska, Magdalena Wilejczyk, Nina Baranowska, Piotr Machnikowski, Radosław Strugała
• Wydawca: Wolters Kluwer Polska SA

Publikacja omawia rolę prawa czynów niedozwolonych w społeczeństwie wykorzystującym rozwijające się dynamicznie technologie cyfrowe, przede wszystkim sztuczną inteligencję. Autorzy – specjaliści w dziedzinie prawa zobowiązań, a w szczególności prawa deliktowego – omawiają m.in.: • prawa i interesy chronione prawem deliktów; • właściwości technologii cyfrowych istotne dla stosowania prawa deliktowego; • odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny; • pojęcie winy w prawie polskim i w obcych systemach prawnych; • funkcje odpowiedzialności deliktowej za naruszenie praw człowieka; • przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody; • odpowiedzialność wielu podmiotów za tę samą szkodę; • sposoby naprawienia szkody majątkowej. Uwzględniając prace legislacyjne prowadzone obecnie w Unii Europejskiej, wskazują również, które elementy systemu prawa deliktowego wymagają modyfikacji w związku z upowszechnianiem się technologii cyfrowych. Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla radców prawnych, adwokatów i sędziów. Zainteresuje też przedstawicieli nauki.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8328-974-8
• ISBN druku: 978-83-8328-693-8
• EAN: 9788383289748
• Liczba stron: 632

Wykaz skrótów | str. 15
Słowo wstępne | str. 17
Rozdział 1
Wyzwania dla prawa czynów niedozwolonych związane z rozwojem technologii cyfrowych | str. 19
1.1. Czym zajmuje się i o czym mówi prawo czynów niedozwolonych | str. 19
1.2. Współczesne technologie cyfrowe – uwagi ogólne | str. 25
1.2.1. Era rewolucji | str. 25
1.2.2. Formowanie się gospodarki i społeczeństwa cyfrowego | str. 28
1.2.3. Znaczenie danych – dane jako podstawa gospodarki i społeczeństwa cyfrowego | str. 30
1.2.4. Usieciowienie | str. 39
1.2.5. Transformacja cyfrowa | str. 40
1.2.6. Globalny zasięg | str. 46
1.2.7. Kształtowanie się technokracji | str. 51
1.3. Właściwości technologii cyfrowych istotne dla stosowania prawa deliktowego | str. 55
1.3.1. Uwagi ogólne | str. 55
1.3.2. Oparcie technologii na danych | str. 58
1.3.3. Złożoność | str. 60
1.3.4. Sieciowy sposób działania | str. 61
1.3.5. Autonomiczność oraz niepoznawalność funkcjonowania | str. 62
1.3.6. Różnorodność zastosowań | str. 64
1.3.6.1. Sztuczna Inteligencja oraz algorytmy | str. 64
1.3.6.2. Internet Przedmiotów | str. 71
1.3.6.3. Autonomiczne pojazdy | str. 77
1.4. Prace studyjne i działania legislacyjne Unii Europejskiej | str. 83
Rozdział 2
Funkcje prawa deliktów we współczesnym społeczeństwie  | str. 89
2.1. Pojęcie funkcji prawa deliktów | str. 89
2.2. Funkcja regulacyjna | str. 91
2.2.1. Określenie relacji między wolnością i bezpieczeństwem | str. 91
2.2.2. Obowiązki zachowania i obowiązki kompensacji | str. 93
2.3. Funkcja gwarancyjna (windykacyjna) | str. 95
2.4. Funkcja alokacyjna | str. 97
2.4.1. Wprowadzenie | str. 97
2.4.2. Kryterium związku przyczynowego | str. 98
2.4.3. Kryterium uzupełniające | str. 100
2.4.3.1. Zasada winy | str. 101
2.4.3.2. Zasada ryzyka | str. 104
2.5. Funkcja kompensacyjna | str. 109
2.5.1. Kompensacja jako wyrównanie szkody | str. 109
2.5.2. Zakres kompensacji w zależności od zasady odpowiedzialności | str. 110
2.5.3. Zakres kompensacji w zależności od przyjętych założeń teoretycznych | str. 112
2.6. Funkcja repartycyjna | str. 113
2.6.1. Sposoby repartycji | str. 113
2.6.2. Ocena funkcji repartycyjnej | str. 114
2.7. Funkcja prewencyjna | str. 117
2.7.1. Prewencja jako refleks kompensacji | str. 117
2.7.2. Zakres zalecanej prewencji | str. 119
2.7.3. Prewencja jako kryterium przypisania szkody (krytyka) | str. 120
2.7.4. Stopień prewencji ze względu na zasadę odpowiedzialności | str. 122
2.7.5. Ocena realizacji funkcji prewencyjnej | str. 124
2.7.6. Roszczenie prewencyjne (wzmianka) | str. 126
2.8. Funkcja restytucyjna | str. 126
2.8.1. Zakres realizacji funkcji restytucyjnej | str. 126
2.8.2. Roszczenie o wydanie korzyści jako przejaw quasi-kompensacji | str. 128
2.8.3. Roszczenie o wydanie korzyści w obszarze własności intelektualnej | str. 130
2.9. Funkcja satysfakcyjna | str. 131
2.10. Funkcja ekspresyjna (komunikacyjna) | str. 132
2.11. Funkcja represyjna | str. 134
2.11.1. Funkcja represyjna jako funkcja niesamodzielna | str. 134
2.11.2. Przypadki sporne | str. 135
2.11.3. Samodzielna realizacja funkcji represyjnej przez instytucję odszkodowania karnego | str. 139
2.11.4. Zmodyfikowane odszkodowanie karne wpłacane na rzecz funduszu kompensacyjnego | str. 142
2.12. Relacje między poszczególnymi funkcjami | str. 144
2.13. Wielość funkcji i ich porządek | str. 146
Rozdział 3
Dobór zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle ekonomicznej analizy prawa | str. 149
3.1. Uwagi wstępne | str. 149
3.2. Wyrządzenie przez jeden podmiot uszczerbku w dobrach innego podmiotu – uwagi na tle tzw. wypadków jednostronnych i dwustronnych | str. 150
3.3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny | str. 161
3.4. Ograniczona przydatność wniosków płynących z ekonomicznej analizy prawa | str. 167
Rozdział 4
Podmiot odpowiedzialny | str. 177
4.1. Uwaga wstępna | str. 177
4.2. Zdolność prawna jako przesłanka ponoszenia odpowiedzialności | str. 177
4.3. „Zdolność deliktowa” | str. 179
4.4. Problem „podmiotowości cyfrowej” w aspekcie odpowiedzialności deliktowej | str. 183
Rozdział 5
Przypisanie odpowiedzialności za szkodę | str. 187
5.1. Konstrukcje przypisania odpowiedzialności | str. 187
5.2. Odpowiedzialność sprawcza zależna od winy | str. 195
5.2.1. Wprowadzenie | str. 195
5.2.2. Pojęcie winy w prawie polskim i w obcych systemach prawnych | str. 198
5.2.3. Wymagany standard postępowania | str. 205
5.2.4. Znaczenie indywidualnej oceny postępowania | str. 207
5.2.5. Sprawstwo – problematyka przyczynowości | str. 211
5.2.6. Zagadnienia dowodowe | str. 211
5.3. Odpowiedzialność sprawcza niezależna od winy | str. 212
5.3.1. Odpowiedzialność uzależniona od bezprawności zachowania | str. 212
5.3.2. Odpowiedzialność na zasadzie słuszności | str. 220
5.4. Odpowiedzialność za inną osobę | str. 226
5.4.1. Wprowadzenie: modele odpowiedzialności za inną osobę | str. 226
5.4.2. Kryteria przypisania odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez drugiego | str. 232
5.4.3. Problematyka przyczynowości | str. 238
5.4.4. Zagadnienia dowodowe | str. 239
5.5. Odpowiedzialność za produkt wadliwy | str. 242
5.6. Odpowiedzialność niezależna od sprawstwa | str. 257
5.7. Umowne wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności deliktowej | str. 269
Rozdział 6
Prawa i interesy chronione prawem deliktów | str. 277
6.1. Zasady ogólne | str. 277
6.1.1. Wprowadzenie | str. 277
6.1.2. Koncepcja szkody prawnie relewantnej (DCFR) | str. 280
6.1.3. Koncepcja szkody bezprawnej | str. 285
6.1.4. Koncepcja chronionych interesów (PETL) | str. 286
6.1.5. Ocena proponowanych rozwiązań | str. 287
6.1.6. Podsumowanie: uwarunkowania ogólnosystemowe  | str. 289
6.2. Prawa człowieka jako przedmiot ochrony prawa deliktów | str. 290
6.2.1. Wprowadzenie | str. 290
6.2.2. Funkcje odpowiedzialności deliktowej za naruszenie praw człowieka | str. 292
6.2.3. Horyzontalne oddziaływanie praw człowieka na prawo czynów niedozwolonych | str. 295
6.3. Problem kompensacji osób poszkodowanych pośrednio | str. 299
6.3.1. Względny charakter obowiązku ostrożności jako uzasadnienie wyłączenia kompensacji | str. 299
6.3.2. Krytyka stanowiska zakładającego jako regułę kompensację osób poszkodowanych pośrednio | str. 305
6.3.3. Sytuacje wyjątkowe, w których kompensacja osób poszkodowanych pośrednio jest dopuszczalna | str. 306
6.4. Problem kompensacji szkód czysto majątkowych | str. 311
6.4.1. Pojęcie i rodzaje szkód czysto majątkowych | str. 311
6.4.2. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji | str. 314
6.4.2.1. Wprowadzenie | str. 314
6.4.2.2. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji ze względu na brak obowiązku ostrożności  | str. 317
6.4.2.3. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji ze względu na brak prawa podmiotowego po stronie poszkodowanego | str. 319
6.4.2.4. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji ze względu na brak szkód w zasobach społecznych | str. 322
6.4.2.5. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji w przypadku odpowiedzialności na zasadzie ryzyka | str. 323
6.4.2.6. Podsumowanie | str. 325
6.4.3. Najważniejsze przypadki, w których kompensację szkód czysto majątkowych uznaje się za dopuszczalną | str. 328
6.4.3.1. Umyślne wyrządzenie szkody czysto majątkowej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami | str. 328
6.4.3.2. Szkody spowodowane zaufaniem do nierzetelnej rady lub informacji | str. 330
6.4.3.3. Wyłączenie szerszej odpowiedzialności ekspertów wobec osób trzecich | str. 334
6.4.3.4. Koncepcja odpowiedzialności ograniczonej | str. 336
6.4.3.5. Pozostałe przypadki | str. 339
6.5. Problem kompensacji utraconej szansy | str. 341
6.5.1. Wprowadzenie | str. 341
6.5.2. Utracona szansa jako samodzielny interes podlegający ochronie deliktowej | str. 341
6.5.3. Utracona szansa jako problem związku przyczynowego | str. 345
6.5.4. Kompensacja utraconej szansy w sytuacjach uzasadnionych ochroną zaufania | str. 347
6.5.5. Kompensacja utraconej szansy w przypadku istnienia afirmatywnego obowiązku ostrożności | str. 349
6.5.6. Sposób obliczania odszkodowania | str. 351
6.6. Regulacje szczególne | str. 354
6.6.1. Wyłączenie kompensacji szkód na mieniu wyrządzonych przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej | str. 354
6.6.2. Wyłączenie kompensacji niektórych rodzajów szkód na mieniu wyrządzonych przez produkt niebezpieczny | str. 359
Rozdział 7
Związek przyczynowy | str. 363
7.1. Cywilnoprawne pojęcie związku przyczynowego | str. 363
7.1.1. Nieodzowność przesłanki związku przyczynowego | str. 363
7.1.2.  Przyczynowość faktyczna: test conditio sine qua non  | str. 366
7.1.3. Metoda eliminacji jako sposób przeprowadzania testu conditio sine qua non | str. 368
7.1.4. Odróżnienie warunku (conditio) i przyczyny (cause) | str. 371
7.1.5. Asymetryczność powiązania przyczynowego | str. 374
7.1.6. Sposoby ustalania przyczynowości prawnej | str. 379
7.1.7. Otwartość testu wartościującego | str. 384
7.2. Wielość przyczyn | str. 388
7.2.1. Przyczynowość kumulatywna | str. 388
7.2.2. Przyczynowość konkurencyjna | str. 389
7.2.3. Przyczynowość alternatywna | str. 390
7.2.4. Wielość alternatywnych sprawców i wielość poszkodowanych | str. 393
7.2.5. Wielość przyczyn z udziałem zdarzeń przypadkowych | str. 395
7.2.6. Przyczynowość hipotetyczna | str. 397
7.2.7. Problem tzw. legalnego zachowania alternatywnego | str. 402
7.3. Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody | str. 405
7.3.1. Poglądy ukształtowane w doktrynie polskiej | str. 405
7.3.2. Zdolność deliktowa i wina jako przesłanki przyczynienia | str. 407
7.3.3. Ograniczenie zarzutu przyczynienia w przypadku odpowiedzialności deliktowej na zasadzie ryzyka  | str. 411
7.4. Ułatwienia procesowe jako sposób rozwiązania niepewności związku przyczynowego | str. 416
7.4.1. Wprowadzenie | str. 416
7.4.2. Domniemanie prawne związku przyczynowego | str. 419
7.4.3. Obniżenie standardu dowodowego | str. 421
7.4.4. Sądowe odwrócenie ciężaru dowodu | str. 422
7.5. Koncepcja odpowiedzialności proporcjonalnej i jej krytyka | str. 427
7.5.1. Odpowiedzialność częściowa a odpowiedzialność proporcjonalna sensu stricto | str. 427
7.5.2. Odpowiedzialność proporcjonalna w przypadku przyczynowości alternatywnej | str. 430
7.5.3. Odpowiedzialność proporcjonalna w przypadku wielości alternatywnych sprawców i wielości poszkodowanych (market share liability) | str. 435
7.5.4. Odpowiedzialność proporcjonalna w sytuacji wielości przyczyn z udziałem zdarzeń przypadkowych | str. 438
7.5.5. Ocena koncepcji | str. 440
Rozdział 8
Kompensacja szkody | str. 441
8.1. Sposoby naprawienia szkody majątkowej | str. 441
8.2. Specyfika szkód na osobie | str. 452
8.3. Kompensacja szkód niemajątkowych | str. 458
8.4. Istota i funkcje roszczeń niekompensacyjnych | str. 465
Rozdział 9
Odpowiedzialność wielu podmiotów za tę samą szkodę | str. 477
9.1. Solidarność a inne rozwiązania zbiegu odpowiedzialności deliktowej | str. 477
9.2. Roszczenia regresowe | str. 487
Rozdział 10
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej a prawo deliktowe | str. 497
10.1. Zarys problematyki | str. 497
10.2. Funkcje i skutki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej | str. 498
10.3. Interakcje pomiędzy prawem deliktów a ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej – wybrane zagadnienia | str. 506
10.4. Ubezpieczenia obowiązkowe a dobrowolne | str. 517
10.5. Motywy stojące za nadaniem ubezpieczeniu obowiązkowego charakteru | str. 534
10.6. Stan obecny i perspektywy | str. 546
Rozdział 11
Adekwatność polskiego prawa deliktowego do zagrożeń związanych ze współczesnymi technologiami cyfrowymi | str. 553
11.1. Kluczowe przemiany | str. 553
11.2. Odpowiedzialność sprawcza | str. 557
11.2.1. Wina i sprawstwo | str. 557
11.2.2. Projekt dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję | str. 565
11.3. Odpowiedzialność producenta | str. 571
11.3.1. Stan obecny | str. 571
11.3.2. Projekt dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za produkty wadliwe | str. 574
11.4. Odpowiedzialność użytkownika niezależna od zawinienia | str. 578
11.5. Szkoda, związek przyczynowy i odszkodowanie | str. 584
Wykaz powoływanej literatury | str. 587
O Autorach | str. 629