Zygmunt II August i kultura jego czasów
Publikacja nawiązuje do 500. rocznicy urodzin króla Zygmunta Augusta i stanowi zbiór 17 studiów różnych autorów (historyków literatury, historyków, historyków sztuki) poświęconych kulturze czasów Zygmunta II Augusta (1548-1572). Wśród poruszonych zagadnień znalazły się:
kwestie dotyczące postaci ostatniego Jagiellona, najbliższych króla, jego mecenatu artystycznego, twórczości okolicznościowej, literackiego wizerunku władcy czy bujnego rozkwitu kultury w okresie jego rządów (m.in. sztuk wizualnych i piśmiennictwa), a także losów zgromadzonej przez Augusta kolekcji sztuki.
Czasy samodzielnych rządów Zygmunta II Augusta to w naszych dziejach epoka z wielu względów niezwykle istotna, a rzec można nawet, że i przełomowa. To wówczas, pod berłem liberalnie nastawionego do kwestii wyznaniowych władcy, następuje żywiołowy rozwój rodzimego protestantyzmu, aktem unii lubelskiej z 1569 roku przypieczętowana zostaje polityczna konsolidacja Korony i Litwy, a wobec perspektywy bezpotomnej śmierci monarchy kształtują się podwaliny pod nowy system obioru jego następców – wolną elekcję. Nade wszystko jednak wskazane 24-lecie zbiegło się z kulminacyjną fazą polskiego renesansu. Dzięki ożywionym kontaktom z Włochami dociera do naszego kraju i ugruntowuje się, oparta na studiach antycznych, kultura humanistyczna. Rzeczpospolita włącza się w pełni w główny nurt cywilizacji zachodniej, a z państwa zajmującego względem niego pozycję peryferyjną staje się tym, które aktywnie uczestniczyć będzie w kulturowej wymianie, czego najlepszym przykładem pisarstwo Jana z Czarnolasu. Czyniąc swój zasadniczy punkt odniesienia z postaci króla Zygmunta Augusta, od którego narodzin minęło w 2020 roku równo 500 lat, tom niniejszy prezentuje 17 studiów z rozmaitych dziedzin humanistyki, składających się, w swym założeniu, na zbiorczy obraz tej nadzwyczaj barwnej epoki.
*********
Sigismund II Augustus and the Culture of His Times. Commemorating the 500 th Birthday of the Last Jagiellonian on the Polish-Lithuanian Throne
The publication, commemorating the 500 th birthday of Sigismund II Augustus, contains several essays on the last Jagiellonian, his artistic patronage and the flourishing of culture, visual arts and literature among others, at the time.
*********
Dr hab. Radosław Rusnak (ORCID 0000-0002-8669-5258) – historyk literatury polskiej, specjalista w zakresie literatury XVI-XVII wieku, adiunkt w Instytucie Literatury Polskiej w Katedrze Filologii Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim.
---------
PhD hab. Radosław Rusnak (ORCID 0000-0002-8669-5258) – assistant professor at the Department of Polish Philology at the University of Warsaw.
Słowo wstępne (Radosław Rusnak) 7
Oleksii Rudenko (Wiedeń), Strategies of Early Modern Royal Representation. Sigismund II Augustus and His Public Image in 1520–1548 13
Bartłomiej Czarski (Warszawa), Poetyckie funeralia żegnające królową Elżbietę Habsburżankę – uwagi bibliograficzne i historycznoliterackie 33
Radosław Grześkowiak (Gdańsk), Egzemplum z pieśni Mikołaja Reja Podobieństwo żywota człowieka krześcijańskiego alias Ku temuż to krześcijańskiemu rycerzowi napominanie. Od tekstu paraboli do alegorycznej ryciny 60
Wojciech Kordyzon (Warszawa), Polemiczne „tragedie” protestanckie w Polsce w latach 1558–1560. Gatunkowe i parenetyczne aspekty utworów Bernardina Ochina i Francesca Negriego 93
Jakub Łukaszewski (Poznań), Sum Fricii. Fragment zaginionej biblioteki Andrzeja Frycza Modrzewskiego odnaleziony podczas rekonstrukcji księgozbioru kolegium
poznańskich jezuitów 110
Ryszard Szmydki (Leuven), Marcus Ambrosius jako wysłannik króla Zygmunta Augusta do Antwerpii około roku 1560 134
Ryszard Szmydki, Piotr Józef Janowski (Leuven–Kraków), Ze studiów nad zakupami tekstyliów dla króla Zygmunta Augusta po roku 1560 154
Elwira Buszewicz (Kraków), Biskup i Muzy. Konterfekty Filipa Padniewskiego w poezji nowołacińskiej 172
Marta Wojtkowska-Maksymik (Warszawa), Wizerunek Zygmunta Augusta w listach dedykacyjnych (na wybranych przykładach) 192
Wojciech Ryczek (Kraków), „Sarmacki Tibullus”. Sylwa (II 2) Andrzeja Trzecieskiego do Jana Kochanowskiego 207
Radosław Rusnak (Warszawa), Warneńczyk uwielbiony, czyli o miejscu Fragmentum XXI względem Satyra i innych politycznych utworów Jana Kochanowskiego 230
Agata Starownik (Warszawa), „Porządek i ozdoba rzeczy”. Motywy astronomiczne w Psalmie 19 Jana Kochanowskiego wobec biblijnego oryginału i tradycji neoplatońskiej 263
Mateusz Grzęda (Kraków), Zygmunt August i jego kunstkamera. Przyczynek do studiów nad patronatem artystycznym ostatniego Jagiellona na polsko-litewskim
tronie 296
Krystyna Wierzbicka-Trwoga (Warszawa), Rozrywka z Niemiec. Polskie przekłady niemieckich powieści i romansów rycerskich pod koniec panowania Zygmunta
Augusta 329
Piotr Tafiłowski (Warszawa), Recepcja wiedzy o Indiach Zachodnich w Polsce za panowania ostatnich dwóch Jagiellonów 344
Piotr Józef Janowski (Kraków), Ceremonie żałobne po śmierci ostatnich dwóch Jagiellonów zorganizowane poza granicami Polski 371
Aleksandra Jakóbczyk-Gola (Warszawa), „Ku pospolitej potrzebie” – testament Zygmunta Augusta i pierwsza polska publiczna kolekcja sztuki 393
Wykaz skrótów 412
Spis ilustracji 413
Indeks osobowy 417
