Trzy Skarby. Motywy buddyjskie w kulturze polskiej
Studia prezentowane w tej pracy powstawały przez wiele lat w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Czasami były to tezy badawcze dyskutowane na szerszym forum literaturoznawczym lub religioznawczym (konferencje naukowe), innym razem były to tematy konwersatoriów kulturoznawczych (własne zajęcia dydaktyczne), czasami wreszcie były elementami solilokwiów, które odbywaliśmy w sobie, a potem je zapisywaliśmy, licząc na to, że przebudujemy współczesną postać polonistyki, uwalniając się od jej pęt w tradycyjnych ujęciach i zagadnieniach.
Wspólnym mianownikiem prezentowanych tutaj artykułów jest dla nas szeroki, nieco metaforyczny termin Trzy Skarby występujący w znaczeniu buddyjskim jako synonim Buddy (najwyższego celu dążeń ludzi, istoty doskonałej), Dharmy (buddyjskiej nauki soteriologicznej, filozoficznej, etycznej, psychologicznej i estetycznej) i Sangi (wspólnoty praktykujących tę duchowość). Termin Trzy Skarby organizuje nasze myślenie w tym sensie, że zamierzamy pisać o jego składnikach w polskich kontekstach kulturowych, wśród których pojawiać się będą tak ścieżki kulturoznawstwa, jak i literaturoznawstwa.
Przedkładamy zatem Czytelnikom książkę „Trzy Skarby”, zastrzegając się, że powstają już pewnie osobne rozważania o obecności motywów buddyjskich w polskiej literaturze, odrębne rozprawy religioznawcze o przejawach buddyjskiego życia duchowego czy oddzielne analizy dotyczące aspektów filozoficznych czy psychologicznych nauk buddyjskich. Nasza rola w tej książce polega na próbie realizacji interdyscyplinarnego dyskursu buddologicznego, który wywoływali swego czasu Stanisław Scheyer, Eugeniusz Słuszkiewicz czy Marek Mejor. Liczymy na to, że choć nasze rozważania może i nie „przyniosą pożytku niezliczonym czującym istotom”, to jednak choć trochę przysłużą się rozjaśnieniu kwestii literaturoznawczych dotyczących buddyzmu (Ze Wstępu).
Wstęp 5
I. Konteksty religijne i poetyka tekstów buddyjskich
Daniel Kalinowski, Słowo przedstawiane. Wokół dalekowschodniego buddyjskiego malarstwa i kaligrafii 11
Daniel Kalinowski, Pismo, pamięć i dźwięk. O buddyjskiej mantrze słów kilka 25
Adela Kuik-Kalinowska, Daniel Kalinowski, Trzy wersy, które nazywają świat 41
Adela Kuik-Kalinowska, Daniel Kalinowski, Słowa ponad słowami. Koany jako „teksty” religii i kultury 73
Adela Kuik-Kalinowska, Teishõ, mowa Dharmy, mondo. „Teksty” religijne i retoryczne 89
Daniel Kalinowski, „Bajkowy” świat Dharmy. Poetyka i wartości dżatak 105
Daniel Kalinowski, Buddyjskie przewodniki dobrej śmierci 125
Daniel Kalinowski, Miłość tantryczna. Instruktaż i cele absolutne 139
II. W stronę kultury literackiej buddyzmu w Polsce
Adela Kuik-Kalinowska, Narkotyczny buddyzm amerykański 157
Daniel Kalinowski, Polska kontrkultura w aspekcie buddyjskim 177
Daniel Kalinowski, Oficyny buddyjskie w Polsce. Rekonesans 195
Daniel Kalinowski, Czasopisma buddyjskie w Polsce 209
Zakończenie
Daniel Kalinowski, Konflikt i koegzystencja. Spotkanie buddyzmu i kultury Zachodu 235
Nota bibliograficzna 259
