Użycie siły zbrojnej między państwami w świetle międzynarodowego prawa zwyczajowego

• Druk: 2018
• Autor: Agata Kleczkowska
• Wydawca: Scholar

Należy podkreślić, że problematyka wzajemnej relacji pomiędzy zespołami norm dopuszczających użycie siły zbrojnej w prawie międzynarodowym na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych (KNZ) i międzynarodowego prawa zwyczajowego pozostaje niewątpliwie jednym z kluczowych zagadnień współczesnego ius ad bellum. Wbrew pozorom jest to kwestia daleka od jednoznaczności. Dlatego dokonany przez Agatę Kleczkowską wybór tematu podejmującego zagadnienia rekonstrukcji norm prawa zwyczajowego regulujących użycie siły między państwami trzeba uznać za adekwatny i ważny. (…) Należy założyć, że prezentowana książka będzie ważnym głosem w toczącej się debacie naukowej.
z recenzji dr. hab. Michała A. Kowalskiego

Problematyka, której dotyczy książka, jest bez wątpienia ważna praktycznie i zarazem kontrowersyjna w nauce prawa. Z tego choćby względu praca może stanowić w Polsce zauważalny głos w dyskusji o znaczeniu zwyczajowego prawa międzynarodowego i reglamentacji używania w nim siły zbrojnej.
z recenzji prof. dr. hab. Romana Kwietnia

Agata Kleczkowska – doktor nauk prawnych, adiunkt w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Stypendystka Instytutu Maxa Plancka Publicznego Prawa Porównawczego i Prawa Międzynarodowego w Heidelbergu (2018) oraz Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego (2016). Sprawozdawca w Oxford International Organizations. Autorka publikacji naukowych dotyczących użycia siły, statusu zbrojnych aktorów niepaństwowych i uznania międzynarodowego. W latach 2015–2017 odbyła aplikację adwokacką, w 2018 roku została wpisana na listę adwokatów Okręgowej Rady Adwokackiej w Toruniu.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7383-965-6
• ISBN druku: 978-83-7383-965-6
• Liczba stron: 434

Spis treści

Wykaz skrótów  9
Wstęp  11
Rozdział I. Uwagi wstępne  15
1. Uwagi terminologiczne i językowe  15
1.1. Tłumaczenie Karty Narodów Zjednoczonych  15
1.2. Anticipatory self-defense, pre-emptive self-defense i preventive
self-defense  17
1.3. Terminy: „interwencja humanitarna”, „interwencja mająca na celu
ochronę obywateli interweniującego”, „interwencja na zaproszenie”  21
2. Argumenty prawne a argumenty polityczne  29
3. Użycie siły zbrojnej a aktorzy niepaństwowi  31
4. Metodologia pracy  33
5. Uzasadnienie doboru materiałów   34
Rozdział II. Uwagi dotyczące międzynarodowego prawa zwyczajowego   36
1. Wstęp   36
2. Elementy normy prawa zwyczajowego  36
2.1. Praktyka  38
2.2. Opinio iuris  46
2.3. Wzajemne relacje między praktyką a opinio iuris  49
3. Rola organizacji międzynarodowych w formowaniu się prawa
zwyczajowego  50
4. Relacje między prawem zwyczajowym a prawem traktatowym  53
4.1. Traktat jako forma kodyfi kacji prawa zwyczajowego  53
4.2. Wpływ zawarcia traktatu na formowanie się prawa zwyczajowego  55
4.3. Modyfi kacja normy traktatowej przez zwyczaj  57
4.4. Współistnienie norm prawa konwencyjnego i zwyczajowego   58
5. Formowanie się prawa zwyczajowego  60
6. Identyfi kacja norm międzynarodowego prawa zwyczajowego  65
7. Znaczenie zachowania państw sprzecznego z obowiązującą normą prawa
zwyczajowego  73
Rozdział III. Normy regulujące użycie siły w prawie międzynarodowym
do 1945 r.  75
1. Użycie siły między państwami do 1945 r.  75
1.1. Prawo do wojny do 1919 r.  75
1.1.1. Koncepcja „wojny sprawiedliwej”  75
1.1.2. Prawo do wojny w XIX w.  78
1.1.3. Podsumowanie  90
1.2. Prawo do wojny po I wojnie światowej w aktach prawnych
i dokumentach prawa międzynarodowego  91
1.2.1. Pakt Ligi Narodów  91
1.2.2. Pakt Brianda-Kellogga  98
1.2.3. Pakt Saavedry Lamasa  103
1.2.4. Pozostałe akty i dokumenty prawa międzynarodowego
odnoszące się do prawa do wojny  104
1.2.4.1. Zakaz wojny w pracach Ligi Narodów  104
1.2.4.2. Traktat o wzajemnej pomocy  107
1.2.4.3. Protokół genewski  108
1.2.4.4. Traktaty z Locarno  109
1.2.4.5. Dwustronne umowy o nieagresji  110
1.2.4.6. Konwencja o prawach i obowiązkach państw
i protokół dodatkowy  110
1.3. Przypadki użycia siły między 1919 a 1939 r.  111
1.4. Podsumowanie  117
2. Wprowadzenie zakazu użycia siły w art. 2 ust. 4 KNZ  121
2.1. Regulacja zakazu użycia siły w Karcie Narodów Zjednoczonych  121
2.1.1. Na drodze do powstania Karty Narodów Zjednoczonych  121
2.1.2. Formowanie się zakazu użycia siły w Karcie Narodów
Zjednoczonych  123
2.1.3. Prawo do samoobrony  128
2.1.4. Inne normy pozwalające na użycie siły na podstawie Karty
Narodów Zjednoczonych  141
2.1.5. Podsumowanie  143
2.2. Dopuszczalność innych jednostronnych interwencji na podstawie
Karty Narodów Zjednoczonych  145
2.2.1. Interwencje podejmowane z przyczyn humanitarnych  145
2.2.2. Interwencja mająca na celu ochronę obywateli
interweniującego  149
2.2.3. Interwencja na zaproszenie  151
2.2.4. Podsumowanie  153
Rozdział IV. Przypadki użycia siły uzasadniane samoobroną  154
1. Wstęp  154
2. Przypadki użycia siły uzasadniane samoobroną po uprzednim ataku
zbrojnym przeprowadzonym przeciwko państwu  154
2.1. Interwencja Izraela, Wielkiej Brytanii i Francji w Egipcie (1956)  154
2.2. Interwencja USA w Libanie (1958)   160
2.3. Interwencja Wielkiej Brytanii w Jordanii (1958)  165
2.4. Interwencja Stanów Zjednoczonych po incydencie w Zatoce
Tonkińskiej (1964)   167
2.5. Interwencje Portugalii w Zambii (1969)  170
2.6. Interwencja Stanów Zjednoczonych w sprawie statku Mayaguez
(1975)   173
2.7. Interwencja Indii we wschodnim Pakistanie (1971)  175
2.8. Interwencja Wietnamu w Kambodży (1978–1979)  180
2.9. Interwencja Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich
w Afganistanie (1979)  190
2.10. Próba interwencji Stanów Zjednoczonych w Iranie (1980)  195
2.11. Interwencja Stanów Zjednoczonych w Iraku w związku z próbą
zamachu na byłego prezydenta Stanów Zjednoczonych George’a
Busha (1993)    198
3. Samoobrona wyprzedzająca    201
3.1. Interwencja Izraela w Zjednoczonej Republice Arabskiej (1967)    202
3.2. Atak Izraela na reaktor w Tammuz (1981)   205
3.3. Atak Izraela na reaktor w Al-Kibar (2007)    212
4. Interwencje mające na celu ochronę obywateli interweniującego    215
4.1. Interwencja Wielkiej Brytanii i Francji w Egipcie (1956)    215
4.2. Interwencja Izraela w Ugandzie (1976)    218
4.3. Interwencja Stanów Zjednoczonych w Libii (1986)    228
4.4. Interwencja Stanów Zjednoczonych w Panamie (1989)    234
4.5. Interwencja Rosji w Gruzji (2008)    241
Rozdział V. Przypadki użycia siły uzasadniane w inny sposób niż samoobroną    247
1. Wstęp    247
2. Kubański kryzys rakietowy (1962)   247
3. Interwencja Stanów Zjednoczonych w Dominikanie (1963)  254
4. Interwencje Turcji na Cyprze (1964, 1974)   260
5. Interwencja Belgii w Kongo (1964)    268
6. Interwencja Indonezji w Timorze Wschodnim (1975)   274
7. Interwencja Egiptu na Cyprze (1978)    281
8. Interwencja Tanzanii w Ugandzie (1979)    283
9. Interwencja Stanów Zjednoczonych w Grenadzie (1983)   286
10. Interwencja wojsk koalicji w Iraku (1991)    294
11. Interwencja Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego w Kosowie (1999)    301
12. Interwencja koalicji państw pod przywództwem Stanów Zjednoczonych
w Iraku (2003)    313
13. Interwencja Rosji na Ukrainie (2014)   323
14. Interwencje Stanów Zjednoczonych (2017) oraz Stanów Zjednoczonych,
Wielkiej Brytanii i Francji (2018) w Syrii    331
15. Problematyka interwencji za zgodą państwa a stan prawa zwyczajowego    340
15.1. Forma wyrażenia zgody na użycie siły    340
15.2. Uprawnieni do wyrażenia zgody na interwencję w przypadku
konfliktu wewnętrznego   345
Rozdział VI. Regulacja użycia siły w międzynarodowym prawie zwyczajowym   353
1. Zakaz użycia siły    353
2. Prawo do samoobrony    355
3. Kryteria konieczności i proporcjonalności jako przesłanki legalnego
użycia siły    360
4. Interwencja mająca na celu ochronę obywateli interweniującego    362
5. Interwencja podejmowana ze względów humanitarnych. Doktryna
„odpowiedzialności za ochronę”    364
6. Rezolucje organizacji międzynarodowych    372
7. Zgoda na interwencję   373
8. Użycie siły zbrojnej a państwa nieczłonkowskie Organizacji Narodów
Zjednoczonych   373
9. Rekonstrukcja treści norm prawa zwyczajowego regulujących użycie siły
zbrojnej   376
Wnioski   382
Bibliografia    384
Indeks osób   427