Zarządzanie dla inżynierów
Zarządzanie, czyli zmniejszanie niepewności działania przez podejmowanie trafnych decyzji, nie ogranicza się głównie do koordynacji, nadzoru i kontroli, ale obejmuje także funkcje planowania, kierowania, projektowania i zmieniania [Mikołajczyk 2010, s. 275]. Organizacje funkcjonujące w dynamicznie rozwijającym się otoczeniu wymagają bowiem liderów transformacyjnych [Tichy, Devanna 1986] i stałego doskonalenia. Planowanie i wdrażanie zmian to domena zadań współczesnego inżyniera — projektanta i coraz częściej lidera zmian.
Wiedza na temat organizacji i zarządzania (przedmiot omawianej tu dyscypliny naukowej), zdobywana podczas studiów, ma umożliwić uchwycenie i zrozumienie zarówno porządku, jak i sprzeczności, a czasem wręcz paradoksów organizacyjnych. Wiedza taka jest, w pewnym zakresie, niezbędna każdemu człowiekowi. Organizacje są bowiem tworami powszechnymi. Tworzą one materię życia społecznego, a w nim — świata biznesu. Jest to, jak sądzą specjaliści w zakresie zarządzania, „świat systemów otwartych, formalnych struktur i oddziałujących na siebie całości społeczno-technicznych. Jest to świat zorganizowany, ale nie do końca. Pozostaje w nim wiele miejsc dla działań spontanicznych, emocjonalnych, często irracjonalnych, zarówno ze względu na cele organizacji, jak i poszczególnych jej uczestników” [Koźmiński, Piotrowski 1995, s. 11].
Aby rozwijać w inżynierach wrażliwość na złożoność i różnorodność rzeczywistości organizacyjnej, którą muszą oni rozumieć, aby skutecznie sobie z nią (w niej) w późniejszym życiu radzić, wiedza teoretyczna o organizacji i zarządzaniu powinna być stale uzupełniana przez doświadczenia praktyczne. Zarządzanie organizacjami wymaga bowiem wiedzy akademickiej o organizacji, ale także wiedzy, jak się uczyć zarządzać i szlifować posiadany talent kierowniczy już w praktyce. Nigdzie, tak jak w organizacji, powiedzenie, że „praktyka czyni mistrza” nie wydaje się być bardziej adekwatne. Adeptów zarządzania należy zatem „wyposażyć” w instrumenty zarządzania — koncepcje, metody i techniki adekwatne do różnych sytuacji organizacyjnych, pozwalające na urzeczywistnienie zamierzeń organizacyjnych. Instrumenty te odwołują się do idei powstałych na gruncie wielu dyscyplin naukowych ścisłych i humanistycznych. „Specyficzne DNA współczesnych metod tkwi w ogólnych, klasycznych zasadach naukowej organizacji” [Błaszczak, Czekaj 2010, s. 473].
Prezentowany podręcznik ma za zadanie ułatwienie poruszania się w tej „dżungli” koncepcji i metod, a nawet jej uporządkowanie. Pełni więc funkcje przewodnika po złożonych problemach zarządzania organizacjami w burzliwym świecie biznesu i w społeczeństwie sieci.
Wstęp
Rozdział 1. Zarządzanie wczoraj i dziś
1.1. Istota i funkcje zarządzania
1.1.1. Definicje zarządzania
1.1.2. Cele i potrzeba zarządzania
1.1.3. Funkcje i zasady zarządzania
1.1.4. Procesy informacyjno-decyzyjne zarządzania
1.2. Nauka o zarządzaniu
1.2.1. Kształtowanie się nauki o zarządzaniu jako dyscypliny naukowej
1.2.2. Multidyscyplinarny charakter nauki o zarządzaniu
1.2.3. Teoria i praktyka w nauce o zarządzaniu
1.3. Historyczny kontekst zarządzania — ewolucja poglądów i szkół
1.3.1. Nurt mechanistyczno-praktyczny w nauce o zarządzaniu
1.3.2. Nurt społeczno-organiczny w nauce o zarządzaniu
1.4. Pytania kontrolne
Rozdział 2. Środowisko organizacyjne i budowanie ładu organizacyjnego
2.1. Otoczenie organizacji i jego rodzaje
2.1.1. Definicje i rodzaje otoczenia organizacji
2.1.2. Otoczenie bliższe i dalsze organizacji
2.1.3. Instytucje w otoczeniu jako obiekt zarządzania
2.2. Otoczenie jako generator zmian
2.2.1. Dynamika zmian otoczenia
2.2.2. Zarządzanie brakiem ciągłości
2.2.3. Kryteria ładu organizacyjnego
2.3. Nadzór korporacyjny
2.3.1. Pojęcie, geneza i funkcje nadzoru korporacyjnego
2.3.2. Modele nadzoru korporacyjnego
2.4. Pytania kontrolne
Rozdział 3. Organizacje
3.1. Cele, atrybuty i rodzaje organizacji
3.1.1. Definiowanie i atrybuty organizacji
3.1.2. Kryteria podziału i rodzaje organizacji
3.1.3. Cele organizacji
3.2. Struktury organizacyjne i ich projektowanie
3.2.1. Istota struktury organizacyjnej
3.2.2. Determinanty struktur organizacyjnych
3.2.3. Zasady i metody projektowania struktur organizacyjnych
3.2.4. Kryteria podziału i podstawowe typy struktur organizacyjnych
3.2.5. Struktury formalne i nieformalne
3.3. Organizacja produkcyjna
3.3.1. Procesy realizowane w organizacji produkcyjnej
3.3.2. Procesy informacyjno-decyzyjne w organizacji produkcyjnej
3.3.3. Procesy zarządzania produkcją
3.4. Tożsamość i kultura organizacji
3.4.1. Pojęcia tożsamości i kultury organizacyjnej
3.4.2. Diagnozowanie kultury organizacyjnej
3.4.3. Formowanie i przekształcanie kultury organizacyjnej
3.4.4. Etyka w zarządzaniu
3.5. Dynamika rozwoju organizacji
3.5.1. Istota zmian organizacyjnych
3.5.2. Rodzaje zmian organizacyjnych
3.5.3. Proces i modele zmieniania
3.6. Modele organizacji w erze informatyzacji i wiedzy
3.6.1. Organizacja w ruchu
3.6.2. Organizacja procesowa
3.6.3. Organizacja ucząca się
3.6.4. Organizacja inteligentna
3.6.5. Organizacja sieciowa
3.6.6. Organizacja wirtualna
3.6.7. Organizacja fraktalna
3.7. Pytania kontrolne
Rozdział 4. Role i kompetencje kierownika w organizacji
4.1. Procesy kierowania i przewodzenia w organizacji
4.1.1. Istota pracy kierowniczej. Kierownik i przywódca
4.1.2. Definicja pojęć władzy i wpływu w organizacjach
4.1.3. Kierowanie zachowaniami w organizacji
4.2. Role menedżerów i ich zadania w organizacji
4.2.1. Tradycyjne i nowe role kierownicze
4.2.2. Procesy informacyjno-decyzyjne w pracy zawodowej inżyniera
4.3. Style kierowania
4.3.1. Koncepcje uniwersalnych stylów kierowania
4.3.2. Sytuacyjne koncepcje stylów
4.3.3. Style kierowania: transformacyjny i transakcyjny
4.3.4. Skuteczność stylów kierowania
4.4. Decyzje kierownicze i ich uwarunkowania
4.4.1. Definicja decyzji
4.4.2. Rodzaje decyzji i techniki podejmowania decyzji
4.4.3. Teorie decyzji i racjonalne podejście do podejmowania decyzji
4.4.4. Uwarunkowania decyzji kierowniczych
4.4.5. Narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji kierowniczych
4.4.6. Doskonalenie umiejętności podejmowania decyzji kierowniczych
4.4.7. Kompetencje kierownicze i ich doskonalenie
4.4.8. Doskonalenie wybranych umiejętności kierowniczych
4.4.9. Style uczenia się i metody doskonalenia kadry kierowniczej
4.5. Pytania kontrolne
Rozdział 5. Zarządzanie zasobami organizacji
5.1. Klasyfikacja zasobów organizacji
5.2. Zintegrowane podejście do zarządzania zasobami organizacji
5.3. Zarządzanie zasobami finansowymi
5.3.1. Rodzaje zasobów finansowych
5.3.2. Cele i zadania zarządzania zasobami finansowymi
5.4. Zarządzanie zasobami rzeczowymi
5.5. Zarządzanie zasobami ludzkimi
5.5.1. Istota i cele zarządzania zasobami ludzkimi
5.5.2. Ludzie — zasoby czy kapitał firmy?
5.5.3. Ewolucja poglądów i wyodrębnianie się szkół ZZL
5.5.4. System i proces zarządzania zasobami ludzkimi
5.5.5. Budowanie zespołów i wykorzystywanie synergii
5.5.6. Planowanie zatrudnienia i dobór personelu
5.5.7. Zatrzymywanie pracowników. Budowanie systemu motywacyjnego — ocenianie, wynagradzanie, uczenie i rozwój
5.5.8. Rentowność inwestycji w kapitał ludzki. Pomiar i sprawozdawczość
5.6. Zarządzanie zasobami niematerialnymi
5.6.1. Definiowanie zasobów niematerialnych
5.6.2. Zadania zarządzania zasobami niematerialnymi
5.7. Pytania kontrolne
Rozdział 6. Współczesne generacje badaczy i trendy w nauce o zarządzaniu
6.1. Generacje badaczy i trendy w nauce o zarządzaniu
6.1.1. Generacje badaczy zjawisk organizacyjnych
6.1.2. Kierunki badań w nauce o zarządzaniu
6.1.3. Koncepcje zarządzania w społeczeństwie sieci
6.1.4. Krytyczne ujęcie problemów zarządzania
6.1.5. Trendy w nauce o zarządzaniu
6.2. Zarządzanie międzynarodowe
6.2.1. Uwarunkowania i cechy zarządzania międzynarodowego
6.2.2. Formy umiędzynarodowienia przedsiębiorstw
6.2.3. Zarządzanie międzykulturowe
6.2.4. Menedżer globalny — menedżerem przyszłości
6.3. Pytania kontrolne
Bibliografia
