Lata ciszy
Lata ciszy Aleny Mornštajnovej to kameralna opowieść o przewrotności losu i skrzętnie skrywanych rodzinnych sekretach. O hipokryzji, niezabliźnionych ranach, potrzebie bliskości i czułości, o tym, jak mocno potrafią skrzywdzić najbliższe osoby. Bohdana mieszka z apodyktycznym, oschłym ojcem i życzliwą, ale dziwnie uległą mężowi Bělą. Gdy atmosfera w domu staje się nie do zniesienia, dziewczynka zaczyna zadawać sobie coraz więcej pytań. Gdzie są wszystkie rodzinne zdjęcia? I dlaczego ciężko chora babcia tuż przed śmiercią nazwała ją Blanką? Svatopluk Žák to kochający mąż i ojciec, a także ideowy komunista, który całe życie poświęcił budowie socjalizmu. Przyszłość Žáków miała być jasna niczym gwiazda na czerwonym sztandarze, a linia partii ważniejsza od przyjaźni i ludzkiego życia. Jednak pewnej sobotniej nocy świat Svatopluka zatrzęsie się w posadach, a on sam straci wszystko, co kocha. Ostatecznie historie Bohdany i Svatopluka zlewają się w jedną i okazuje się, że nic nie jest już takie, jak się do tej pory wydawało.
Czwarta powieść Aleny Mornštajnovej wyraźnie różni się od poprzednich – jest to intymny dramat rodzinny, w którym główną rolę gra nie wielka historia, ale zbiegi okoliczności i ludzkie charaktery. Podobnie jak powieść Hana, jest to jednak wielowątkowa, wciągająca historia, która urzeka czytelników od pierwszej do ostatniej strony.
Fragment powieści:
Tego ciepłego, jesiennego dnia poszłam na piętro i spojrzałam przez okno na ogród za domem. Ojciec siedział na swojej ulubionej ławeczce obok altany i wpatrywał się przed siebie, jakby na kogoś czekał. Kiedy jeszcze mieliśmy Zuba, kładł się ojcu u stóp z głową złożoną na przednich łapach. Wciąż brakowało mi mojego psiego przyjaciela, ale już nie czułam w związku z tym gniewu wobec ojca. Wiedziałam, że to była właściwa decyzja. Na pewno nie było mu łatwo ją podjąć, ja nie dałabym rady. Ale ojciec był zawsze twardy. Wobec siebie i innych.
Nagle poczułam, że ściska mnie ogromny żal. Patrzyłam na osamotnioną postać w ogrodzie i chciało mi się płakać. Ten człowiek na dole to mój ojciec. Nigdy nie będę już miała innego. Powinniśmy być sobie bliscy, cieszyć się z obecności tego drugiego, być dla siebie wzajemnie wsparciem. Zamiast tego odpychaliśmy się jak jednakowe bieguny magnesów, unikaliśmy się nawzajem i nie mieliśmy o czym rozmawiać.
Alena Mornštajnová (ur. 1963) – czeska prozaiczka i tłumaczka literatury angielskiej, jedna z najgłośniejszych postaci literatury czeskiej ostatnich lat. Absolwentka filologii angielskiej i czeskiej Uniwersytetu Ostrawskiego. Debiutowała w 2013 roku powieścią Slepá mapa (wyd. pol. Pusta mapa, 2020), po której ukazały się także: Hotýlek (2015), Hana (2017, wyd. pol. Hana, 2019), Strašidýlko Stráša (2018, książka dla dzieci), Tiché roky (2019, wyd. pol. Lata ciszy, 2022) oraz Listopád (2021, polska premiera: maj 2023). Jej książki zyskały ogromną popularność w Czechach i za granicą, przetłumaczono je na siedemnaście języków. Twórczość Aleny Mornštajnovej była wielokrotnie nagradzana. Największym uznaniem cieszyła się powieść Hana, której przyznano m.in. tytuł Czeskiej Książki Roku 2018 – w kategorii głównej i studenckiej. W Czechach wszystkie tytuły autorki sprzedały się w łącznym nakładzie ponad pół miliona egzemplarzy.
