Miarą jest każdy z nas. Projekt zwolenników zmienności rzeczy w platońskim Teajtecie na tle myśli sofistycznej

• Druk: Toruń, 2009
• Autor: Zbigniew Nerczuk
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Z antyczną sofistyką wiązane sączęsto dwie tezy: jest ona rozumiana jako pewien nurt, którego przedstawiciele wraz z Sokratesem dokonali radykalnej zmiany w przedmiocie zainteresowań filozofii, zwracając się w kierunku rozważań skoncentrowanych na człowieku i jego świecie. Ponadto, na ogół przyjmuje się, że poglądy poszczególnych sofistów nie składają się na żaden zwarty system, a centrum zainteresowań sofistów stanowi element praktyczny w postaci sztuki słowa przyjmującej postać retoryki czy erystyki. Źródłem takiego przekonania jest w dużej mierze ubóstwo źródeł, które ze względu na swój fragmentaryczny charakter nie ułatwiają zadania rekonstrukcji całości poglądów poszczególnych sofistów. Drugą przyczyną jest tradycja interpretacyjna, z braku innych źródeł, opierająca się w wielkiej części na przekazach sofistom niechętnych. Platoński dialog Teajtet stwarza dobrą okazję do zmiany obiegowego przekonania i rekonstrukcji fundamentów filozoficznych leżących u podstaw myśli głównego przedstawiciela sofistyki, jakim jest Protagoras. Wprawdzie problem atrybucji poglądów przedstawianych w dialogu jako Protagorasowe (opisywanych również jako stanowisko "zwolenników zmienności") jest wielce kontrowersyjny, to jednak wiele wskazuje na to, że Platon przypisuje obozowi "zwolenników zmienności" (którego głównym przedstawicielem jest Protagoras) pewien zwarty projekt. Rekonstrukcja czterech składowych tego projektu, jakimi są: teoria spostrzegania (metaxy), koncepcja zmiennej rzeczywistości, zagadnienie prawdy oraz wynikające z nich rozumienie języka pozwala sądzić, że zawiera on wiele motywów obecnych w zachowanych przekazach dotyczących sofistyki czy samego Protagorasa. Z tej perspektywy poglądy "zwolenników zmienności", które mogą z dużym prawdopodobieństwem być przypisywane Protagorasowi, nie są już tylko zbiorem luźnych, wyrwanych z kontekstu przekonań (takich jak np. homo-mensura, teza względności rzeczyczy koncepcja języka), ale stanowią pewną systematyczną całość składającą się z komplementarnych elementów.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Filozofia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-231-2376-7
• Liczba stron: 208

WSTĘP
1. Dialog Teajtet
2. Sofistyka i Protagoras - problemy związane z rekonstrukcją poglądów
3. Kontrowersyjność przekazu w Teajtecie
4. Problem atrybucji poglądów
5. Cel pracy

WPROWADZENIE DO DIALOGU TEAJTET
1. Miejsce dialogu Teajtet w twórczości Platona
2. Problematyka i konstrukcja Teajteta
2.1. Forma i problematyka Teajteta na tle innych dialogów „sofistycznych"
2.2. Konstrukcja tekstu
2.3. Przedstawienie postaci

Rozdział I
KONCEPCJA METAKSY
1. Atrybucja„tajemnej nauki"
2. Sofistyka a filozofia przyrody
3. Treść i źródła koncepcji metaksy
3.1. Omówienie koncepcji metaksy
3.2. Koncepcja metaksy a tradycja filozoficzna

Rozdział II
WIZJA ZMIENNEJ RZECZYWISTOŚCI
1. Atrybucja wizji zmiennej rzeczywistości
1.1. Argument z przekazów dotyczących Protagorasa
1.2. Argument ze spójności kompozycji dialogu Teajtet
2. Koncepcja „bytu w ruchu" (pheromene ousia)
2.1. Spójny projekt zwolenników zmienności
2.2. Ruch jako arche
3. Koncepcja metaksy jako proces konstytuowania się rzeczy (chremata)
3.1. Poioun,paschon i homilia
3.2. Aisthesis i aistheton
3.3. Phora
3.4. Chrema
4. Gignesthai i einai
5. Zagadnienie tożsamości rzeczy
5.1. Wątek podobieństwa
5.2. Problem jedna

Rozdział III
STANOWISKO EPISTEMOLOGICZNE ZWOLENNIKÓW ZMIENNOŚCI W TEAJTECIE A SOFISTYKA
1. Główne elementy teorii poznania w Teajtecie (151d-187a)
1.1. Episteme = aisthesis („spostrzeżenie jest wiedzą")
1.1.1. Pierwsza propozycja (episteme = mathemata i technai)
1.1.2. Druga propozycja (episteme = aisthesis)
1.1.2.1. Aisthesis
1.1.2.2. Pathe
l .2. Homo-mensura
1.2.1. Problemy interpretacyjne
1.2.2. Koncepcja homo-mensura w Teajtecie
1.2.2.1.Emaiiphainesthai
1.2.2.2. Prywatność spostrzeżeń
1.3. Zniesienie kategorii prawdy i fałszu w Teajtecie
1.4. Odrzucenie sprzeczności w Teajtecie
2. Koncepcja teoriopoznawcza w Teajtecie a epistemologia sofistów
2.1. Rozważania epistemologiczne w sofistyce
2.2. Rozważania w Teajtecie a epistemologia sofistów
2.2.1. Fenomenalizm koncepcji w Teajtecie
2.2.2. Zagadnienie stanów w sofistyce
2.2.3. Rozważania w Teajtecie a sofistyczna teza ouk estin antilegein

ROZDZIAŁ IV
DIALOG TEAJTETA. SOFISTYCZNA KONCEPCJA JĘZYKA
Wstęp
1. Korelacja bytu, myśli i mowy w koncepcji Parmenidesa
2. Koncepcja języka w ujęciu zwolenników zmienności w Teajtecie
2.1. Korelacja spostrzeżenia i bytu
2.2. Korelacja logos i aisthesis
3. Postulaty poprawnego języka
3.1. Heraklit i Parmenides
3.2. Język zmienności w Teajtecie
3.2.1. Projekt nowego języka
3.2.1.1. Odrzucenie einai
3.2.1.2. Odrzucenie zaimków
3.2.1.3. Sprzeczność języka w Teajtecie a sofistyczna antylogika

ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA
Wykaz skrótów
Teksty źródłowe i wydania fragmentów
Wybrane przekłady dialogu
Przekłady innych tekstów źródłowych
Komentarze do dialogu
Opracowania
Each of us is a measure. The project of advocates of change in Plato's Theaetetus as compared with sophistic thought. Summary