Obecność mózgu w świadomości

• Druk: Kraków, 2007
• Autor: Jan Kaiser
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Książka o świadomości napisana przez eksperta od badań nad fizjologicznymi (czyli mózgowymi lub sercowo-naczyniowymi) korelatami czynności umysłowych. (...) Jan Kaiser przedstawił niezwykle interesującą propozycję tego, w jaki sposób wyniki tych badań mogą być użyte w debacie nad istotą i rolą świadomości. Dlatego jest to książka cenna i ważna dla całej psychologii, a szczególnie dla osób zainteresowanych jej podstawami teoretycznymi i metodologicznymi. Pomyliłby się ten, kto by odłożył tę pozycję z powrotem na półkę, jako zbyt hermetyczną lub ograniczoną do wąskiego obszaru psychofizjologii prostych procesów mentalnych. Twarde dane z zakresu psychofizjologii, jak również neurobiologii i neuroanatomii, są tam oczywiście obecne, ponieważ Jan Kaiser wyraźnie nie lubi się poruszać po grząskim gruncie rozważań czysto spekulatywnych. Dane empiryczne jednak, po pierwsze, są tu przedstawione w sposób przyjazny dla czytelnika, a po drugie, służą uwiarygodnieniu głównego przesłania tego dzieła.

Do napisania takiej książki konieczna była wielka odwaga intelektualna, ponieważ twardy grunt danych psychofizjologicznych to tylko podstawa dalszych rozważań i analiz. Te zaś wymagały dobrej orientacji w filozofii umysłu, epistemologii i metodologii nauk oraz częstych odwołań do nauk jeszcze bardziej podstawowych, takich jak neuroanatomia i neurobiologia. Przede wszystkim jednak książka ta wymagała od autora pełnej orientacji w podstawowych problemach teoretycznych i metodologicznych współczesnej psychologii oraz swobodnego poruszania się po tym obszarze. Polecam ją wszystkim psychologom i przedstawicielom nauk pokrewnych, którzy podzielają optymizm autora w kwestii możliwości naukowego dociekania natury świadomości.

Z recenzji prof. dr. hab. Edwarda Nęcki

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Psychologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-233-2309-9
• Liczba stron: 192

Przedmowa	7
Wstęp do problematyki	9

Rozdział 1. Czy zjawiska świadome realnie istnieją? Kontrowersje wokół „interakcjonizmu monistycznego” Rogera W. Sperry’ego	15

Rozdział 2. Poszukiwanie mózgowych procesów molarnych o właściwościach świadomościowych	23
	2.1. Mózgowa identyfikacja procesów umysłowych	28
	2.2. Fazowe zmiany częstotliwości rytmu serca jako korelat procesów umysłowych	31
	2.3. Korowe wskaźniki procesów wolicjonalnych. Eksperymenty Benjamina Libeta	35

Rozdział 3. Czy można badawczo dotrzeć do sfery subiektywności?	41
	3.1. Problem subiektywności w świetle teorii „trzech światów” Karla Poppera	42
	3.2. Znaczenie „znaczenia” w problematyce subiektywności	45
	3.3. Problem subiektywności w ujęciu psychologii obiektywnej	46

Rozdział 4. Stany afektywne (nastrój) a samoświadomość werbalna	51

Rozdział 5. Werbalna charakterystyka doświadczeń subiektywnych	57
	5.1. Formy językowe stosowane do charakterystyki stanów subiektywnych	58
	5.2. Konotacyjny aspekt znaczenia słów	63
	5.3. Znaczenie konotacyjne słów w ujęciu C.E. Osgooda	64
	5.4. Konotacyjne znaczenie słów i jego związek z odczuciami subiektywnymi	67

Rozdział 6. Problemy badania nastroju	71
	6.1. Roberta Thayera koncepcja aktywacji i metoda jej badania a problem nastroju	73
	6.2. Empiryczny status odczuć afektywnych	83
	6.3. Nastrój jako zjawisko realne: związek przymiotnikowego opisu stanu subiektywnego ze specyficzną aktywnością kory mózgowej	84
	6.4. Wpływ nastroju na reakcję fazową rytmu serca	94

Rozdział 7. Modulacyjny mechanizm zmian reakcji na bodźce zewnętrzne pod wpływem czynników afektywnych	101
	7.1. Proces modulacji emocjonalnej u zwierząt	102
	7.2. Modulacja wywołanej reakcji serca (evoked cardiac response) pod wpływem czynników emocjonalnych zewnątrzpochodnych u ludzi	106
	7.3. Modulacja „reakcji zaskoczenia” (startle reflex) pod wpływem czynników emocjonalnych zewnątrzpochodnych	111

Rozdział 8. Werbalizacja stanów afektywnych w świetle hipotezy modulacyjnej	115
	8.1. Modulujący wpływ emocjonalnych czynników wewnętrznych (ból chroniczny) na reakcje centralne i obwodowe wywołane przez słowa znaczeniowo związane z bólem	116
	8.2. Rola uwagi w werbalizacji emocji	122

Rozdział 9. Nastrój jako świadomość realnego stanu organizmu	125

Rozdział 10. Treść świadomości a reakcje behawioralne i elektrofizjologiczne w kontekście procesów kontroli błędu	133
	10.1. Procesy umysłowe w warunkach wykonywania zadań na czas reakcji z wyborem	133
	10.2. Mózgowy korelat błędu	136
	10.3. Procesy błędu	137
	10.4. Psychofizjologia procesów błędu	139
	10.5. Podsumowanie wyników badań nad funkcją ERN	150

Rozdział 11. Rola czynnika semantycznego w procesach umysłowych	159
	11.1. Priming semantyczny w ujęciu psychologii eksperymentalnej	160
	11.2. Priming semantyczny a świadomość	161
	11.3. Priming semantyczny w świetle wyników eksperymentalnych	163
	11.4. Procesy poznawcze podczas ekspozycji par słów niezwiązanych semantycznie	165
	11.5. Elektrofizjologiczny korelat rozbieżności semantycznej – N400	166
	11.6. N400 jako korelat różnych rodzajów niezgodności zawartej w zdaniach	170
	11.7. N400 a mechanizmy mowy	172
	11.8. Mechanizm generujący komponent N400	174

Podsumowanie. Zjawisko subiektywne jako konstrukt psychofizjologiczny	179
Literatura cytowana	183