Pół wieku dziejów Polski + CD
Najnowsza historia Polski w specjalnym wydaniu z płytą CD!
Wydanie z okazji 25. rocznicy Solidarności!
Nowe rozszerzone wydanie książki Pół wieku dziejów Polski prezentuje historię polityczną naszego kraju od 1939 roku.
Autor niezwykle zajmująco przedstawia:
- lata okupacji i funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego,
- nową rzeczywistość lat powojennych i tworzenie podstaw realnego socjalizmu,
- powstanie wolnych związków zawodowych i "Solidarności" oraz początki odbudowy społeczeństwa obywatelskiego.
Książka dodatkowo zawiera:
- zestawienia władz państwowych w kraju i na emigracji w latach 1939-2005,
- wykaz marszałków Sejmu i Senatu,
- skład parlamentu w dniu inauguracji kolejnych kadencji Sejmu,
- kalendarium ukazujące 25 lat dziejów "Solidarności".
Płyta zawiera:
- materiały archiwalne z lat wojny, okupacji, PRL i III Rzeczpospolitej
- dokumenty,
- zdjęcia,
- plakaty,
- ulotki.
Patronami medialnymi publikacji są: Rzeczpospolita, Polityka, Program III Polskiego Radia oraz Merlin.pl. 
Pół wieku i kawałek
Polityka, nr 36 (2520), 10 września 2005
Politycy opowiadają o historii tak, by górą były ich dzisiejsze racje. A niektórzy historycy im w tym pomagają. Tym ważniejszy jest głos profesora Andrzeja Paczkowskiego, który nowym wydaniem książki Pół wieku dziejów Polski wpisuje się w dzisiejszą gorącą dyskusję, czy III RP to zmarnowana szansa.
W PRL żyliśmy w naiwnym przekonaniu, że istnieje jakaś jedyna prawda o historii, tylko władza ją blokuje i fałszuje, że na wolności wreszcie tę prawdę odkryjemy i udostępnimy. Wiadomo, pakt Ribbentrop-Mołotow, Katyń, zbrodnie stalinowskie, lista była długa. Z niejakim zdziwieniem zauważyliśmy już zaraz po "wiośnie 1989 roku", że tych prawd o przeszłości może być wiele, że na te same fakty można patrzeć zupełnie inaczej, że sam dobór faktów tworzy konkurencyjne kompozycje interpretacyjne i prowadzi do diametralnie innych wniosków. Że rozumowanie o historii, zamiast stać się łatwiejszym, stało się trudniejsze, czego przykładem były choćby dyskusje i publikacje wokół zbrodni w Jedwabnem czy przyczyn i okoliczności wybuchu Powstania Warszawskiego.
Można powiedzieć, że to nic nowego, że już wcześniej Polacy wielokrotnie przeżywali podobne batalie historyczne. Pod koniec XIX stulecia trwał gorący spór między szkołą krakowską i warszawską o przyczyny rozbiorów; w początku II RP spierano się o zasługi i drogi prowadzące do odzyskania Niepodległości; po 1945 roku - u zarania nowego ustroju - o polskie dziedzictwo, wartości kultury śródziemnomorskiej, a także bardzo namiętnie, o sens Powstania Warszawskiego.
Potem ten pluralizm myślenia o historii zniszczono i poddano dyktatowi jedynie słusznych prawd, choć bez przesady. I w PRL trwała jakaś, często zakamuflowana i skryta za aluzjami, prawdziwa dyskusja o sposobach przeżywania historii, o jej wartościach czasowych i ponadczasowych. Przypomnijmy wielką dyskusję z lat 60. między "szydercami" a "patriotami", która była przygrywką prowadzącą do Marca'68, polemiki wokół książek Pawła Jasienicy o "Polsce Piastów" i "Polsce Jagiellonów", okrągłe rocznice 1918 roku, które sprzyjały pojawieniu się zniuansowanych ocen II RP, czy wreszcie prawdziwy serial tekstów o Aleksandrze margrabim Wielopolskim, którego postać i polityka świetnie nadawała się do prowadzenia sporu wokół tzw. realnej polityki, czyli - krótko mówiąc - możliwości realizowania polskich interesów w warunkach zwasalizowania Polski.
Jakby nie było, na pewno odbiór wszystkich znaków i sensów tych wypowiedzi nie był łatwy, stawiał przed czytelnikami wysokie wymagania, a i był w wielu obszarach całkowicie zablokowany. Wiele treści i wartości w ogóle nie mogło się ujawnić w obiegu oficjalnym, a drugi obieg kultury, który zaczął się na dobre rozwijać po 1976 roku, ile by nie przyniósł znakomitych publikacji i prawd, nie był w stanie w pełni dać świadectwa wolności historycznej. Ona potrzebowała czasu i nowych warunków.
Wydawnictwo Naukowe PWN na okrągłą rocznicę Sierpnia'80 przygotowało kolejne, już piąte, rozszerzone wydanie Pół wieku dziejów Polski Paczkowskiego. Owo rozszerzenie polega na dodaniu do wcześniejszych wersji kalendarium Solidarności i zestawu nazwisk składających się na "polskie władze państwowe 1939-2005", a przede wszystkim końcowego rozdziału, w którym przedstawiono syntetycznie dzieje III RP.
Twórczość naukowa Andrzeja Paczkowskiego, i nie tylko, jest tego znakomitym przykładem. Historycy także musieli, jak wszyscy, którym 1989 rok, spadł z nieba, nauczyć się nowego języka opisu, naczytać się źródeł, których wcześniej nie znali, poczuć i poznać skutki faktów, które stawały się nagle i ich sensu nikt jeszcze nie przeczuwał. W końcu pierwsze wydanie Pół wieku dziejów Polski pojawiło się dopiero w 1995 roku, poprzedzone wielu cząstkowymi i monograficznymi opracowaniami tegoż autora, który nie unikał zresztą różnego rodzaju publicznych aktywności, był widoczny w mediach, na różnych forach i akcjach społecznych, i do dzisiaj zasiada w kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Notabene to częste opuszczanie przez Paczkowskiego biblioteki domowej i próby bezpośredniego nawiązania poprzez kulturę masową kontaktu ze społeczeństwem jego samego kłopoczą, zdaje sobie sprawę, że często oczekuje się od niego potwierdzenia dominujących mitów i stereotypów. "Historyk więc dziejów najnowszych często znajduje się między Scyllą obowiązujących go standardów naukowych a Charybdą społecznych oczekiwań. Nietrudno rozbić się o jedną z tych skał".
I rzeczywiście, czasami odnosi się wrażenie, że profesora fale nieźle huśtają i znoszą w stronę Charybdy, jak na przykład wtedy, gdy publikuje wstęp do pamiątkowej księgi o Solidarności. O księdze tej, która ukazała się pod patronatem IPN, Gazeta Wyborcza napisała, że jest pełna pomówień, a indagowany przez redakcję Paczkowski, dlaczego firmuje tego typu wydawnictwo, odpowiedział, że właściwie to znał je tylko w zarysie.
To, że Andrzej Paczkowski nie lubi PRL, jest oczywiste, sam pisze o sobie, że ma negatywny "stosunek zarówno do ideologii, na którą ów system się powoływał, jak i do partii, która była tego systemu jądrem". I w swojej książce jest temu przekonaniu wierny, choć nie ulega dla mnie wątpliwości, że na moment nawet nie rozmija się z obowiązującymi standardami naukowymi. Jeśli nawet w innych swoich publikacjach, chociażby w książce Droga do "mniejszego zła", ukazującej drogę władzy do Grudnia'81, puszczał swobodnie pióro i myśli, wdawał się w bez mała publicystyczne rozważania, to w syntezie powściągnął się bardzo i wręcz wzorowo trzyma się przede wszystkim faktów. Książka była już zresztą za to wielokrotnie chwalona.
Nie każdy jednak, kto nie lubi PRL, niejako automatycznie lubi III RP. Nawet jest inaczej, często zagorzali przeciwnicy Polski sprzed 1989 roku jak gdyby jeszcze bardziej nienawidzili jej po 1989 roku. Polski uknutej w spisku, nadal skomunizowanej i zmarnowanej. Andrzej Paczkowski, wychodząc więc w nowej wersji swojej syntezy poza 1989 rok, wypłynął na wody najeżone skałami, gdyż fakt, że nie lubi PRL, dla wielu jej przeciwników wcale nie wystarcza; konfrontuje się bowiem z oczekiwaniami, które składają się na ideę IV RP. A też, chcąc nie chcąc, w większym stopniu staje się publicystą niż historykiem, gdyż nie może jeszcze rozwinąć tu swojego standardowego warsztatu badacza, na to jest za wcześnie. Może tylko pokazać swój sposób myślenia i własne przeświadczenia ideowe i polityczne.
Otóż Paczkowski III RP lubi. Pojawiła się ona nie jako wynik jakiegoś spisku, ale jako efekt upadku systemu komunistycznego - "zarówno w wyniku masowego i zorganizowanego sprzeciwu dużej części Polaków, jak i pod ciężarem własnej nieudolności oraz z powodu utraty przez imperialne centrum możliwości panowania nad sytuacją". W jakimś sensie, można powiedzieć, III RP narodziła się na podobieństwo - szanując wszystkie różnice historyczne - II RP w 1918 roku.
I dalej, ocena planu Balcerowicza, wprowadzonego ustawami przyjętymi przez Sejm 28 grudnia 1989 roku, jest pozytywna. Ta terapia szokowa, pisze Paczkowski, była pilnie potrzebna, choć oczywiście okazała się kosztowna pod względem społecznym, niemniej uzyskała silne powszechne poparcie, gdyż towarzyszyła jej obywatelska świadomość, że "Polska staje się państwem suwerennym i wkracza na drogę demokracji". W większym jeszcze stopniu niż w gospodarce autor Pół wieku... przyjmuje ze zrozumieniem ewolucyjne zmiany w sferze politycznej. Zauważa, że konsekwentnie, skutkiem świadomie prowadzonych działań i zabiegów, ze struktur władzy znikały wszystkie pozostałości i przyczółki postpezetpeerowskie ("działania demontujące system realnego socjalizmu były konsekwentne").
Wojnę na górze, rozpoczętą w 1990 roku, która napawa go absmakiem (bo brutalizowała życie polityczne), w sumie traktuje jako wyższą konieczność historyczną, jako nieunikniony podział formacji obozu posierpniowego: "Podział jej był w istocie naturalny, gdyż tylko istnienie przeciwnika tak potężnego jak system komunistyczny powodowało, iż wspólnie działały nawet bardzo odległe od siebie nurty ideowe". Podziały te towarzyszą centrum i prawej stronie geografii politycznej do dzisiaj, czynią ją niestabilną, a od afery Rywina objęły także lewą stronę ("Można powiedzieć, iż obóz ten najdłużej nosił cechy powstałe w okresie PRL, nie tylko dlatego, że wywodził się wprost z tamtej epoki i świadomie podtrzymywał swoje - mniej lub bardziej sentymentalne - związki z nią, ale także dlatego, że zachowywał się w sposób odpowiadający dawnemu podziałowi "my-oni"), co w sumie odpycha obywateli od świata polityki i ma negatywny wpływ na frekwencję wyborczą.
Paczkowski pokazuje, na jakich resentymentach buduje się w III RP nostalgia za PRL, jakie procesy społeczne i gospodarcze przyczyniają się do wzrostu różnej maści populizmów i niezadowolenia społecznego. Nie da się jednak znaleźć w książce listy winnych i wskazać jednoznacznych przyczyn tych zjawisk. Są one wynikiem bardzo wielu przyczyn, a przede wszystkim cechą czasu transformacji. Autor nie stwierdza jakiejś wyjątkowej polskiej specyfiki życia politycznego, choć przecież ma ono swoje cechy charakterystyczne, jak choćby wyjątkowa rola Kościoła czy związków zawodowych. "Bez względu na wszystkie cechy specyficznie polskie życie polityczne w zupełności mieści się w normach państwa demokratycznego i w istocie nie odbiega specjalnie od najbliższych Polsce państw postkomunistycznych". Czyli jest normalnie i zwyczajnie, mimo że nie żyjemy w czasach normalnych i zwyczajnych.
Wiesław Władyka
Książki Andrzeja Paczkowskiego czytam nie tylko z obowiązku jako nauczyciel akademicki wykładający historię najnowszą Polski na Uniwersytecie Śląskim, ale z wielką przyjemnością. Są rzetelne,dobrze udokumentowane a tezy w nich zawarte i wnioski zawsze niebanalne. (...) Najnowsze wydanie Pół wieku dziejów Polski 1939-2005 nie odbiega od tej generalnej oceny.Autor z dużą swobodą i znajomością problematyki ukazuje polską rzeczywistość po 1939 r nie przekarmiając czytelnika nadmierną ilością szczegółów. Wszystkie poprzednie wydania, jak i obecne z powodzeniem spełniają zatem rolę podręcznika akademickiego pozytywnie się wyróżniając na tle innych tego typu wydawnictw znajdujących się w publicznym obiegu. Najnowsze wydanie książki Andrzeja Paczkowskiego jest tym bardziej przydatne w dydaktyce,że autor zaopatrzył je w znowelizowaną literaturę przedmiotu, wartościowy aneks i dyskietkę umożliwiającą poznanie niektórych ważniejszych dokumentów minionej epoki.
Doc dr hab. Andrzej Topol,
Uniwersytet Śląski
(...) W książce uwzględniono stan badań z ostatnich lat, co sprawia, że jest ona-i będzie przez conajmniej kilka następnych lat-jednym z najbardziej aktualnych opracowań. Dzięki erudycji Autora czytelnik poznaje aktualne pojęcia stosowane w opisie dziejów najnowszych Polski.
Dr Grzegorz Berendt,
Uniwersytet Gdański
(...) Książka prof. Paczkowskiego jest jedną z najbardziej udanych prac, ma syntetyczny, całościowy charakter. Autor prezentuje w niej główne trendy i nurty rozwojowe państwa i społeczeństwa polskiego, skupiając uwagę na ważnych z punktu widzenia historycznego procesach, wydarzeniach i faktach. W syntezie tej, w jej treści, zawartości i interpretacji wyraźnie odbiła się osobowość Autora.Prof. A. Paczkowski prezentuje w niej własną wizję dziejów Polski, własną interpretację i ocenę dorobku historiograficznego. Z drugiej strony postarał się Autor zachować maksymalny obiektywizm, rzetelność naukową, wysoki poziom badawczy.
Prof. dr hab. Tadeusz Kotłowski,
Uniwersytet Adama Mickiewicza
Książka Andrzeja Paczkowskiego nie jest-zgodnie z zamierzeniem autora-klasycznym podręcznikiem akademickim. Ma charakter eseju o charakterze problemowym, w związku z czym często nie przestrzega chronologii zdarzeń.(...) Sądzę, że będzie ona tym bardziej przydatna w momencie, gdy wejdzie w życie dwustopniowy boloński system studiów wyższych. Wówczas szczegółowe studia faktograficzne nad całym XX stuleciem nie będą możliwe, w związku z czym ogólny pogląd na historię w tak długim odcinku chronologicznym będzie musiał być siłą rzeczy bardziej problemowy, a mniej faktograficzny.
Prof. dr hab. Ryszard Sudziński,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Za nowatorskie należy uważać oswobodzenie tekstu od nadmiernej liczby dat i nazw własnych oraz przeniesienie ciężaru na opis zjawisk, na wyjaśnienie mechanizmów decyzyjnych. Tak więc książka jest przejrzysta w swojej treści i łatwa w odbiorze.Książka może być jednym z podręczników do egzaminu z najnowszej historii polski na kierunkach: socjologia, politologia, stosunki międzynarodowe, europeistyka.
Prof. dr hab. Jerzy Juchnowski,
Uniwersytet Wrocławski
