Pragmatyka
Kiedy należy traktować metaforę dosłownie, by dostrzec jej komiczny wydźwięk?
Kiedy wyrażenie pochlebne staje się złośliwe?
Jak przekazać rozmówcy, że rozmowa telefoniczna zmierza ku końcowi?
Kiedy tautologie (wojna to wojna, biznes to biznes) niosą rzeczywistą informację?
Takie problemy bada pragmatyka. Jest to dziedzina interdyscyplinarna - zajmuje się relacjami między znakiem, a jego użytkownikiem i obejmuje analizę wszelkich procesów komunikacyjnych.
Pragmatyka Levinsona to lektura dla osób, które fascynuje język jako żywe zjawisko, a więc język brany z całym pozajęzykowym kontekstem (sytuacyjnym, kulturowym, psychologicznym, socjologicznym itd.). Adept nauk o literaturze znajdzie tu uwagi na temat pojęcia metafory i procesów metaforyzacji, socjolog – rozważania z zakresu stosunku socjolingwistyki do pragmatyki, psycholog zaś - analizę związków pragmatyki z psycholingwistyką. Ogromne doświadczenie antropologiczne autora pozwala na ciekawe i wiarygodne analizowanie przykładów z różnych języków i kultur.
Czytelnik może więc liczyć na odwołania nie tylko do języka angielskiego, ale też jawajskiego, japońskiego, koreańskiego, tamilskiego, madurskiego, tseltal, dyirbal czy guugu yimithirr.
Książka Stephena Levinsona to najpełniejszy i najlepszy podręcznik wprowadzający do pragmatyki. Autor omawia różne koncepcje i definicje pragmatyki. Opisuje zależności wyrażeń języka naturalnego od takich czynników jak nadawca i odbiorca, czas i miejsce nadania wypowiedzi, status społeczny uczestników sytuacji komunikacyjnej. Bada różne zjawiska językowe – mechanizm sugerowania, aluzje, metafory i wypowiedzi ironiczne, strukturę i działanie niejawnych założeń towarzyszących wypowiedziom oraz skuteczność i funkcję wypowiedzi.
Levinson Stephen C.
Lingwista i antropolog, wykształcony na uniwersytetach w Cambridge i w Berkeley. Od kilkunastu lat prowadzi zespół badawczy zajmujący się problemami języka i poznania w Holandii, w Instytucie Psycholingwistyki Maxa Plancka. Autor 9 dużych książek oraz wielu artykułów z zakresu antropologii, socjo- i psycholingwistyki, filozofii poznania, filozofii i historii języka. Zainteresowany szczególnie sposobem wyrażania w języku relacji przestrzennych oraz rozumienia ciała w różnych kulturach i niewielkich społecznościach posługujących się językami o ograniczonym zasięgu.
Autor bardzo aktywny. Jak pisze w swojej recenzji profesor Jerzy Pelc z Uniwersytetu Warszawskiego: «Wypowiadał się, zwykle na dziesiątkach stron, na przykład na temat interakcji werbalnej kast w kraju Tamilów, teorii terminów oznaczających kolory i części ciała w języku papuaskim, roli pojęć naturalnych w dzieleniu przestrzeni, typologii studiów nad językiem przestrzeni i ich zapleczem, biologicznej infrastruktury komunikacji w związku z ewolucją języków, filogenezy strukturalnej języków starożytnych, reprezentacji przestrzeni w języku i poznaniu, zjawiska zrelatywizowania w językach i językowych uniwersaliów w wyrażaniu uprzejmości.»
