Sańkja
"Sańkja" opowiada historię młodego chłopaka, Saszy, członka partii narodowo-bolszewickiej. Jest opowieścią o jego dojrzewaniu – zarówno duchowym, jak i politycznym. To też historia o zmierzaniu Saszy do Wielkiego Wydarzenia, które – jak marzy bohater – zmieni na zawsze i jego, i Rosję.
Rosyjscy krytycy najczęściej porównują "Sańkję" do "Matki" Maksyma Gorkiego. Podobnie jak klasyczna powieść nadwornego pisarza Stalina i ta opowiada dzieje człowieka, który pragnie wysadzić świat, który zna. I podobnie jak u Gorkiego, i tu najważniejszą postacią jest (pozornie obecna jedynie w tle) matka. Niektórzy porównują Prilepina do Fiodora Dostojewskiego. Rzeczywiście, głęboko zarysowana psychologia postaci i gęsta, mroczna atmosfera przypomina twórczość autora "Zbrodni i kary". Inni wskazują na Izaaka Babla. Ci też mają rację. Prilepin pisze krótkimi zdaniami, zgodnie z Bablowską formułą, mówiącą, że "nic nie działa na czytelnika lepiej niż dobrze postawiona kropka". Jak widać, wielu miał Prilepin mistrzów.
Bezdyskusyjne jest jednak to, że proza Zachara Prilepina najbardziej podobna jest do prozy Zachara Prilepina. I to powinno za rekomendację wystarczyć, bo Zachar Prilepin to świetny pisarz.
"`Sańkja` jest powieścią o duchowym i politycznym dojrzewaniu młodego pokolenia. Bezpieczne obrazy dzieciństwa Saszy, spędzonego u dziadków na wsi ustępują zgiełkowi miasta, którego mroczna atmosfera przypomina Petersburg ze `Zbrodni i kary` Dostojewskiego. Tytuł ten przywołuje również doskonale zarysowana psychologia postaci ukazanych w powieści. Sam Sasza zaś, niemal jak Raskolnikow idąc ulicami miasta myśli: `Jestem mroczną pokraką (…) Mogę zabić.`
`Sańkja` to w szerokim wymiarze studium przeobrażania się chłopca w mężczyznę a próba wpisania własnego życia w przerażającą machinę historii staje się zarówno poszukiwaniem wiedzy o Rosji, jak i o sobie."
Piotr Huniewicz
"Między `Biesami` Dostojewskiego a `Fight Clubem` Palahniuka - Zachar Prilepin portretuje współczesnych rosyjskich rewolucjonistów, wątpiąc jednocześnie w sens terrorystycznego buntu.
Rzecz mocna, bezkompromisowa, męska i w dużej mierze autobiograficzna.
Postsowiecka Rosja w `Sańkji` jest krajem w agonii - wielkie miasta, niczym średniowieczne warowne grody, prowadzą własne, odizolowane życie. Prowincja, pozostawiona sama sobie, poowoli umiera od wódki i ze starości. To również kraj bez mężczyzn. Bohaterowie powieści Prilepina to chłopcy, którzy nie mają ojców, jedynie zatroskane matki. A przy tym Rosja to również kolos na glinianych nogach - policyjny reżim dobrze odżywiony pieniędzmi ze sprzedaży ropy i gazu, zainteresowany wyłącznie własnym przetrwaniem, pozbywający się ludzi stawiającyh niewygodne pytania.
Czy można w takim świecie skryć się w jakiejś niszy i spokojnie żyć? A może jedynym sposobem na godną egzystencję jest bunt? Bunt dla samego buntu, bunt poświęcający się czystej destrukcji?
To właściwie odwrócone tezy z `Biesów` Dostojewskiego, który - przerażony własnymi przeczuciami - sportretował przyszłych bolszewickich terrorystów. `Sańkja` uderza zaś uderza właśnie umiejętnym usadowieniem się w rosyjskiej tradycji literackiej , choć jest to równocześnie powieść nowoczesna, ekspresyjna w swej lakoniczności, wściekła niczym `Fight Club` Chucka Palahniuka. Prielpin zresztą nie udziela łatwych odpowiedzi, skupiając się na relacjonowaniu losów Tiszyna, człowieka pełnego sprzeczności, niezdecydowanego, niepewnego siebie i ról, jakie oferuje mu los, rozpaczliwie poszukującego autorytetów, które będą w stanie zastąpić mu ojca. I Rosję.
Prilepina warto czytać nie tylko po to, by rozumieć, co dzieje się współcześnie na Wschodzie. To uniwersalna powieść inicjacyjna, która poddaje w wątpliwość sens owej inicjacji. Jednocześnie wartościowa i trudna, złożona, wielowarstwowa."
Piotr Kofta
