Sąsiedztwo i pogranicze - między konfliktem a współpracą. T. 2
Oddajemy do rąk Szanownych Czytelników drugi tom książki będącej efektem zbiorowego wysiłku kilkudziesięciu naukowców z Polski i zagranicy. Obszarem badawczym pozostają kwestie dotyczące sąsiedztwa i pogranicza oraz rywalizacji, konfliktu i współpracy we współczesnym świecie. We wciąż aktualnej debacie dotyczącej badanych kwestii czołowe miejsce zajmują sprawy dotyczące znaczenia i jakości granic w świecie naznaczonym stygmatem globalizacji. Przy tej refleksji, niesłusznie w naszej opinii, zapomina się o zjawisku „pograniczności” i fenomenie „pogranicza” jako takiego. Jak wynika z przemyśleń części Autorów niniejszego tomu, to właśnie „
pogranicze”, posiadające naturę bardziej kulturową i historyczną, aniżeli stricte polityczną, w dzisiejszym świecie (określanym przez niektórych w kategoriach postpolityki) wymaga nowych badań. Innym fenomenem, którego analiza wypełnia karty prezentowanego tomu, są kwestie związane z mniejszościami narodowymi i ich specyficznym doświadczeniem, a właściwie doświadczeniami politycznymi i historycznymi. Uznajemy, że aktualna refleksja, uwzględniająca regionalną i historyczną specyfikę Rzeczypospolitej Polskiej, wniesie wiele interesujących i oryginalnych wątków do debaty. Podobne uwagi odnieść można do kwestii sąsiedztwa. Przyjmując za oczywistość, iż sytuacja i wydarzenia w krajach sąsiadujących oraz jakość i charakter wzajemnych relacji stanowią czynniki bezpośrednio definiujące środowisko bezpieczeństwa, uznaliśmy za zasadne umieszczenie jako niezmiernie istotnej właśnie tej problematyki w trzeciej części prezentowanego zbioru.
Wstęp 5
I. WSPÓŁCZESNE POGRANICZE, OBSZAR KONFLIKTU I POROZUMIENIA 9
Zbigniew B. Rudnicki, Prawo do granic. Granice w świetle współczesnej teorii liberalnej 11
Małgorzata Kwiatkowska, Sąsiedztwo w globalnej wiosce 35
Dawid Błaszczak, Sieciowa infrastruktura instytucjonalna we współpracy transgranicznej 51
Piotr Żurek, Podwójne pogranicze. Rzecz o specyfice sąsiedztwa czarnogórsko-serbskiego 59
Eugeniusz Brzuska, Europejska Polityka Sąsiedztwa w kształtowaniu pogranicza Unii Europejskiej na przykładzie państw południowego Kaukazu 67
Magdalena Ickiewicz-Sawicka, Pogranicze serbsko-albańskie, konflikt o Kosowo 91
II. PROBLEMATYKA MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH A WSPÓŁCZESNE RELACJE TRANSGRANICZNE 109
Anna Landau-Czajka, My, oni, obcy? Polacy w oczach żydowskiej prasy polskojęzycznej w II Rzeczypospolitej 111
Grzegorz Bonusiak, Położenie mniejszości niemieckojęzycznej w Południowym Tyrolu (Górnej Adydze) na tle stosunków austriacko-włoskich 121
Anna Kobierecka, Mniejszość fińska w Szwecji, poszukiwanie kompromisu 133
Tomasz Browarek, Polityka państwa polskiego wobec ludności rodzimej na ziemiach zachodnich i północnych w latach 1945-1949 147
Joanna Szymoniczek, Niemieckie groby wojenne w Polsce: pamięć o przeszłości, przestroga dla przyszłości 165
Eleonora Kirwiel, Społeczeństwo Kresów Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej okresu międzywojennego 179
Magdalena Żakowska, Rosyjscy Niemcy na pograniczu kultur. Strategie tożsamościowe "późnych przesiedleńców" z Rosji w RFN 199
III. Z PROBLEMATYKI SĄSIEDZTWA POLSKI 219
Wojciech Kosiedowski, Gospodarka Białorusi w trakcie przemian. Makroekonomiczne aspekty reform 221
Antoni Mironowicz, Specyfika pogranicza polsko-białoruskiego 249
Wojciech Śleszyński, Pogranicze polsko-białoruskie, obszar zgody czy konfliktu? 257
Agnieszka Kisztelińska-Węgrzyńska, Sąsiedztwo polsko-niemieckie w świetle publicystyki polskiej po zjednoczeniu Niemiec 269
Jarosław Wołkonowski, Polska i Litwa na tle standardów międzynarodowej ochrony mniejszości narodowych i etnicznych w Europie 283
Alina Grynia, Współpraca transgraniczna Litwa-Polska-Rosja: rozwój oraz perspektywy 303
Małgorzata Olszewska, Relacje polsko-ukraińskie na Wołyniu w latach 1921-1939. Wybrane problemy 319
Antonina Kozyrska, Rola Kościoła katolickiego w procesie pojednania polsko-ukraińskiego po 1989 roku 347
