Bezpieczeństwo energetyczne w pierwszej dekadzie XXI wieku

• Druk: Kraków, 2011
• Autor: Tomasz Młynarski
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

e-ISBN: 978-83-233-8729-9

Bezpieczeństwo energetyczne w pierwszej dekadzie XXI wieku bardzo dobrze się wpisuje w modny ostatnio problem bezpieczeństwa energetycznego świata, regionu i państwa. Zwięzły tytuł jest zapowiedzią dobrej książki. Publikacja będzie szczególnie przydatna jako rodzaj w pełni udanego podręcznika dla studentów i doktorantów ze względu na brak jakiegokolwiek odpowiednika tego typu w polskiej literaturze, a także wartościowa dla specjalistów.
Jak pisze Autor, „[...] złożoność relacji i powiązań między ekonomią, biznesem i polityką rodzi potrzebę większej odpowiedzialności za wizję przyszłości energetycznej świata. [...] Wiek XXI będzie testem dla wypracowania formuły globalnego zrównoważonego systemu bezpieczeństwa energetycznego.
Podejście multilateralne i stworzenie mechanizmów global energy governance wymaga jednak woli politycznej i wspólnoty interesów państw eksporterów i importerów energii. W świetle prezentowanych wniosków cel ten będzie jednak bardzo trudny do osiągnięcia, o ile możliwy". Nic dodać, nic ująć! Moje uznanie budzi fakt, że Autor mimo braku czasowego dystansu pozwalającego na spokojną, naukową analizę zagadnienia nie tylko podjął wyzwanie, lecz także - co pragnę podkreślić - sprostał trudnościom wynikającym z aktualności tematu.
Prof. zw. dr hab. Ryszard M. Czarny

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-233-3119-3
• ISBN druku: 978-83-233-3119-3
• Liczba stron: 314

Wykaz skrótów i terminów   11
Wstęp   15

Część I. Współczesny krajobraz bezpieczeństwa energetycznego
1. Uwarunkowania geologiczne i geopolityczne u progu drugiej dekady XXI wieku   23
1.1. Bilans zasobów surowcowych świata   23
1.2. Pojęcie i znaczenie bezpieczeństwa energetycznego   29
1.3. Geopolityka „energetycznych szachów” – surowce jako instrument nacisku politycznego   34
2. Piractwo morskie jako zagrożenie dla globalnego systemu bezpieczeństwa energetycznego   37
2.1. Zjawisko piractwa i terroryzmu morskiego   37
2.2. „Wąskie gardła” – główne trasy transportu ropy naft owej na świecie   40

Część II. Uwarunkowania polityki energetycznej państw amerykańskich
3. Polityka energetyczna państw Ameryki Północnej   47
3.1. Polityka energetyczna Stanów Zjednoczonych   47
3.1.1. Zasoby surowcowe Stanów Zjednoczonych   49
3.1.2. Znaczenie ropy naft owej w gospodarce Stanów Zjednoczonych i kierunki dywersyfikacji dostaw   51
3.1.3. Ropa naft owa w bliskowschodniej polityce Stanów Zjednoczonych   58
3.1.4. Gaz łupkowy – czyli gorączka złota XXI wieku   61
3.2. Polityka energetyczna Kanady   65
4. Geopolityka surowcowa państw Ameryki Łacińskiej   70
4.1. Zasoby naturalne Ameryki Łacińskiej   70
4.2. Zasoby i polityka energetyczna Meksyku   73
4.3. Zasoby i polityka energetyczna Wenezueli   78
4.4. Potencjał energetyczny pozostałych państw regionu   85
4.4.1. Ekwador   85
4.4.2. Brazylia   87
4.4.3. Boliwia   91
4.4.4. Kolumbia   93
4.4.5. Chile, Urugwaj, Paragwaj i Argentyna   95

Część III. Afryka i Australia jako potęgi surowcowe
5. Zasoby węglowodorów w Afryce   101
5.1. Algieria   101
5.2. Angola   104
5.3. Egipt   106
5.4. Gwinea Równikowa   108
5.5. Libia   109
5.6. Nigeria   112
5.7. Republika Południowej Afryki   114
5.8. Sudan   116
6. Zasoby mineralne Australii   121
6.1. Bilans i założenia polityki energetycznej   121
6.2. Australia jako światowy eksporter surowców energetycznych   122
6.2.1. Ropa naft owa i gaz ziemny   122
6.2.2. Zasoby węgla kamiennego i brunatnego   125
6.2.3. Energia odnawialna   127
6.2.4. Rudy uranu   127

Część IV. Unia Europejska – Rosja i republiki Kaukazu: energetyczna współzależność
7. Europejska koncepcja bezpieczeństwa energetycznego   133
7.1. Bilans energetyczny Unii Europejskiej: nierównowaga zależności   133
7.1.1. Problem dywersyfikacji dostaw surowców   141
7.1.2. Budowa wspólnego rynku energetycznego wewnątrz UE   145
7.1.3. Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i zwiększenie udziału OZE   152
7.1.4. Zintegrowanie wspólnej wizji polityki energetycznej państw członkowskich w ramach WPZiB UE   154
7.2. Znaczenie regionu nordyckiego dla bezpieczeństwa energetycznego Europy   156
8. Rosyjskie „gry gazowe” – surowce w służbie potencjału siły państwa   165
8.1. Zasoby surowcowe Rosji   165
8.2. Strategiczne szlaki transportu rosyjskiej ropy naftowej i gazu ziemnego   166
8.3. Polityka energetyczna Gazpromu: polityka czy ekonomia?   169
8.4. Rosyjskie inwestycje w infrastrukturę przesyłu gazu   173
8.4.1. Nord Stream   174
8.4.2. South Stream   174
8.5. Problem dialogu energetycznego UE – Rosja   175
8.5.1. Solidarność energetyczna UE a współpraca gigantów   177
8.5.2. „Co jest dobre dla Gazpromu, jest dobre dla Rosji”, czyli rosyjskie inwestycje w europejskim sektorze energetycznym   182
9. Rywalizacja energetyczna w basenie Morza Kaspijskiego w XXI wieku   189
9.1. Status Morza Kaspijskiego: It’s a Sea! It’s a Lake! No. It’s a Pool of Oil   189
9.2. Zasoby państw basenu Morza Kaspijskiego   191
9.2.1. Azerbejdżan   193
9.2.2. Kazachstan   195	 
9.2.3. Turkmenistan   196
9.2.4. Uzbekistan   200
9.3. Rosyjskie interesy energetyczne wobec byłych republik radzieckich   202
9.4. Niespójność polityki UE wobec państw regionu Azji Środkowej   203
9.4.1. Nabucco   204
9.4.2. Gazociąg ITGI   207
9.4.3. White Stream („Biały Potok”)   207
9.4.4. AGRI – White Stream II   208
9.5. Kraje Azji Środkowej a Chiny   210

Część V. Bezpieczeństwo energetyczne „nowych potęg”
10. Globalne implikacje polityki bezpieczeństwa energetycznego Chin w XXI wieku   217
10.1. Polityka energetyczna Chińskiej Republiki Ludowej   217
10.1.1. Bilans potrzeb surowcowych Chin   217
10.1.2. Narodowa polityka i chińskie koncerny naftowe   221
10.1.3. „Czułe punkty” chińskiej polityki energetycznej   223
10.2. Ekspansja energetyczna Państwa Środka   226
10.2.1. Chiny – nowy gracz w regionie Bliskiego Wschodu   226
10.2.2. „My jesteśmy fabryką świata – niech Afryka będzie naszym spichlerzem”, czyli chińska obecność na Czarnym Lądzie   229
10.2.3. Chińska polityka energetyczna wobec krajów Azji   232
10.2.4. Chińska współpraca energetyczna z krajami Ameryki Łacińskiej   237
11. Polityka energetyczna Indii   240
11.1. Zasoby surowców a potrzeby konsumpcyjne   240
11.2. Projekty dywersyfikacji źródeł importu gazu ziemnego   243
11.2.1. Gazociąg pokoju: Iran – Pakistan – Indie (IPI)   243
11.2.2. Gazociąg Turkmenistan – Afganistan – Pakistan – Indie   246
11.2.3. Birma/Myanmar: nowy szlak importowy   247
11.2.4. Dywersyfikacja paliw: skroplony gaz ziemny   247
11.2.5. Rozwój energetyki jądrowej   248
12. Japonia – „potęga energetycznego ubóstwa”   250
12.1. Zasoby a potrzeby surowcowe   250
12.2. Japoński przemysł energetyki jądrowej   255

Część VI. Energetyczne szanse i wyzwania XXI wieku
13. OPEC – w uścisku kartelu   261
13.1. Geneza i funkcjonowanie OPEC/OAPEC   261
13.2. Charakterystyka surowcowa wybranych państw członkowskich OPEC   265
13.2.1. Arabia Saudyjska   265
13.2.2. Kuwejt   268
13.2.3. Zjednoczone Emiraty Arabskie   269
13.2.4. Katar   270
13.2.5. Irak   271
13.2.6. Iran   273
14. Arktyka – potencjalny „spichlerz” energetyczny świata   277
14.1. Wyścig o złoża Arktyki   277
14.2. Problem statusu regionu arktycznego   279
14.2.1. Komisja do spraw Granic Szelfu Kontynentalnego ONZ   279
14.2.2. Stanowisko państw arktycznych   280
14.2.2.1. Rosja   280
14.2.2.2. Kanada   284
14.2.2.3. Dania   286
14.2.2.4. Norwegia   287
14.2.2.5. Stany Zjednoczone   288
14.3. Pozostali aktorzy zainteresowani obecnością w Arktyce   290

Zakończenie   295
Spis rysunków, tabel, map, schematów i zdjęć   299
Bibliografia   303