Dialog 2019/01
Świadectwa artystyczne: teatr rzeczywistości
Carol Martin
Przełożyli Małgorzata Paprota i Bartosz Wójcik
Różnica między jawą a snem, między życiem „na żywo” a życiem rejestrowanym, między obecnością a projekcją obecności odchodzi do przeszłości. Splątanie się biologicznego z cyfrowym w odniesieniu do dokumentów prezentowanych na scenie wymaga publiczności chętnej do współpracy przy konstruowaniu znaczenia jako istotnego elementu produkcji teatralnej. Performanse typu site-specific, hybrydy biografii, autobiografii, dokumentu, fikcji, non-fiction, filmu, sztuk wizualnych, tańca, teatru i sztuki performans łączą się w jedno. Skoro świat cyfrowy staje się sposobem dokumentacji, dokumenty stają się czymś więcej niż tylko archiwami.
1905
Pogrom alfonsów, Warszawa 1905
Jakub Skrzywanek
Scenariusz „rekonstrukcji” linczu na właścicielach żydowskich domów publicznych, który miał miejsce w Warszawie w 1905 roku na fali rewolucji. To mało znane wydarzenie zostaje przywołane na podstawie fragmentów notatek prasowych z epoki, często sprzecznych i stronniczych. Materiałom źródłowym towarzyszą uwagi odautorskie i wskazówki dla inscenizatora. Scenariusz jest otwarty na bardzo różne realizacje, a przy okazji sam niesie metarefleksję nad tym, jak (i po co) rekonstruować wydarzenia historyczne.
Rozmowa z Jakubem Skrzywankiem
Kilka uwag o pogromie alfonsów
Michał Narożniak
Analiza warszawskich wydarzeń z 1905 roku znanych jako "pogrom alfonsów" do tej pory odbywała się wyłącznie w wąskim gronie historyków. Teatr ma zdecydowanie większe szanse na uruchomienie wyobraźni i może mieć bliższy kontakt z tymi dramatycznymi wydarzeniami, a tym samym zainspirować refleksję, w której historia przestanie być sekcją zwłok, a stanie się narzędziem pozwalającym zbadać nasze własne emocje.
„Zdrowy odruch moralny”
Anna Kuligowska-Korzeniewska
O nastrojach robotniczych dobrze mówi choćby fakt, że wiosną 1905 żaden z łódzkich właścicieli restauracji i ogródków, odwiedzanych zazwyczaj przez robotników, nie ubiegał się o zezwolenie na organizację tradycyjnych zabaw ludowych na wolnym powietrzu. Rewolucja obudziła w robotnikach również dążenie do podniesienia pośród swej sfery poziomu oświaty, moralności i poczucia godności własnej.
Po bandzie
Wyższa komisyjna świadomość
Marek Beylin
Plecak z jednorożcem
Paco Bezerra
Przełożyli Maciej Krysz i Michał Kurkowski
Dziewięcioletni uczeń staje się ofiarą szkolnej przemocy, ponieważ przychodzi na lekcje z plecakiem z nadrukiem kolorowego jednorożca – nadrukiem typowym dla tornistrów dziewczynek, ale nie chłopców. Szkoła umywa ręce, jakby winnym sytuacji był sam dziewięciolatek i jego torba. Paco Bezerra buduje swoją sztuką z dialogów rodziców próbujących rozwiązać problem syna, czy to namawiając go do zmiany torby, czy to, przeciwnie, mówiąc o potrzebie trwania przy własnych wartościach.
O konikach i kolorach
Rozmowa z Ireną Januszaniec
Rozmowa z sześcioletnią Ireną Januszaniec na temat kreskówki My Little Pony i o jej konsekwencjach dla życia dzieci.
Z podniesionym rogiem
Kornelia Sobczak, Łukasz Jaskuła
Rozmowa Łukasza Jaskuły i Kornelii Sobczak o jednorożcach – queerowym, wywrotowym symbolu przechwytywanym dziś przez kapitalizm, o infatylizacji jako świadomej strategii pokolenia „umów śmieciowych” i o różnicach między homopropagandą a patriarchalną heteropropagandą.
Nawozy sztuczne
Ło
Tadeusz Nyczek
Kielce: teatr i miasto
Ferment
Jakub Papuczys, Katarzyna Waligóra
Piotr Szczerski w ostatnich sześciu latach swojej dyrekcji w Teatrze im. Żeromskiego w Kielcach wypracował model takiego konstruowania repertuaru, żeby pojawiały się w nim zarówno propozycje ambitne jak i popularne. Model łączenia ze sobą w repertuarze spektakli o różnym ciężarze gatunkowym Michał Kotański kontynuuje. Ostatni sezon przyniósł Kielcom uznanie nie tylko publiczności, ale też krytyków – wszystkie trzy spektakle (Rasputin, 1946, Ciemności) zgłoszone przez teatr do Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, dostały się do finału. Obecny sezon będzie dobrym testem, czy wypracowany poziom artystyczny i dojrzalszy sposób komunikacji z widownią da się utrzymać przy repertuarze skromniejszym inscenizacyjnie i łagodniejszym gatunkowo.
Pogoda na jutro. Kapitalizm w teatrze
Rozmowa z Michałem Kotańskim
Rozmowa z Michałem Kotańskim, dyrektorem Teatru im. Żeromskiego w Kielcach w cyklu „Pogoda na jutro” o sytuacji polskiego teatru w kontekście polityki kulturalnej państwa.
Jawne i ukryte
Joanna Tokarska-Bakir
Punktem wyjścia są tu dwa teksty recenzyjne nawiązujące do książki Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego Joanny Tokarskiej-Bakir. Pierwszym jest Fabryka trującego gazu Małgorzaty Szpakowskiej („Dialog” nr 5/2018). Drugim recenzja zatytułowana CV pogromu pióra Marcina Zaremby w piśmie „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” nr 14 z 2018 roku. Pod klątwąznajduje uznanie u obojgu recenzentów, których łączy jednak sceptycyzm wobec tezy autorki, że pogrom kielecki nie był dziełem motłochu, lecz całego społeczeństwa.
Ustanowienia
Polska krzywda
Piotr Morawski
Milena Marković
Dzieci radości (Deca radosti)
Milena Marković
Przełożyła Dorota Jovanka Ćirlić
Wychodząc od losów młodych żołnierzy, którzy stracili życie w wojnie na Bałkanach, Milena Markowić opowiada o straconych pokoleniach realizujących wyobrażenia swoich rodziców. Punktem wyjścia jest spotkanie na cmentarzu Matki Poety i Matki Żołnierza – obie straciły synów w latach dziewięćdziesiątych i obie opłakują teraz zarówno ich śmierć, jak i swoje obecne życie. Na ile ich żałoba, zwłaszcza po latach, jest jeszcze wyrazem własnej potrzeby, a na ile jest to realizowanie oczekiwań społecznych? Marković mówi o mitologizowaniu narodowych losów, w których nieustannie powracają podobne ofiary i podobna potrzeba ich heroizowania.
Naznaczeni
Rozmowa z Mileną Marković
Presje fałszywych wolności
Gabriela Abrasowicz
Twórczość Mileny Marković, serbskiej dramatopisarki, poetki, scenarzystki i wykładowczyni na belgradzkim Wydziale Sztuk Dramatycznych, funkcjonuje jako odrębne, wyjątkowe zjawisko na lokalnej scenie artystycznej. Próby redukowania jej aktywności do jednego wyróżnika są dość karkołomne i bywają przez nią otwarcie krytykowane. Autorka dobitnie wyraża niechęć do nadawania etykiet swoim propozycjom artystycznym czy wtłaczania ich w ramy, dlatego też wciąż decyduje się na nowe rozwiązania. Wynika to zatem zarówno z potrzeby kreatywności oraz zmiany, jak i ze swego rodzaju przekory.
Po przyjęciu
Pranie dusz
Tadeusz Bradecki
Varia
Konteksty: Natura nie jest dekoracją. Ekologia w teatrze
Ida Ślęzak
O ekologii w teatrze na marginesie tekstu Julie Sermon Les imaginaires écologiques de la scène actuelle. Récits, formes, affects w „Théâtre/Public” nr 229, 2018.
Nowe sztuki:
Wajdi Mouawad Tous des oiseaux
Clemens J. Setz Die Abweichungen
Jarosław Mikołajewski Komórka
Z afisza
