Kartografia i Geomedia
Kartografia i Geomedia jest kolejną odsłoną popularnego podręcznika akademickiego Kartografia – zasady i zastosowania geowizualizacji. Nowe wydanie zostało uaktualnione i w znacznym stopniu rozszerzone o najnowsze trendy w kartografii, a szerzej geowizualizacji – zwłaszcza wizualizacji informacji geograficznej w najnowocześniejszych mediach, czyli geomediów.
Kartografia i Geowizualizacja prezentuje oryginalne spojrzenie na współczesną kartografię kładąc nacisk na pragmatyczne stosowanie jej dorobku w zarzadzaniu zasobem danych przestrzennych w procesie geomatycznym oraz w kierunku naukowych geowizualizacji i nowych geomediów.
Książka jest zarazem podręcznikiem akademickim, monografią naukową i praktycznym kompendium dla specjalistów. Posiada doceniany i sprawdzony sposób przekazu wiedzy w postaci sekwencji tekstowych z odwołaniem do poglądowych schematów, barwnych rycin i specjalnie opracowanych przykładów map i wizualizacji.
Publikacja dostarcza czytelnikowi praktyczne informacje, niezbędne w procesie zbierania i przetwarzania informacji przestrzennej (geograficznej) w celu opracowania jej geowizualizacji, czy to w formie mapy, czy też wizualizacji ekranowej, interaktywnej, animowanej, mobilnej.
To kompendium adresowane jest do studentów kartografii, geodezji, geografii, geoinformacji i innych kierunków związanych z przestrzenią i środowiskiem oraz specjalistów z tych dziedzin. Ze względu na swój szeroki zakres treści i przystępność wykładu, recenzowany podręcznik może znaleźć szerokie zastosowanie jako podstawowy na kierunkach studiów, gdzie są wykładane przedmioty związane z pozyskiwaniem, gromadzeniem, przetwarzaniem i wizualizacją informacji przestrzennej. Znajdzie więc odbiorów wśród specjalistów związanych z geografią społeczno-gospodarczą i gospodarką przestrzenną oraz naukami o Ziemi (geografia fizyczna i geologia), ale też: archeologią, naukami biologicznymi, architekturą i urbanistyką oraz ekonomią.
Książka, stanowi bardzo cenne kompendium informacji, zarówno z kartografii, jak i szeroko rozumianych geomediów, w tym świata mediów i multimediów, możliwych do fachowej realizacji przy zastosowaniu współczesnych narzędzi komputerowo-sieciowych. Dotyczy to całego cyklu opracowania map przy zastosowaniu współczesnej technologii poczynając od procesu i metod pozyskiwania danych, poprzez ich przetwarzanie, aktualizowanie (weryfikowanie), geowizualizację oraz udostępnianie użytkownikom, tj. cyklu realizowanego w ramach kartograficznej, a przede wszystkim geomatycznej metody wspomagania badań. Nie pomijając wielu zasad redakcji map topograficznych i tematycznych, autorka porusza kwestie kartografii mobilnej oraz rzeczywistości rozszerzonej, tj. „narzędzi” dostępnych na urządzeniach przenośnych typu tablety, smartfony, etc., itp.
dr hab. Zenona Kozieł,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Obecnie na polskim rynku wydawniczym nie ma równie nowoczesnej i kompleksowej publikacji, która obejmowałaby tak szerokie spektrum zagadnień związanych ze współczesną kartografią i innymi naukami związanymi z informacją przestrzenną (GIScience). (…) Podręcznik, dzięki przystępnemu językowi i położeniu nacisku na praktyczne wykorzystanie wiedzy geoinformatycznej i kartograficznej, nadaje się do wykorzystania przez osoby bez przygotowania kartograficznego czy geograficznego, ale tworzące geowizualizacje i geomedia, np. zawodowi geolodzy, biolodzy, historycy oraz pracownicy instytucji publicznych (urzędnicy administracji, GUS, biur planistycznych). Z jednej strony znajdą oni w książce praktyczną wiedzę i algorytmy postępowania, z drugiej – dzięki wykładowi teorii kartografii ich mapy staną się lepsze pod względem merytorycznym.
dr hab. Waldemar Spallek,
Uniwersytet Wrocławski
Przedmowa 9
1. Pojęcie kartografii, mapy, geowizualizacji i geomediów 11
1.1. Kartografia – związki z innymi dyscyplinami 11
kartografia • geomatyka • topografia • geomedia • metody badań w kartografii • model kartograficznego przekazu informacji • semiotyka kartograficzna
1.2. Mapa i klasyfikacje map 15
definicja mapy • mapa w ujęciu geometrycznym • kryteria klasyfikacji map • mapy topograficzne • mapy tematyczne • mapy statystyczne • mapy wektorowe i rastrowe
1.3. Wizualizacja kartograficzna i geowizualizacja 18
sześcian użytkowania mapy • komunikacja kartograficzna • wizualizacja geograficzna • formy geowizualizacji • ścieżka badwcza w GIScience
2. Przestrzeń w kartografii 27
2.1. Obiekty na mapie, skala mapy 27
wymiar obiektu na mapie • obiekty ciągłe i dyskretne • lokalizacja obiektów • mianownik skali • skala główna i lokalna • współczynnik skali • zapis skali
2.2. Podstawy geodezyjne ,współrzędne przestrzenne 36
kula, sfera • elipsoida obrotowa • geoida • poziom odniesienia • południk zerowy • szerokość i długość geograficzna • współrzędne geograficzne geodezyjne • elipsoida geocentryczna • GRS-80 • WGS-84 • geocentryczny system współrzędnych elipsoidalnych • transformacja współrzędnych • poziom odniesienia
2.3. Odwzorowania kartograficzne 43
siatka geograficzna i kartograficzna • wskaźnica zniekształceń • ortodroma • loksodroma • odwzorowania azymutalne• odwzorowania stożkowe • odwzorowania walcowe • Gauss-Krüger • UTM • Web Mercator
2.4. Układ współrzędnych na mapach 53
układ współrzędnych biegunowych • układ współrzędnych prostokątnych płaskich • PL-UTM • PL-1992 • PL-2000 • kod EPSG
• system meldunkowy UTM • wartości współrzędnych w terenie
3. Mapy i bazy w systemie informacji przestrzennej 60
3.1. Infrastruktura informacji przestrzennej 60
infrastruktura informacji przestrzennej • Państwowy Zasób Danych Geodezyjnych i Kartograficznych • geoportal.gov.pl • modelowanie danych GML, UML • INSPIRE • WMS • WFS
3.2. Potencjał informacyjny mapy topograficznej 66
model topograficzny • zestawienie krajowych map • międzynarodowy podział arkuszy • arkusz mapy topograficznej • siatka topograficzna • kierunki północy • legenda • treść mapy topograficznej • rekonstrukcje stanu krajobrazu z dawnych map topograficznych
3.3. Urzędowe mapy, bazy referencyjne i tematyczne 77
skale, układy krajowych map topograficznych • pokrycie kraju mapami • Baza Danych Obiektów Topograficznych BDOT10k • Baza Danych Obiektów Ogólnogeograficznych BDOO • system kodowania obiektów • mapa hydrograficzna • mapa sozologiczna • mapy geologiczne • mapa leśna • mapa glebowo-rolnicza • mapa pokrycia terenu
4. Działania w kartografii cyfrowej 90
4.1. Cyfrowy model krajobrazowy i kartograficzny 90
wektorowy model danych • rastrowy model danych • dane geometryczne, lokalizacyjne i sematyczne • tabela atrybutów
4.2. Pozyskiwanie danych przestrzennych 97
kameralne pozyskiwanie danych • wektoryzacja • przypisywanie atrybutów • techniki pomiarowe • skaning laserowy • Globalny System Nawigacji Satelitarnej GNSS • GPS • kartowanie terenowe
4.3. Generalizacja kartograficzna 109
wytyczne generalizacji • kompleksowość generalizacji • dokładność geometryczna • zgodność geograficzna • generalizacja ilościowa i jakościowa • operacje generalizacji • algorytmy generalizacji
4.4. Proces geomatyczny 119
cyfrowe środowisko pracy • workspace geodezyjny • workspace kartograficzny • workspace geoinformatyczny • operacje cyfrowe • formaty i typy danych • schemat postępowania technologicznego • etapy działań geomatycznych
5. Metody mapowania 125
5.1. Typologia map 125
pojęcie metody mapowania • informacja ilościowa i jakościowa • typy map zjawisk punktowych, liniowych i powierzchniowych • charakter rozkładu zjawiska • transformacje metod mapowania .
5.2. Graficzne formy prezentacji i analizy danych statystycznych 131
wykres w wizualizacji kartograficznej • typy wykresów • diagram w wizualizacji kartograficznej • typy diagramów • miary statystyczne • typy rozkładów cechy statystycznej • współczynnik korelacji .
5.3. Jakościowe metody mapowania 139
metoda sygnaturowa • sygnatury obrazkowe i symboliczne • metoda zasię • zasięgi sygnaturowe, opisowe i plamowe • metoda chorochromatyczna
5.4. Ilościowe metody mapowania 144
kartogram • wyznaczanie klas • pola odniesienia • legenda kartogramu • kartogram złożony • anamorfoza kartogramu • metoda dazymetryczna • metoda kropkowa • kartodiagram • metoda izoliniowa
6. Projektowanie map 156
6.1. Zasady projektowania map 156
design kartograficzny • pragmatyka kartograficzna • kompozycja mapy • hierarchia wizualna • zasady gestaltyzmu • kontrast • zmienne graficzne • deseń • dobór zmiennych graficznych • napisy na mapie
6.2. Barwy w kartografii 173
kolor, jasność i nasycenie • RGB, CMYK • działanie koloru • barwy komplementarne • skale barw • konwencje barw na mapach
6.3. Etapy opracowania mapy 178
etap koncepcyjny • szkic autorski • etap przygotowawczy • etap wykonawczy • etap publikacji • etap oceny produktu kartograficznego • projekt mapy turystycznej • opracowanie mapy statystycznej
7. Geomedia 189
7.1. Prezentacja kartograficzna w geomediach 189
grafika i infografika • graficzne środki wyrazu • kartografia multimedialna • wizualizacja graficzna uproszczona i złożona • efektywność wizualizacji • atrakcyjność graficzna • narracja i opisy • multiperspektywiczna wizualizacja • animacja • zmienne dynamiczne • sugestywność wizualna • globusy • geokompozycja • film kartograficzny • opowieści z królestwa map
7.2. Prawidła i złudzenia optyczne, perspektywa 211
iluzje optyczne • szacowanie miar • złudzenia geometryczne • wrażenia postrzegania figur i barw • desenie ruchome • typy perspektywy
7.3. Plastyczne i wymierne metody prezentacji rzeźby terenu 220
rysunek perspektywiczny • metoda fizjograficzna • blokdiagram • cieniowanie barwne • poziomice • skale barw hipsometrycznych • numeryczny model terenu • GRID, TIN • parametry wizualizacji cech form terenu
7.4. Atlasy i serwisy multimedialne 234
atlas multimedialny • stopień interaktywności • graficzny interfejs użytkownika • interaktywna legenda • projektowanie zorientowane na użytkownika • okno geowizualizacji • zasada od ogółu do szczegółu • serwis multimedialny
7.5. Kartografia internetowa 246
Web 2.0 • otwarte mapy • projektowanie responsywne • biblioteki JavaScript • poziomy informacyjne • interakcje między mediami • kompleksowa makieta mapy internetowej • struktura kodu HTML • składowe pliki w projektowaniu mapy internetowej
7.6. Rozszerzona rzeczywistość, środowisko wirtualne i wirtualna rzeczywistość 258
mieszana rzeczywistość • AR • VR • poziom abstrakcji prezentacji obiektów w AR • marker medium • obecność • imersja • projektowanie VR • poruszanie się w wirtualnej przestrzeni • silnik gier • scena • rozgrywka • minimapa • modele cyfrowe 3D • LOD • tworzenie miasta 3D
Literatura 273
Indeks pojęć i skrótowców 282
