Laches, czyli O odwadze Charmides, czyli O umiarkowaniu; Lyzis, czyli O przyjaźni
Platon (427 p.n.e.- 347 p.n.e.) - grecki filozof, uczeń Sokratesa, założyciel Akademii, twórca idealizmu i racjonalizmu. Mozna wręcz powiedzieć, że nie byłoby filozofii bez Platona. Napisał 35 dialogów. Laches, czyli O odwadze; Charmides, czyli O umiarkowaniu; Lyzis, czyli O przyjaźni to dialogi zaliczane do wczesnego okresu twórczości Platona i są to dialogi sokratyczne, co w tym wypadku oznacza, iż są one nakierowane na kwestie etyczne.
I. LACHES (dialog o odwadze; majeutyczny)
(Określenie majeutyczny wywodzi się od greckiego słowa majeutikos, oznaczającego
położniczy. Sokrates wskazywał (np. w Teajtecie), że podobnie jak jego matka – położna (µ???
maja) pomagająca przyjść na świat dzieciom – tak i on jest tylko tym, który sam wiedzy nie posiada,
ale za to pomaga jej „przyjść na świat”, wydobywa ją od rozmówcy).
Laches stanowi naturalne wprowadzenie do grupy siedmiu dialogów granicznych, lokujących się
między Gorgiaszem a dialogami średnimi (Ucztą, Fedonem i Państwem) – to właśnie tutaj jest
miejsce na znaczące rozwinięcie Platońskiej myśli.
Owe dialogi graniczne to: Laches, Charmides, Eutyfron, Protagoras, Menon, Lizys i Eutydem;
tworzą dość zróżnicowaną grupę dialogów: być może jedyne, co je łączy, to ich aporyczna
struktura.
II. CHARMIDES (dialog o umiarkowaniu; badawczy)
(Charmides należy do dialogów diegematycznych (diegematyczny – opowiedziany, narracyjny;
od gr. ?????µ???? diegemenos – opowiedzieć); Diogenes Laertios zaliczył Charmidesa do dialogów
peirastycznych (peirastyczny – badawczy, kuszący, próbujący, sprawdzający; od gr. ???????????
peirastikos)).
W dialogu funkcję narratora pełni Sokrates, ale ponieważ relacjonuje on rozmowę, w której
brał udział, jest więc także jednym z bohaterów dialogu.
Obok zaskakującego doboru rozmówców największą osobliwością
Charmidesa jest znajdująca się w centrum poruszanej tu problematyki wysoce niejednoznaczna
teza, że umiarkowanie (sophrosyme rozwaga, opanowanie) jest wiedzą o samej sobie, wiedzą
o wiedzy czy też samowiedzą, a nie wiedzą o czymś innym.
III. LIZYS (dialog o przyjaźni; majeutyczny)
(Lizys należy do dialogów diegematycznych (diegematyczny – opowiedziany, narracyjny; od gr.
diegemenos – opowiedzieć); Diogenes Laertios zaliczył Lizysa do dialogów
majeutycznych (majeutyczny – od greckiego słowa majeutikos oznaczającego
położniczy). O kontrowersjach, jakie budzi i budził Lizys zaklasyfikowany do dialogów mniejszych,
określanych jako wczesne, sokratyczne czy aporyczne, szeroko napisano w przypisie 137).
Podobnie jak w Charmidesie, tak i w Lizysie funkcję narratora dialogu pełni Sokrates; i znów,
tak jak w Charmidesie, Sokrates występuje w podwójnej roli: i jako relacjonujący rozmowę, i jako
owej rozmowy uczestnik.
