Smog w Polsce

• Druk: Warszawa, 2019
• Autor: Piotr Kleczkowski
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Duszący, o zapachu kotłowni, lub słodkawo-mdły z wydechów diesli. Wszyscy go znamy: zapach smogu. Zanieczyszczenie powietrza to aktualnie jeden z poważniejszych problemów cywilizacyjnych w naszym kraju. Wiedza o tym zjawisku jest jednak wciąż niewielka.

W niniejszej publikacji Autor prezentuje wszystkie ważne informacje na temat smogu. Przedstawia źródła i rodzaje zanieczyszczeń, ich rozprzestrzenianie się, oraz stan powietrza w Polsce. Wskazuje, w jaki sposób poszczególne substancje zagrażają organizmowi człowieka, ale przede wszystkim rekomenduje sposoby ograniczania smogu – zarówno te prawno-administracyjne, jak i techniczne – ze szczególnym uwzględnieniem kosztów wdrażania poszczególnych metod i analizą ich efektywności.

Warte podkreślenia jest to, że źródła smogu w Polsce, a w konsekwencji sposoby jego zwalczania, są specyficzne dla naszego kraju. Autor postanowił zatem zebrać unikatowe informacje, których nie można odnaleźć w dość obfitej literaturze światowej z tego zakresu.

Książka jest adresowana zarówno do pracowników administracji rządowej i samorządowej, sektora ochrony środowiska, studentów, działaczy organizacji ekologicznych, jak i szerokiego grona Czytelników niezwiązanych zawodowo z problemem smogu, ale nim zainteresowanych.

Pełna znajomość zagrożeń, jakie niesie za sobą smog powinna zaowocować energicznym postępowaniem, mającym na celu eliminację lub przynajmniej znaczne ograniczenie tego zjawiska. Autor umiejętnie i sugestywnie prezentuje sposoby osiągnięcia tego celu.
Prof. dr hab. n. med. Wojciech Mędrala, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Niniejsza publikacja stanowi cenne źródło rzetelnej i dobrze udokumentowanej wiedzy z zakresu szeroko rozumianej jakości powietrza.
Prof. dr hab. Janusz Gołaś, AGH, Kraków
Czyste powietrze, zieleń, przestrzeń do życia - to sprawy, którymi od lat zajmuję się jako aktywista społeczny. Ta książka pomogła mi jeszcze więcej zrozumieć i jeszcze bardziej upewnić się, że nie można być obojętnym.
Łukasz Maślona, Radny Miasta Krakowa
Pełna znajomość zagrożeń, jakie niesie za sobą smog powinna zaowocować energicznym postępowaniem, mającym na celu eliminację lub przynajmniej znaczne ograniczenie tego zjawiska. Autor umiejętnie i sugestywnie prezentuje sposoby osiągnięcia tego celu.
Prof. dr hab. n. med. Wojciech Mędrala, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Publicystyka, literatura faktu »
  4. Biografie
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Technika
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-20962-9
• ISBN druku: 978-83-01-20790-8
• Liczba stron: 310

Wstęp  11
1. Krótka historia smogu   13
	1.1. Smog na świecie 13
	1.2. Smog w Polsce  20
2. Powietrze i jego przepływy  25
	2.1. Miary ilości substancji w powietrzu 25
	2.2. Naturalne powietrze, czyli czym powinniśmy oddychać . 27
	2.3. Pionowa struktura atmosfery 30
	2.4. Bilans energii Ziemi 32
	2.5. Planetarna warstwa graniczna i warstwa mieszania   35
	2.6. Ruchy powietrza w skali globalnej 37
	2.7. Pionowe ruchy powietrza 39
		2.7.1. Adiabatyczny gradient termiczny 39
		2.7.2. Atmosfera stabilna i niestabilna   41
		2.7.3. Stany atmosfery i rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń  44
		2.7.4. Charakterystyka inwersji 47
	2.8. Poziome ruchy powietrza 50
	2.9. Cyrkulacja powietrza w skali lokalnej   51
		2.9.1. Wpływ topografii terenu na cyrkulację powietrza  51
		2.9.2. Przepływ powietrza w przestrzeniach zabudowanych   51
	2.10. Modelowanie propagacji zanieczyszczeń 59
	2.11. Identyfikacja źródeł zanieczyszczeń 62
3. Jak powstaje smog?    64
	3.1. Źródła naturalne 66
		3.1.1. Podział i charakterystyka źródeł naturalnych   66
		3.1.2. Wywiewanie z gleb 70
		3.1.3. Bioaerozole 72
		3.1.4. Stan równowagi 73
	3.2. Spalanie paliw 74
		3.2.1. Węgiel i węglowodory 74
		3.2.2. Gaz ziemny   76
		3.2.3. Paliwa płynne 77
		3.2.4. Stałe paliwa kopalne 78
		3.2.5. Biomasa  82
		3.2.6. Podstawy procesu spalania 84
		3.2.7. Spalanie paliw gazowych i ciekłych 88
		3.2.8. Spalanie węgla   91
		3.2.9. Spalanie biomasy 97
		3.2.10. Spalanie odpadów 99
		3.2.11. Ocena cyklu życia źródeł energii 100
		3.2.12. Energia energii nierówna 102
		3.2.13. Transport drogowy 105
			3.2.13.1. Technologie i normy   105
			3.2.13.2. Charakterystyka parku samochodowego 109
		3.2.14. Transport morski 113
	3.3. Inne antropogeniczne źródła zanieczyszczeń 114
		3.3.1. Źródła przemysłowe 114
		3.3.2. Źródła poza przemysłem 119
	3.4. Zanieczyszczenia wtórne 123
		3.4.1. Kwaśne opady 123
		3.4.2. Powstawanie ozonu troposferycznego 124
		3.4.3. Powstawanie pyłów wtórnych   126
	3.5. Wzór Ehrlicha  130
4. Polska specjalność – kocioł węglowy  132
	4.1. Rozproszona zabudowa 132
	4.2. Kotły i piece 134
	4.3. Organizacja procesu spalania paliwa stałego 136
		4.3.1. Kocioł zasypowy 136
		4.3.2. Spalanie od góry 137
		4.3.3. Kocioł retortowy 140
		4.3.4. Klasy kotłów   141
	4.4. Jak bardzo truje kopciuch? 143
	4.5. Jakość węgla 152
		4.5.1. Ocena jakości   152
		4.5.2. Wzbogacanie węgla 154
		4.5.3. Odpady z produkcji węgla 157
		4.5.4. Rozporządzenie w sprawie jakości paliw stałych 160
	4.6. Koks i błękitny węgiel 163
		4.6.1. Koks  163
		4.6.2. Błękitny węgiel 163
		4.6.3. Roszków – studium przypadku   166
	4.7. Odpady w palenisku   168
	4.8. Alarm – dodatki poprawiające spalanie   171
5. Charakterystyka zanieczyszczeń powietrza    174
	5.1. Rodzaje i grupy zanieczyszczeń 174
	5.2. Czas trwania substancji 177
	5.3. Zanieczyszczenia gazowe 178
		5.3.1. Tlenki węgla   178
		5.3.2. Tlenki siarki 181
		5.3.3. Związki azotu   182
		5.3.4. Ozon troposferyczny 183
		5.3.5. Węglowodory i ich pochodne   184
		5.3.6. Chlorofluorowęglowodory i ozon stratosferyczny 186
	5.4. Aerozole i pyły zawieszone 187
		5.4.1. Rozmiary drobin pyłu 189
		5.4.2. Ruchy cząstek w powietrzu   193
			5.4.2.1. Sedymentacja 193
			5.4.2.2. Ruchy Browna 196
			5.4.2.3. Uderzanie i przechwytywanie 197
			5.4.2.4. Średnica aerodynamiczna 199
			5.4.2.5. Wywiewanie cząstek   200
		5.4.3. Skład chemiczny pyłu 201
		5.4.4. Szczególnie szkodliwe składniki aerozoli 204
			5.4.4.1. Benzen 205
			5.4.4.2. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)   205
			5.4.4.3. Benzo(a)piren 210
			5.4.4.4. Dioksyny 211
			5.4.4.5. Metale ciężkie 214
		5.4.5. Rakotwórczość pyłu 221
6. Wpływ smogu na zdrowie  222
	6.1. Skąd wiadomo, że smog szkodzi? 222
		6.1.1. Wnioskowanie epidemiologiczne 222
		6.1.2. Badania in vitro 229
		6.1.3. Badania in vivo na zwierzętach   230
		6.1.4. Badania kliniczne z udziałem ludzi 231
		6.1.5. Problemy w badaniach toksykologicznych   232
	6.2. Wchłanianie i oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza 233
		6.2.1. Oddychanie   234
		6.2.2. Oddziaływanie zanieczyszczeń i mechanizmy obronne   236
	6.3. Dawka i jej skutek 242
		6.3.1. Dawka zdeponowana 242
		6.3.2. Dawka ostra i dawka przewlekła 246
		6.3.3. Zależność dawka – skutek 247
		6.3.4. Zależność dawka – skutek dla substancji rakotwórczych  249
	6.4. Ocena ryzyka i wyznaczanie norm 250
		6.4.1. Ryzyko względne 250
		6.4.2. Ocena zagrożenia substancjami nieuznawanymi za rakotwórcze 251
		6.4.3. Ocena zagrożenia substancjami uznawanymi za rakotwórcze 254
		6.4.4. Ocena zagrożenia na stanowisku pracy 254
		6.4.5. Ryzyko skumulowane 256
		6.4.6. Wytyczne i normy 256
	6.5. O ile smog psuje nam zdrowie? 258
		6.5.1. Wpływ smogu na rozwój i zdrowie dzieci   258
			6.5.1.1. Ekspozycja prenatalna 259
			6.5.1.2. Ekspozycja po urodzeniu 260
		6.5.2. Umieralność z powodu smogu 261
			6.5.2.1. Umieralność w Polsce   261
			6.5.2.2. Międzynarodowe dane o umieralności 266
		6.5.3. Wpływ smogu na wybrane narządy 269
	6.6. Czy doczekamy się efektu? 271
7. Czym oddycha Polak?  272
	7.1. Ocena narażenia 272
	7.2. System pomiarów jakości powietrza w Polsce 273
	7.3. Średnie narażenie mieszkańców Polski   277
		7.3.1. Sposób wyznaczania średnich wartości 277
		7.3.2. Paradoks benzo(a)pirenu 280
		7.3.3. Niebezpieczne zanieczyszczenia nieujęte w zestawieniu 284
	7.4. Narażenie mieszkańców województw   285
	7.5. W którą stronę zmierzamy? 289
	7.6. Powietrze w Polsce i w Europie 293
	7.7. Źródła najbardziej znaczących emisji   300
		7.7.1. Bilans emisji 300
		7.7.2. Identyfikacja głównych źródeł groźnych zanieczyszczeń 304
8. Jak pokonać smog?  311
	8.1. Podstawy strategii walki ze smogiem   311
		8.1.1. Miara zagrożenia ze strony poszczególnych substancji   312
		8.1.2. Udział źródeł   315
		8.1.3. Oszacowanie zagrożenia zdrowia z poszczególnych źródeł 316
	8.2. Ile warto na to wydać? 319
		8.2.1. Przydatne miary ekonomiczne   319
		8.2.2. Społecznie optymalny koszt redukcji zanieczyszczeń   322
		8.2.3. Wielkość strat z powodu smogu w Polsce   323
	8.3. Główne operacje ograniczania smogu i ich przeciętny koszt całkowity   324
		8.3.1. Koszt – ogrzewanie indywidualne 325
		8.3.2. Koszt – energetyka i ciepłownictwo 327
		8.3.3. Koszt – transport 327
		8.3.4. Zestawienie przeciętnych kosztów całkowitych 328
	8.4. Plan dla Polski 329
		8.4.1. Ogrzewanie indywidualne 329
		8.4.2. Energetyka i ciepłownictwo   336
		8.4.3. Transport 337
		8.4.4. Spodziewany efekt redukcji zanieczyszczeń  343
		8.4.5. Pozostałe kategorie 344
	8.5. Kto za to zapłaci?  348
	8.6. Jak to się robi w Krakowie 349
		8.6.1. Gmina Kraków 349
		8.6.2. Wojewódzkie uchwały antysmogowe 351
	8.7. Bierna ochrona przed smogiem 353
Literatura 359
Skorowidz   376