Spinozjańska teoria afektów
Zamykając w skrzyni sekretarzyka rękopis, zakończony klarownie lodowatą uwagą - "ale wszystko, co znakomite, równie jest trudne, jak rzadkie"
Spinoza wiedział już o tym, że Czytelnicy, gotowi zadać sobie trud zrozumienia jego dzieła, niemalże nie istnieją, a w nielicznej gromadce zapaleńców jeszcze mniej znajdzie się desperatów, skłonnych wytrwać w zmaganiach z jego koncepcją do ostatniej stronicy książki i pewnie nikt, kto okazałby dość męstwa, aby według jej wskazań ruszyć w drogę do siebie. Etyka to doprawdy "książka dla wszystkich": rozum niezbędny do podążania za jej treścią jest w końcu dobrem rozdysponowanym najsprawiedliwiej na świecie i nikt nie uskarża się na jego brak. Obiecana raritas, niedostępna inaczej, jak tylko przez podjęcie największego wysiłku zrodzenia jej w sobie, to doskonale, "przejasne" wytchnienie, niewzruszoność duszy (praeclara animi acquiescentia). Aby ją zdobyć, nie wystarczy o niej przeczytać - Etyka służy tylko radą, jak ją osiągnąć, ale to życie dostarcza sposobności, by sprawdzić, ile taka rada jest warta.
Wstęp 7
Część I. Koncepcje i teorie afektów. Spinoza i jego wielcy poprzednicy - Descartes, stoicy, Hobbes 17
A. Filozofia Descartes'a a Spinozjańska teoria afektów 22
1. Prawda, umysł i ciało 27
2. Co istnieje w umyśle, a co poza nim? 31
3. Czego trzeba, by popełnić błąd? 39
4. Kartezjańska koncepcja afektów. Namiętności duszy 43
5. Problematyczność Kartezjańskiego ujęcia woli 53
6. Ratio 59
B. Spinoza i filozofia stoicka 65
1. Stoicka fizyka, Spinozjańska teoria natury 68
2. Stoicy i Spinoza: proces poznania i wiedza o poznaniu 76
3. Spostrzeżenie i wyobrażenie 78
4. Etyka stoików, Etyka Spinozy 94
C. Wpływ Elementów filozofii Hobbesa na ujęcie afektów w Etyce 122
1. Poznanie ludzkie 124
2. Koncepcja afektów 125
3. Podstawy wiedzy o człowieku. Pojęcie mocy 130
Podsumowanie 137
Tabele 146
Część II. Spinozjańska teoria pobudzeń substancji 157
A. Problematyczna tradycja 162
1. Pojęcie przyczynowości. Cztery przyczyny a zjawisko ruchu 165
2. Przyczynowość a nieskończoność 171
B. Nauka i filozofia 176
1. Przedmiot nauki - przedmiot filozofii 180
2. Bezbożna mechanika 187
3. Mechanicyzm 195
4. Spojrzenie na naturę. Immanentyzm, czy tradycyjny punkt widzenia? 200
C. Immanentyzm: wszystko i Jedno 210
1. Problem metody poznania. Analiza a dedukcja, wiedza a niewiedza 213
2. Omnis determinatio est negatio 219
3. Jasność i wyraźność. Cena prawdy 225
D. Podstawy Etyki: prawda i fałsz. Co istnieje w umyśle, a co poza nim? 233
1. Prawda i fałsz. Afekty towarzyszące poznaniu 235
2. Umysł, idea ciała i idee, jego koncepty 239
3. Ens reale, ens rationis 247
4. Słowo: „sądzić o nazwach wedle rzeczy” 260
5. Substancja i modi 265
6. Oglądanie, rozumienie, adekwatność 273
7. Żyjąca natura 286
E. Teorie afektów w filozofii Spinozy? 298
1. Affectio i affectus 300
2. Teoria pobudzeń a pobudzenia substancji 313
3. Istnienie: to już tu jest? 320
4. „Istota dobra polega na czynieniu właściwego użytku z wyobrażeń” 325
5. Działanie w bezczasowej naturze 334
6. Wolność od przypadkowości 340
Zakończenie - transcendować w immanencji 346
Definicje wybranych pojęć używanych w Etyce 355
Bibliografia 359
Spinoza's Theory of Affects 365
Indeks osób 367
Indeks pojęć 371
