Wiktymologia kryminalna
Dopiero w XX wieku zaczęto się zajmować systematycznie problematyką ofiary przestępstwa. Pojawiły się poglądy o konieczności systemowego spojrzenia na osobę sprawcy, ofiarę i czyn. Dużą rolę w tym całościowym ujęciu teorii zachowań przestępczych odegrała koncepcja symbolicznego interakcjonizmu Georga H. Meada (1863–1931), w której szeroko uwzględniono zagadnienia wpływu postrzegania partnera oraz przypisywanego mu znaczenia na własne zachowanie.
W 1979 r. w Münster założono Światowe Towarzystwo Wiktymologii (The World Society of Victimology), które uzyskało status organu konsultacyjnego Organizacji Narodów Zjednoczonych i Rady Europy. W następnych latach powstały krajowe towarzystwa wiktymologii w Australii, Brazylii, Grecji, Indiach, Japonii i Południowej Korei. Od 1973 r. co trzy lata są organizowane międzynarodowe sympozja. Pierwsze odbyło się w Jerozolimie, a kolejne między innymi w: Bostonie (1976), Münster (1979), Tokio/Kioto (1982), Zagrzebiu (1985), Jerozolimie (1988), Rio de Janeiro (1991), Adelaide (1994) oraz Amsterdamie (1997).
Wiktymologia ewoluuje nie tylko w Stanach Zjednoczonych, lecz także w Europie. Wiele prac na jej temat ukazało się w Izraelu, jak również w Ameryce Środkowej i Południowej, Indiach, Australii i Japonii, publikowane są też czasopisma, np. „International Review of Victimology” USA, „Japanese Journal of Victimology”, „Victimology” Cordoba/Argentyna, „Journal of Australasian Society of Victimology”. Na rozwój wiktymologii kryminalnej wpływa europejskie prawo karne. W Polsce znaczącymi wydarzeniami były ogłoszenie Polskiej Karty Praw Ofiary z 2000 r. oraz przyjęcie Krajowego Programu na Rzecz Ofiar Przestępstw, opracowanego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich w 2004 r.
STRUKTURA KSIĄŻKI 9
Wiktymologia kryminalna – przegląd problemów 9
Criminal Victimology – abstract 15
Rozdział 1. Ogólne zagadnienia wiktymizacji kryminalnej 21
1. Teoretyczne perspektywy wiktymizacji kryminalnej 21
2. Rozwój wiktymologii kryminalnej 30
3. Potencjał wiktymogenny i podatność wiktymizacyjna 32
4. Badania wiktymizacyjne 55
5. Klasyfikacja ofiar przestępstw 66
6. Płeć a wiktymizacja kryminalna 73
7. Powtórna i wielokrotna wiktymizacja 81
Rozdział 2. Zakres i skutki wiktymizacji kryminalnej 99
Rozdział 3. Strach przed przestępczością 127
Rozdział 4. Nowy model ofiary przestępstwa 143
Rozdział 5. Związki ofiary ze sprawcą przestępstwa 177
1. Model ofiary 177
2. Relacje między ofiarą a sprawcą 191
Rozdział 6. Ofiara sprawcą przestępstwa 195
Rozdział 7. Wiktymizacyjne aspekty przestępczości terrorystycznej 207
Rozdział 8. Przestępczość narkotykowa 227
Rozdział 9. Handel ludźmi 255
Rozdział 10. Nadużycie władzy 285
Rozdział 11. Seksualne wykorzystanie dzieci 301
1. Rozmiary zjawiska 301
2. Pedofilia 310
3. Stan psychiczny i fizyczny dziecka wykorzystywanego seksualnie 312
4. Nadużycia seksualne w sieci 313
5. Kobiety jako sprawczynie nadużyć seksualnych wobec dzieci 315
6. Eksploatacja seksualna dzieci 322
Rozdział 12. Korupcja 327
Rozdział 13. Wiktymologia zachowań nieumyślnych 345
1. Ryzyko – jego definicje i postrzeganie 345
2. Ruch drogowy – działania prewencyjne 354
3. Przeciążenie pracą i jego skutki 358
4. Deprywacje, przeciążenia, zagrożenia 364
5. Strategie radzenia sobie ze stresem 370
Rozdział 14. Policjanci jako ofiary postaw agresywnych 377
Rozdział 15. Wiktymologia penitencjarna 393
1. Przepełnienie więzień 395
2. Samobójstwa 399
3. Zjawisko przestępczości i wiktymizacji w zakładach karnych w niektórych państwach 404
4. Członkowie rodziny osób uwięzionych 408
5. Podkultura więzienna w polskich zakładach penitencjarnych 415
Rozdział 16. System pomocy ofiarom przestępstw 421
1. Obowiązek państwa wobec pokrzywdzonego 421
2. Kompensacja dla ofiar przestępstw w niektórych państwach 435
3. Ofiara w systemie restytucji 466
4. Fundacja Pomocy Ofiarom Przestępstw 476
5. Doradztwo ofiarom przestępstw – psychoterapia 490
6. Polityka państwa wobec ofiar przestępstw 493
7. Działania policji na rzecz ofiar przestępstw 496
8. Rola wolontariatu w pomocy ofiarom przestępstw 501
9. Pomoc ofiarom przestępstw w Stanach Zjednoczonych 509
Rozdział 17. Mediacja między ofiarą a sprawcą przestępstwa 529
Literatura uzupełniająca 550
ANEKS 563
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka zaakceptowana i proklamowana w Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego 217 A (III) z dnia 10 grudnia 1948 r. 563
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. 566
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 571
Deklaracja podstawowych zasad wymiaru sprawiedliwości odnoszących się do ofiar przestępstw i nadużyć władzy. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 40/34 z dnia 29 listopada 1985 r. (ONZ 85) 579
Europejska Konwencja o kompensacji dla ofiar przestępstw popełnionych z użyciem przemocy z dnia 24 listopada 1983 r. 583
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. 586
Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci, sporządzona w Strasburgu dnia 25 stycznia 1996 r. 596
Zalecenie nr R (85) 11 Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich w sprawie pozycji ofiary w ramach prawa i procesu karnego (przyjęte przez Komitet Ministrów dnia 28 czerwca 1985 r. na 387. posiedzeniu Przedstawicieli Ministrów) 603
Zalecenie nr R (87) 21 Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich w sprawie pomocy dla ofiar i zapobiegania wiktymizacji (przyjęte przez Komitet Ministrów dnia 17 września 1987 r. na 410. posiedzeniu Przedstawicieli Ministrów) 607
Zalecenie nr R (2000) 11 Komitetu Ministrów do państw członkowskich w sprawie przeciwdziałania handlowi ludźmi w celu wykorzystania seksualnego (przyjęte przez Komitet
Ministrów w dniu 19 maja 2000 r. na 710. posiedzeniu Zastępców Ministrów) 610
Rekomendacja nr R (97) 13 [Ministrów dla państw członkowskich] odnosząca się do zastraszania świadków i prawa do obrony z dnia 10 września 1997 r. 615
Rekomendacja Komitetu Ministrów Rec(2006)8 w sprawie pomocy dla ofiar przestępstw z dnia 14 czerwca 2006 r. 621
Decyzja ramowa Rady z dnia 15 marca 2001 r. w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym (2001/220/WSiSW) 632
Dyrektywa Rady 2004/80/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. odnosząca się do kompensaty dla ofiar przestępstw 641
Rezolucja nr 2 o sprawiedliwości przyjaznej dla dzieci z dnia 26 października 2007 r. MJu-28(2007)Resol. 2E 650
Polska Karta Praw Ofiary 652
Okienka problemowe
NIESKRADZIONE.PL: SZEŚĆ PRZYKRYCH KONSEKWENCJI KRADZIEŻY TOŻSAMOŚCI 104
POMIAR STRACHU PRZED PRZESTĘPCZOŚCIĄ 131
WSPÓŁCZESNE OBLICZE TERRORYZMU W UNII EUROPEJSKIEJ 222
TORTURY, MALTRETOWANIE I PRZESTĘPCZE NADUŻYCIA WŁADZY 288
PRZESTĘPSTWA SEKSUALNE WOBEC DZIECI KOŃCZĄCE SIĘ ZABÓJSTWEM 304
OFIARY POŚCIGÓW POLICYJNYCH 381
USTALANIE CZYNNIKÓW RYZYKA SAMOUSZKODZEŃ WIĘŹNIÓW 401
IDENTYFIKACJA WIĘŹNIÓW SKŁONNYCH DO PRZEMOCY 416
PROGRAM POMOCY OSOBOM POKRZYWDZONYM NA LATA 2019–2024 431
WYRÓWNANIE KRZYWD OFIAROM PRZESTĘPSTW PRZEZ SPRAWCÓW 436
OCHRONA ŚWIADKA NIELETNIEGO 444
POMOC OFIAROM PRZESTĘPSTW W JAPONII 451
DOSTĘP DO WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI W PRAWIE EUROPEJSKIM 454
POMOC MINISTERSTWA SPRAWIEDLIWOŚCI DLA OSÓB DOTKNIĘTYCH PRZEMOCĄ 494
AMERYKAŃSKI PROGRAM ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA ŚWIADKOM 512
