Jak dezinformacja energetyczna wpływa na nasze poczucie bezpieczeństwa w zimie?
Katarzyna Furman
„Ciemno, zimno i do domu daleko” – tak mówili nasi dziadkowie, by opisać jakąś niekomfortową sytuację. Klimat, w którym żyjemy, od zawsze sprawiał, że nasze przetrwanie zależało m.in. od zapewnienia sobie odpowiedniej temperatury. Zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i z perspektywy całego gatunku. Nic więc dziwnego, że dezinformacja skupiona wokół kryzysu energetycznego wywołuje szczególnie silne emocje.
Sytuację potęguje jeszcze śnieg, który pojawił się już po raz pierwszy na ulicach polskich miast, a my wciąż zastanawiamy się, czy tej zimy będziemy mogli spokojnie się ogrzać.
Jeśli czujemy strach, czytając złowróżbne treści, pamiętajmy, że często ktoś tworzył je właśnie w tym celu. Czym innym jest przekazanie złej wiadomości, a czym innym próba celowego wywołania strachu lub paniki ⚡.
W ten sposób wyrabiamy sobie pogląd, korzystając z danych, które poznaliśmy jako pierwsze, nie mając pełnej wiedzy o zagadnieniu – ulegamy wówczas tzw. efektowi pierwszeństwa.
Fałszywe narracje związane z kryzysem energetycznym dotyczą m.in.:
- pomijania wpływu wojny w Ukrainie na obecną sytuację;
- wyolbrzymiania zagrożenia – straszenia blackoutem* oraz jego konsekwencjami, np. wzrostem poziomu agresji czy przestępczości;
- manipulacji dotyczących rynku surowców oraz teorii spiskowych zakładających, że za kryzysem kryje się „większy plan”.
Ważne jest, byśmy przede wszystkim korzystali ze sprawdzonych źródeł wiedzy. Jeśli zauważamy u siebie pewne sygnały związane z reakcją na treści dostępne w Internecie np. niepokój, złość, strach, albo poczucie bezsilności zapewnijmy samego siebie, że to normalne. Tego typu nastroje i nasze niespodziewane zachowania wynikają z naszych pierwotnych instynktów. Następnie zastanówmy się, kto chce wywołać w nas strach i sprawić, że będziemy działać w pośpiechu, nie analizując treści. Zatrzymajmy się też i przeczytajmy ten komunikat ponownie, czasem nawet kilka razy, stosując przy tym praktyki zamieszczone w Kodeksie Dobrych Praktyk. Jeśli chcemy pogłębić wiedzę w danej dziedzinie – doczytajmy w źródłach specjalistycznych lub artykułach naukowych, ale później odczekajmy i odetnijmy się od informacji medialnych na jakiś czas. Z dystansu łatwiej czasem zauważyć nieścisłości komunikatów.
Pamiętajmy o poniższym mechanizmie i dbajmy o bezpieczeństwo nasze i innych! Nie podawajmy dalej treści, które w nas samych budzą duże emocje, i co do których prawdziwości nie jesteśmy przekonani. Inaczej łatwo uruchamiamy mechanizmy, które mogą prowadzić do rozwijania społecznej paniki.
***
*Blackout – z angielskiego dosłownie zaciemnienie (wyłączenie świateł); termin jest obecnie używany w kontekście nagłej i poważnej awarii systemu elektroenergetycznego, obejmującej znaczny zamieszkany obszar.
Zapoznaj się z Kodeksem Dobrych Praktyk oraz z publikacjami PWN dotyczącymi tej tematyki:
• Krótki kurs Energetyka Odnawialna
• Energia dla klimatu
• Algorytmy w służbie klimatu
• Antropogeniczne zmiany środowiska przyrodniczego Ziemi
• Smog w Polsce
• Seria Środowisko
Autorzy:
Katarzyna Furman
Specjalistka ds. komunikacji NASK-PIB. Polonistka, korektorka prasy i książek. Obecnie pasjonuje się obszarem komunikacji społecznej oraz fact-checkingiem
Przy współpracy z dr Klaudią Rosińską, autorką książki „Fake news. Geneza, istota, przeciwdziałanie”
Korekta i redakcja: Anna Wołkiewicz, Ekspert ds. Komunikacji Zewnętrznej i EB, Wydawnictwo Naukowe PWN
Polecane lektury
9:00-15:00