Czuła pedagogia. Edukacyjny walor dzieł i działań księżnej Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej

• Druk: 2019
• Autor: Jolanta Skutnik
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

W opracowaniu, którego cel skupia się na interpretacji dzieł i działań księżnej Izabeli Doroty z Flemmingów Czartoryskiej (1746-1835), a dokonywanej z perspektywy pedagogicznej, zbiegły się rozmaite tropy analiz obejmujące pola jej działalności politycznej, społecznej, wychowawczej i pomocowej, ale również towarzysko – artystycznej czy nawet ekologicznej. Postępując tymi tropami nietrudno było w działaniach księżnej rozpoznać wczesne formy praktyki animacyjnej w jej społecznym i kulturalnym wymiarze; wyprzedzające amerykańskie koncepcje interpretacji dziedzictwa propozycje edukowania w muzeum i poprzez muzeum; a nawet prekursorskie formy pracy społecznej i oświatowej. W sposób oczywisty te działania księżnej nie zrodziły się w społecznej i kulturowej próżni. Inspirowały je myśli i działalność osób towarzyszących jej na różnych etapach życia, wspierały nurty filozoficzne i trendy umysłowe przełomu oświeceniowo - romantycznego, wzbogacały dzieła i koncepcje stanowiące podstawę jej praktyki samokształceniowej. Efekty pracy potwierdzały się zaś w postawach wychowanków i znaczących osiągnięcia członków socjety, która wokół Czartoryskiej się koncentrowała. Szczególnym przejawem tych działań były dzieła promujące humanizm w swoistej puławskiej odmianie znanej pod pojęciem „człekolubności”.

Zasięg wpływów i inspiracji pobudzających podjęte w pracy analizy, włączając nieoczywiste ale celowe przywołanie współczesnych koncepcji partycypacji społecznej, mediacji kulturalnej, interpretacji dziedzictwa, które związały doświadczenia historyczne ze współczesnymi dyskursami poświęconymi edukacji kulturalnej, jest zatem bardzo szeroki. Rozległość tych odniesień i ilość przywołanych faktów oświetlających analizowane działania Czartoryskiej wydaje się czasem przytłaczać główny nurt analiz. Porządkuje go jednak wyraźny kierunek poszukiwań. Wszystkie one, bez względu na odległość od głównego wątku, koncentrują się nieodmiennie na osobie, która z działań podejmowanych „z miłości ludzkiego plemienia” uczyniła sens życia. I jest to konkluzja, która nie straciła do dziś na aktualności.

W treści pracy inspiracji mogą poszukiwać pedagodzy zajmujący się zagadnieniami edukacji kulturalnej, pedagogiki społecznej i pracy oświatowej a analizujący formujące ich kształt teorie, starający się ustalić historyczne etapy ich rozwoju lub praktyczne formy ich realizacji. Podobne inspiracje odnajdą też teoretycy i praktycy animacji, których zajmuje swoiście polska perspektywa kształtowania się tego kierunku i metody pracy społeczno – kulturalnej, a także kulturoznawcy podejmujący zagadnienia teorii i praktyki partycypacji w kulturze oraz poszukujący historycznych odniesień dla koncepcji mediacji kulturalnej. Osobną grupą odbiorców mogą stać się muzealni edukatorzy wykorzystujący w praktyce metody interpretacji dziedzictwa lub poszukujący historycznych zaczątków form tej praktycznej działalności muzeów.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Edukacja, pedagogika, szkolnictwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-226-3636-7
• Liczba stron: 558

Spis treści

Wstęp / 7

Część pierwsza: Animacyjny kontekst społeczno-kulturalnej działalności Izabeli Czartoryskiej: od uczestnictwa do partycypacji / 41
1. Więziotwórczy aspekt „kultury wyglądów” w patriotycznym theatrum Izabeli / 43
2. Salonowe formy uczestnictwa i edukacji kulturalnej / 65
3. Teatr towarzyski Czartoryskiej jako artystyczny komunikat „działający” / 92
4. Świąteczne formy ożywiania ducha i edukacji narodowej – „jak źródłem niezmiernych korzyści widowiska być mogą…” / 129
5. Partycypacyjny walor świątecznych praktyk Izabeli Czartoryskiej / 156

Część druga: Edukacyjny potencjał muzealnictwa księżnej Izabeli / 179
1. Od kolekcji do muzeum oświeconego – „co nieustannie ma być wystawione przed oczyma społeczności…” / 181
2. „Przeszłość – Przyszłości”: integrujący potencjał pamięci / 209
3. Humanizm puławskiego „domu pamięci świata” / 228
4. Puławskie promienniki idei / 247
5. Słowa, teksty i gesty w centrum „muzealnego spektaklu” uprzystępniania zbiorów / 290
6. Centra interpretacji dziedzictwa Izabeli Czartoryskiej – początki muzeum otwartego / 313

Część trzecia: Puławskie wychowanie ludzi „uprzejmego serca i oświeconego rozumu” / 355
1. Edukacja domowa Czartoryskiej – od powązkowskiej eklogi do puławskiego ogniska umysłowego / 357
2. Akademia wychowawcza książąt Czartoryskich / 380
3. „Kobiety dobre przymioty mają” – inspiracje puławskie w kształceniu dziewcząt / 405
4. Przejawy fizjokratyzmu i myśli republikańskiej w pracy oświatowej księżnej Izabeli / 435
5. Ogród Izabeli jako źródło „oświaty, gustu i obyczai krajowych…” / 460
„[…] pierwej doskonałe utworzone było dzieło, niż dane reguły” – zakończenie / 485
Kalendarium wydarzeń z życia i działalności księżnej Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej / 523
Bibliografia / 529
Summary / 555