Demokratyczny reżim polityczny

• Druk: Katowice, 2015
• Seria / cykl: Prace Naukowe UŚ; Nauki Polityczne
• Autor: Rafał Glajcar
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Książka jest poświęcona problematyce relacji między legislatywą i egzekutywą, rozumianych jako reżim polityczny sensu stricto. Autor nie ogranicza się do analizy konstytucyjnych reguł, w oparciu o które funkcjonują organy państwowe zaliczane do obydwu gałęzi władzy. Zaproponowany sposób analizy mieści się w ramach podejścia neoinstytucjonalnego. Łączy ono w sobie dwa istotne elementy: instytucje i kontekst działających ludzi. Są one z sobą powiązane i oddziałują na siebie, w wyniku czego wykreowany zostaje określony porządek, stanowiący instytucjonalną podstawę działania określonych podmiotów. Takie ujęcie pozwala wykazać, że faktyczny obraz reżimu politycznego sensu stricto zależy nie tylko od formalnych rozwiązań instytucjonalnych, ale także kontekstu sytuacyjnego, interesów aktorów politycznych, behawioralnych aspektów przywództwa politycznego, czy dominującego stylu uprawiania polityki. Ich uwzględnienie pozwala określić rzeczywisty, a nie postulowany, charakter relacji między parlamentem, prezydentem i rządem. Cel monografii jest ściśle powiązany z potrzebami poznawczymi, odnoszącymi się do konieczności pogłębiania dotychczasowych analiz i kontynuacji osiągnięć badawczych w obszarze obejmującym relacje między legislatywą i egzekutywą. Ważne jest jednak, że książka została napisana również z myślą o wyzwaniach praktycznych. Po przeszło ćwierćwieczu od rozpoczęcia demokratycznej zmiany w Polsce problematyka poszukiwania najwłaściwszego wzorca relacji pomiędzy parlamentem, prezydentem i rządem jest nadal żywa. Co pewien czas, z większą bądź mniejszą intensywnością pojawiają się różnorodne propozycje dotyczące modyfikacji obowiązujących reguł. Stanowią one swego rodzaju odpowiedzi na wyzwania praktyki politycznej, która zarówno obnaża niedostatki reguł formalnych jak i stanowi doskonałe pole powstawania, testowania, a w końcu także obowiązywania niezliczonej ilości reguł nieformalnych. Zasadniczy problem badawczy został sformułowany wokół pytania o kierunek ewolucji reżimu politycznego sensu stricto w Polsce w latach 1989–2015. W celu udzielenia odpowiedzi na nie Autor skonstruował siedmioelementowy indeks przesunięcia reżimu politycznego sensu stricto, konsekwentnie stosowany do analizy poszczególnych faz rozwoju politycznego III RP. Dzięki niemu ukazana została dynamika rodzimego reżimu politycznego sensu stricto oraz nielinearność jego przekształceń.

Nagroda w konkursie na najlepszą pracę habilitacyjną z zakresu problematyki parlamentarnej, rozpisanym w nr 5(136) 2016 „Przeglądu Sejmowego”.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8012-792-0
• Liczba stron: 562

Spis treści

Wstęp / 7

Rozdział 1
Modele demokratycznych reżimów politycznych i ich uwarunkowania / 19
1.1. O instytucjach, potrzebie i sposobach ich badania / 19
1.2. Reżim polityczny / 35
1.3. Demokratyczne reżimy polityczne / 41
1.4. Modele demokratycznych reżimów politycznych / 61
1.4.1. Reżim parlamentarny / 64
1.4.2. Reżim prezydencki / 89
1.4.3. Reżim semiprezydencki / 109
1.5. Uwarunkowania wyborów instytucjonalnych / 139
1.5.1. Dziedzictwo przeszłości / 145
1.5.2. Kontekst sytuacyjny i interesy aktorów politycznych – warunki demokratycznego otwarcia / 154
1.5.3. Obce wzorce instytucjonalne / 165

Rozdział 2
Od reżimu transakcyjnego w stronę demokracji (1989–1991) / 169
2.1. Reżim transakcyjny / 169
2.2. Instytucjonalne fundamenty reżimu transakcyjnego / 173
2.2.1. Zmiany w systemie organów państwowych / 175
2.2.1.1. Parlament / 176
2.2.1.2. Prezydent / 180
2.2.2. Relacje między parlamentem, prezydentem i rządem – wzorzec konstytucyjny / 182
2.3. Demokratyczne przemiany reżimu transakcyjnego / 205
2.4. Pierwsza faza tranzycji (1989–1990) – w logice parlamentaryzmu / 218
2.5. Druga faza tranzycji (1990–1991) – w logice semiprezydencjalizmu / 225

Rozdział 3
Legitymizacyjna symetria między Sejmem RP i Prezydentem RP a kierunki ewolucji reżimu politycznego sensu stricto (1991–1992) / 239
3.1. W pełni rywalizacyjne wybory parlamentarne / 239
3.2. Semiprezydencjalizm w warunkach konfliktu / 246
3.3. Próba reprezydencjalizacji reżimu politycznego / 262
3.4. Reżim polityczny sensu stricto w ostatniej fazie obowiązywania rozwiązań konstytucyjnych o okrągłostołowym rodowodzie / 266
3.5. Ewolucja reżimu politycznego sensu stricto w latach 1991–1992 / 271

Rozdział 4
Reżim polityczny sensu stricto w warunkach tymczasowej konstytucji (1992–1997) / 295
4.1. Tymczasowa konstytucja / 295
4.2. Zasada podziału władzy w Małej konstytucji / 298
4.3. Janusowe oblicze tymczasowego wzorca konstytucyjnego / 300
4.4. Tymczasowy reżim polityczny sensu stricto w warunkach rządu mniejszościowego / 333
4.5. Tymczasowy reżim polityczny sensu stricto w sytuacji rozwiązania parlamentu / 341
4.6. Tymczasowy reżim polityczny sensu stricto w warunkach rządu większościowego / 344
4.7. Tymczasowy reżim polityczny sensu stricto w warunkach kumulacji władzy / 366
4.8. Przesunięcie w stronę reżimu parlamentarnego / 371

Rozdział 5
Reżim polityczny sensu stricto w dobie konsolidacji demokracji (1997–2015) / 381
5.1. Konstytucja i demokratyczna konsolidacja / 381
5.2. Konstytucyjne założenia reżimu politycznego sensu stricto / 385
5.3. Polska scena parlamentarna w latach 1997–2015 / 423
5.4. Wybory prezydenckie w latach 2000–2015 / 439
5.5. Reżim polityczny sensu stricto w działaniu / 447

Zakończenie / 487

Bibliografia / 495
Indeks nazwisk / 539
Spis schematów, tabel i wykresów / 551

Summary / 555
Zusammenfassung / 557