Epika Uniwersalne wzory do opanowania umiejętności polonistycznych
Świat przedstawiony, narrator, postacie, akcja, fabuła, wątek, tematyka, problematyka – to tylko podstawowe pojęcia z zakresu wiedzy o epice, a z kolei terminologia to zaledwie część wiedzy ucznia dotycząca epiki. Właściwe wyzwanie to umiejętność identyfikacji i opisania cech gatunkowych analizowanego utworu.
EPIKA. Uniwersalne wzory do opanowania umiejętności polonistycznych to publikacja, która daje szanse przyswojenia kolejnych terminów w toku analizy ponad 20 lektur z podstawy programowej dla szkoły podstawowej i gimnazjum. Przykłady zostały tak dobrane, aby obejmowały różne gatunki literackie: baśń, mit, podanie, legenda, opowiadanie, nowela, pamiętnik literacki, poemat rycerski, powieść.
Ponadto opracowanie zawiera przykłady organizacji zajęć poprzedzających pracę z lekturą, w celu, między innymi:
- określenia znaczenia elementów konstrukcyjnych utworu: tytułu, podtytułu,
- wnioskowania o treści na podstawie okładek różnych wydań utworu,
- przewidywania rozwoju wydarzeń na podstawie fragmentu utworu,
- określenia rodzaju fabuły na podstawie fotosów, ekranizacji lektury,
- odczytania archetypu postaci w literaturze na podstawie różnych tekstów kultury.
Autorki proponują także metody czytania ukierunkowanego, podając modele, np. tworzenia fiszek:
o postaciach, wydarzeniach, narratorze i narracji, o autorze i genezie, o gatunku literackim.
Joanna Piasta-Siechowicz i Mirosława Iwasiewicz to polonistki, które łączy pasja w wykonywaniu zawodu i poszukiwaniu metod pracy z uczniem, najskuteczniej motywujących go do rozmów na temat literatury i innych tekstów kultury. Współautorki programu nauczania w bloku humanistycznym Myślę sobie…, autorki wielu artykułów, opracowań metodycznych dla nauczycieli, zeszytów ćwiczeń i kart pracy dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum.
Egzaminatorki.
Wstęp ... 5
Wiedza i umiejętności kształtowane dzięki modelom pracy, zgodnie z wymaganiami ogólnymi nowej podstawy programowej ... 7
Opis wykorzystania MODELI PRACY EPIKA ... 8
Sposoby organizacji pracy poprzedzające lekturę ... 8
Sposoby organizacji pracy podczas czytania lektury ... 17
Opis stopniowego tworzenia modelu EPIKA ... 24
MODEL PRACY 1 ... 27
(autor, adresat, tytuł, podtytuł, świat przedstawiony, narrator, gatunek)
René Goscinny, Jean Jacques Sempé „Mikołajek”, Mark Twain „Przygody Tomka Sawyera”, Jan Brzechwa „Akademia pana Kleksa”, Clive Staples Lewis „Opowieści z Narnii. Lew,
czarownica i stara szafa”, Cecylia Niewiadomska „Podanie o Popielu”, Marcin Orłoń, Jan Tyszkiewicz „O Piaście Kołodzieju i tajemniczych wędrowcach”, Stanisław Lem „Uranowe
uszy”, John Ronald Reuel Tolkien „Hobbit, czyli tam i z powrotem”, Melchior Wańkowicz „Ziele na kraterze”, Miron Białoszewski „Pamiętnik z powstania warszawskiego”, Bolesław
Prus „Kamizelka”, Zofi a Kossak-Szczucka „Bursztyny”
MODEL PRACY 2 ... 41
(autor, adresat, tytuł, podtytuł, świat przedstawiony, narrator, fabuła, akcja, gatunek)
Jakub i Wilhelm Grimmowie „Kopciuszek”, Frances Hodgson Burnett „Tajemniczy ogród”, Dorota Terakowska „Władca Lewawu”, Bolesław Prus „Katarynka”, Sławomir Mrożek „Słoń”,
„Pieśń o Rolandzie”
MODEL PRACY 3 ... 49
(autor, adresat, tytuł, podtytuł, świat przedstawiony, narrator, fabuła, akcja: czas i miejsce wydarzeń; gatunek)
Jan Parandowski „Syzyf ”, Stefan Żeromski „Syzyfowe prace”, Henryk Sienkiewicz „Bartek Zwycięzca”, Ida Fink „Zabawa w klucz”
MODEL PRACY 4 ... 55
(autor, adresat, tytuł, podtytuł, świat przedstawiony, narrator, fabuła: wątki, bohaterowie; akcja: wydarzenia, czas i miejsce; gatunek)
Henryk Sienkiewicz „W pustyni i w puszczy”, Ferenc Molnar „Chłopcy z Placu Broni”, Alfred Szklarski „Tomek w krainie kangurów”, Irena Jurgielewiczowa „Ten obcy”
MODEL PRACY 5 ... 61
(autor, adresat, tytuł, podtytuł, świat przedstawiony, narrator, fabuła: wątki, bohaterowie; akcja: wydarzenia, czas i miejsce; temat, problematyka,
gatunek)
Antoine de Saint-Exupéry „Mały Książę”, Henryk Sienkiewicz „Krzyżacy”
MODEL PRACY 6 ... 65
(autor, adresat, tytuł, podtytuł, świat przedstawiony, narrator, fabuła: wątki, bohaterowie; budowa akcji noweli: przedakcja, rozwój akcji,
punkt kulminacyjny, rozwiązanie akcji, puenta; temat, problematyka, gatunek)
Eliza Orzeszkowa „A…B…C…”
