Historia Polski 1914-2015
Doskonały
podręcznik akademicki, a równocześnie jedna z bardziej interesujących książek o dziejach najnowszych. Znana i ceniona od lat synteza historii Polski w XX wieku w nowej i najbardziej aktualnej odsłonie – do 2015 roku.
Nowa wersja – wydanie XII rozszerzone – została uzupełniona o wydarzenia z ostatnich lat: 2005–2015. Narracja została więc doprowadzona prawie do czasów obecnych.
Literatura obowiązkowa dla studentów historii, prawa, nauk politycznych, stosunków międzynarodowych i innych kierunków humanistycznych, a także przydatna i ciekawa lektura dla maturzystów oraz wszystkich osób zainteresowanych dziejami Polski w XX i XXI wieku, które chcą zrozumieć mechanizmy współczesnego świata.
Informacja o autorze/ redaktorze:
Wojciech Roszkowski – polski ekonomista i historyk, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki. Urodził się w 1947 roku. Ukończył studia SGPiS, gdzie również doktoryzował się i w 1987 roku habilitował, a następnie w 1996 roku uzyskał tytuł profesora. Niezależnie od historii gospodarczej i politycznej Polski, jego zainteresowania naukowe obejmują najnowszą historię Europy Środkowej i Wschodniej. W latach 1978–1981 współpracował z podziemnym Polskim Porozumieniem Niepodległościowym. W latach 1980–1993 członek „Solidarności”. Pod pseudonimem literackim „Andrzej Albert” wydał w podziemiu popularną Najnowszą historię Polski 1918–1980. Od jesieni 1990 do sierpnia 1993 roku był prorektorem Szkoły Głównej Handlowej (dawniej SGPiS). W latach 1994–2000 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Studiów Politycznych PAN, od 2001 roku – Kosciusko Chair of Polish Studies na Uniwersytecie w Virginii. Od marca 2003 roku Kierownik Katedry Stosunków Międzynarodowych Collegium Civitas w Warszawie. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 uzyskał mandat eurodeputowanego.
Jest autorem wielu książek z dziejów najnowszych, m.in. Kształtowanie się podstaw polskiej gospodarki państwowej w przemyśle i bankowości w latach 1918–1924 (PWN, Warszawa 1982), Gospodarcza rola większej prywatnej własności ziemskiej w Polsce 1918–1939 (Warszawa 1986, praca wydana również w języku angielskim w Stanach Zjednoczonych) oraz Land Reforms in East Central Europe after World War One (ISP PAN, Warszawa 1995), Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 roku (WN PWN, Warszawa 1997), Krótkie wykłady z historii. Gospodarka (WN PWN, Warszawa 2006), Droga przez mgłę, (Instytut Jagielloński, Kraków 2006), Najnowsza
Historia Polski 1914–2011, wydanie 7-tomowe (Świat Książki, Warszawa 2011). Współpracował regularnie z miesięcznikiem „Przegląd Powszechny” (1982–2000), miesięcznikiem „Azymut” (dodatek do „Gościa Niedzielnego” 1998–2003), publikował w „Rzeczpospolitej”, „Życiu”, „Wprost”, „Nowym Państwie”, „Przeglądzie Katolickim” i wielu innych pismach.
WSTĘP 5
1 ODRODZENIE POLSKI (1914–1918) 7
1.1 Sprawa Polska przed I wojną światową 7
1.2 Orientacje polityczne na ziemiach Polskich 9
1.3 Kwestia Polska na początku I wojny światowej 11
1.4 Umiędzynarodowienie sprawy polskiej 13
1.5 Rewolucja bolszewicka i jej następstwa 16
1.6 Sytuacja na ziemiach polskich w październiku i listopadzie 1918 r. 18
2 KONSOLIDACJA PAŃSTWA (1918–1921) 21
2.1 Powstanie władz centralnych 21
2.2 Walka o kształt państwa 23
2.3 Wojna polsko-radziecka 26
2.4 Ustalenie granicy zachodniej i północnej 31
2.5 Konstytucja marcowa 33
3 PROBLEMY I KONFLIKTY (1921–1923) 35
3.1 Kształt społeczny i gospodarczy Polski 35
3.2 Kultura polska na progu niepodległości 37
3.3 Narastanie konfliktu wewnętrznego 40
3.4 Rok 1923 42
3.5 Położenie międzynarodowe Polski 44
4 PRÓBY STABILIZACJI (1924–1926) 48
4.1 Reforma skarbowo-walutowa 48
4.2 Trwałe prowizorium rządowe 49
4.3 Narodziny systemu lokarneńskiego 51
4.4 Trudności stabilizacji gospodarczej 54
4.5 W poszukiwaniu koalicji rządzącej 55
5 POCZĄTEK RZĄDÓW SANACJI (1926–1930) 58
5.1 Przewrót majowy 58
5.2 Nowy system rządów 60
5.3 Ożywienie gospodarcze 62
5.4 Sejm drugiej kadencji 64
5.5 Położenie międzynarodowe Polski 66
6 W CZASIE WIELKIEGO KRYZYSU (1930–1935) 71
6.1 Wybory brzeskie 71
6.2 Kryzys gospodarczy 72
6.3 Umacnianie dyktatury 74
6.4 Polityka równowagi 78
6.5 Konstytucja kwietniowa 82
7 OSTATNIE LATA II RZECZYPOSPOLITEJ (1935–1939) 84
7.1 Sanacja bez Piłsudskiego 84
7.2 Stabilizacja władzy sanacji 87
7.3 Próby kierowania gospodarką 89
7.4 Polityka zagraniczna 90
7.5 W przededniu wojny 93
7.6 Społeczeństwo i kultura II Rzeczypospolitej 97
8 GROŹBA ZAGŁADY (1939–1941) 100
8.1 Kampania wrześniowa 100
8.2 „Przekształcenia terytorialno-polityczne” 104
8.3 Polityka niemiecka na ziemiach okupowanych 106
8.4 Polityka radziecka na zagarniętych terenach 109
8.5 Sprawa Polska na arenie międzynarodowej 112
8.6 Początki podziemia w Polsce 115
9 U BOKU WIELKIEJ TRÓJKI (1941–1943) 119
9.1 Konsekwencje najazdu niemieckiego na ZSRR 119
9.2 Współpraca polsko-radziecka 121
9.3 W okupowanym kraju 126
9.4 Rozwój podziemia w kraju 129
9.5 Ku zerwaniu stosunków polsko-radzieckich 134
10 GWAŁT NA POLSCE (1943–1945) 138
10.1 Wokół konferencji w Teheranie 138
10.2 Pod okupacją hitlerowską 142
10.3 Nadejście frontu 145
10.4 Powstanie Warszawskie 150
10.5 Fakty dokonane 157
10.6 W cieniu Jałty 164
11 WPROWADZENIE „DEMOKRACJI LUDOWEJ” (1945–1947) 171
11.1 Rząd Jedności Narodowej 171
11.2 Nowa Polska 174
11.3 Nadzieje na wybory i blok 178
11.4 Referendum i wybory 183
11.5 Emigracyjne dylematy 190
11.6 Sytuacja społeczno-gospodarcza 192
12 MONOPOLIZACJA WŁADZY (1947–1950) 198
12.1 Likwidacja opozycji 198
12.2 Ku przymusowej jedności 204
12.3 Początek rządów PZPR 209
12.4 Plan 3-letni 216
12.5 Sowietyzacja kultury 219
12.6 Na obczyźnie 221
13 APOGEUM STALINIZMU (1950–1953) 225
13.1 Terror stalinowski 225
13.2 Rządy bezprawia 229
13.3 Konstytucja PRL 235
13.4 Niewolenie umysłów 237
13.5 Początek planu 6-letniego 240
14 ODWILŻ (1953–1956) 245
14.1 Po śmierci Stalina 245
14.2 Industrializacja i załamanie gospodarki 248
14.3 Początki odwilży 252
14.4 Poza krajem 256
14.5 Wiosna 1956 r. 258
14.6 Wokół poznańskiego czerwca 261
15 ZAWIEDZIONE NADZIEJE (1956–1959) 266
15.1 Październik 1956 r. 266
15.2 Zahamowanie przemian 271
15.3 Kres złudzeń 277
15.4 Sytuacja ekonomiczna 281
15.5 Na obczyźnie 284
15.6 Życie społeczne i kulturalne w latach pięćdziesiątych 286
16 W BEZRUCHU (1959–1964) 292
16.1 Nowy cykl gospodarczy 292
16.2 Mała stabilizacja 295
16.3 Trwanie 298
16.4 Dokręcanie śruby 302
17 SPRZECZNE PRĄDY (1964–1967) 308
17.1 Rosnące trudności gospodarcze 308
17.2 Cisza przed burzą 310
17.3 Wokół Millenium 314
17.4 Ofensywa „partyzantów” 317
17.5 Na emigracji 322
18 MIĘDZY MARCEM I GRUDNIEM (1968–1970) 324
18.1 Marzec 1968 r. 324
18.2 Odcinanie skrzydeł 330
18.3 Ku normalizacji stosunków z RFN 334
18.4 Kryzys społeczno-ekonomiczny 338
18.5 Grudzień 1970 r. 340
18.6 Życie społeczne i kulturalne w latach sześćdziesiątych 346
19 CUD NA KREDYT (1971–1976) 353
19.1 Konsolidacja nowej ekipy 353
19.2 Rozwój gospodarczy na kredyt 358
19.3 Pozorny dynamizm 363
19.4 Pękanie monolitu 367
19.5 Wokół zmian konstytucji 372
19.6 Na emigracji 378
20 KU PRZEŁOMOWI (1976–1980) 380
20.1 Czerwiec 1976 r. 380
20.2 Załamanie gospodarki 384
20.3 Samoobrona społeczeństwa 387
20.4 Polak papieżem 394
20.5 Dojrzewanie buntu 399
20.6 Życie społeczne i kulturalne w latach siedemdziesiątych 404
21 POD ZNAKIEM „SOLIDARNOŚCI” (1980–1981) 409
21.1 Strajki i porozumienia 409
21.2 Pierwsze miesiące „Solidarności” 412
21.3 Samoograniczająca się rewolucja 417
21.4 Memento 421
21.5 Droga ku konfrontacji 424
22 STAN WOJENNY I „POWOJENNY” (1981–1988) 429
22.1 Stan wojenny 429
22.2 Szczególne regulacje 435
22.3 Stagnacja społeczno-gospodarcza 442
22.4 Od nowa 445
22.5 Porażka władzy i społeczeństwa 448
23 POCZĄTEK TRANSFORMACJI USTROJOWEJ (1988–1993) 453
23.1 Strajki i brak porozumienia 453
23.2 Wokół „okrągłego stołu” 457
23.3 Upadek komunizmu 461
23.4 Rząd Mazowieckiego 463
23.5 Społeczeństwo i kultura lat osiemdziesiątych 470
23.6 Od wyborów prezydenckich do parlamentarnych 473
23.7 Okres Sejmu pierwszej kadencji 476
24 KONTYNUACJA CZY ZAHAMOWANIE ZMIAN? (1993–1997) 488
24.1 Początek rządów koalicji SLD-PSL 488
24.2 Ku nowym wyborom parlamentarnym 497
24.3 Położenie międzynarodowe Polski 501
24.4 Gospodarka i społeczeństwo 506
25 KOHABITACJA PRZEŁOMU STULECI (1997–2001) 510
25.1 Początek rządów AWS-UW 510
25.2 Sytuacja wewnętrzna 512
25.3 Rząd w mniejszości 518
25.4 Położenie międzynarodowe 523
25.5 Polska i Polacy na progu nowego tysiąclecia 529
26 PEŁNIA WŁADZY POSTKOMUNISTÓW (2001–2005) 533
26.1 Nowy rząd na starcie 533
26.2 Kryzys i upadek rządu Millera 535
26.3 Polityka zagraniczna 543
26.4 Polska w Unii Europejskiej 547
26.5 Postkomuniści na równi pochyłej 550
27 WOJNA POLSKO-POLSKA (2005–2010) 558
27.1 Falstart IV Rzeczypospolitej 558
27.2 Początek rządów PO i PSL 572
27.3 Rosnące napięcie wewnętrzne 576
27.4 Polityka zagraniczna na rozdrożu 581
27.5 Gospodarka w pierwszej dekadzie XXI w. 588
28 POLSKA WE MGLE (2010–2015) 592
28.1 Katastrofa smoleńska i jej konsekwencje 592
28.2 Pełnia władzy PO-PSL 595
28.3 Druga kadencja premiera Tuska 602
28.4 Schyłek rządów PO-PSL 609
28.5 Polityka zagraniczna 614
28.6 Polska i Polacy w ostatnich latach 622
WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW 630
INDEKS NAZWISK 634
