Idea w służbie propagandy. Komitet Słowiański w Polsce 1945–1953 na tle ruchu nowosłowiańskiego

• Druk: 2019
• Autor: Marcela Gruszczyk
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Praca jest próbą wieloaspektowego spojrzenia na historię powstania i działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce, który w latach 40. XX wieku był jednym z głównych podmiotów odpowiedzialnych za umacnianie przyjaźni polsko-radzieckiej oraz upowszechnianie wiedzy o Związku Radzieckim wśród szerokich kręgów społeczeństwa. Odbywało się to pod hasłem propagowania ideologii słowiańskiej, odrodzonej w czasie wojny pod auspicjami ZSRR.

Książka wpisuje się w nurt badań nad dziejami politycznymi początków Polski Ludowej. Składa się z pięciu rozdziałów w układzie chronologiczno-problemowym. Pierwsza część dotyczy narodzin tzw. ruchu nowosłowiańskiego, stanowiąc jednocześnie tło dla dalszych rozważań. Poruszono w niej zagadnienia związane z genezą i pierwszymi latami działalności Komitetu Wszechsłowiańskiego w Moskwie, rozwojem jego agend w krajach Europy środkowo-wschodniej oraz jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach ruchu – Kongresem Słowiańskim w Belgradzie, który stał się przyczynkiem dla powstania Komitetu Ogólnosłowiańskiego. Poruszone tu zagadnienia stanowiły punkt zwrotny w historii idei słowiańskiej, kreowanej tym razem z ramienia Związku Radzieckiego, który widział w niej doskonały instrument oddziaływania w imię własnych, pragmatycznych interesów politycznych. Drugi z rozdziałów wiąże się już bezpośrednio z zagadnieniem tytułowym, odnosząc się do początków Komitetu Słowiańskiego w Polsce. Analizie poddane zostały tu założenia programowe instytucji, jak i jej organizacja na szczeblu centralnym oraz terenowym. W dalszej części publikacji przedstawiono politykę kulturalną oraz inne aspekty życia społecznego, definiowane w pryzmacie kryteriów ideologicznych, które stymulowały zakres, jak i charakter prac słowiańskiej agendy w Polsce. Omówiona została działalność naukowa, oświatowa i wydawnicza Komitetu, angażująca świat polskich uczonych, niestety nazbyt często działających w pręgierzu doktryny, hamującej wiele ciekawych i wartościowych pomysłów. Ostatnie dwa rozdziały przeniosą czytelnika na arenę międzynarodowych obszarów działalności Komitetu. Do najistotniejszych z poruszanych w tym miejscu zagadnień należeć będzie bez wątpienia problematyka łużycka – jedno z ważnych zagadnień geopolitycznego aspektu ideologii słowiańskiej, która wraz z umacnianiem się systemu komunistycznego w krajach satelickich ZSRR, została zepchnięta do lamusa, jako element zagrażający interesom tego państwa w etnicznie niesłowiańskich państwach systemu. Nie mniej istotną kwestią będzie też konflikt radziecko-jugosłowiański, bezpośrednio wpływający na zanegowanie przez Związek Radziecki dalszego funkcjonowania ruchu nowosłowiańskiego. Jego negatywny skutek implikujący zakończenie działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce, będzie też epilogiem narracji piątego rozdziału.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-226-3522-3
• Liczba stron: 250

Spis treści

Wykaz skrotow / 7
Wstęp / 9

Rozdział 1
Ruch nowosłowiański w latach 1941–1946 / 15
1.1. Komitet Wszechsłowiański w Moskwie / 17
1.2. Emanacja idei słowiańskiej w Europie / 36
1.3. Kongres w Belgradzie i powstanie Komitetu Ogólnosłowiańskiego / 47

Rozdział 2
W realiach państwowości polskiej (1945–1949) / 57
2.1. Geneza i założenia programowe Komitetu Słowiańskiego w Polsce / 59
2.2. Struktura organizacyjna / 73
2.3. Struktura terytorialna / 88

Rozdział 3
Wokół idei słowiańskiej. Działalność w latach 1945–1949 / 109
3.1. Między kulturą a propagandą / 111
3.2. Aktywność wydawnicza / 125
3.3. Działalność oświatowa i naukowa / 135

Rozdział 4
W szerszym pryzmacie. Komitet Słowiański na arenie międzynarodowej (1945–1949) / 145
4.1. Kwestia łużycka / 147
4.2. Współpraca międzynarodowa / 160

Rozdział 5
Schyłek koncepcji (1950–1953) / 177
5.1. Problem konfliktu radziecko‑jugosłowiańskiego w aspekcie jedności słowiańskiej / 179
5.2. Epilog działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce / 186
Zakończenie / 197
Aneks
Załącznik 1 / 199
Załącznik 2 / 201
Załącznik 3 / 205
Załącznik 4 / 208
Wykaz źrodeł i literatury / 225
Summary / 245
Резюме / 247