Lingwistyczna teoria mowy

• Druk: Warszawa, 2021
• Autor: Andrzej Bogusławski
• Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Monografia prezentuje oryginalną koncepcję filozoficzno-logicznego ujęcia języka naturalnego autorstwa wybitnego językoznawcy-filozofa Andrzeja Bogusławskiego. Autor proponuje wstępną stratyfikację odezwań językowych ze szczególnym uwzględnieniem odezwań bazowych.

>Nie ma niemych filozofów. Nie ma filozofii bez mowy i nie ma mowy bez filozofii. Taki jest, Andrzej Bogusławski raczej oczywisty, punkt wyjścia autora. Mowa jako przedmiot teorii jest jednak, jak już dawno zauważono, obiektem osobliwie trudnym w refleksji intelektualnej. Sprawa całokształtu mówienia, w odróżnieniu od tych czy innych cząstkowych szczegółów lub aspektów działania zwanego „mówieniem”, to rzecz, która pojawia się w polu czyjegoś zainteresowania badawczego, zawsze czysto kontemplacyjnego, a praktycznego, bardzo rzadko. Istota zamierzenia autora znajduje dość adekwatny, a zarazem znamienny wyraz w przytaczanych przez niego z uznaniem słowach francuskiego filozofa Louisa de Bonalda (1754–1840) i rosyjskiego pisarza-poety-językoznawcy-filozofa Konstantina Aksakowa (1817–1860).

Louis de Bonald pisał: „Jeśli niektórzy pisarze zajmujący się istotą rozumną są mętni i niezrozumiali [...] dzieje się tak dlatego, że [...] chcieli wyjaśnić istotę myślącą przez istotę myślącą, zamiast ją wyjaśniać przez istotę mówiącą” (Tekst francuski z 1801 roku).

Konstantin Aksakow pisał (po zadeklarowaniu, że nauka musi przyjąć „tajemnicę życia” jako nieodwołalną daną pierwotną): „Nauka słowa jest dokładnie w tej samej sytuacji [...] kiedy musi się mówić o samym słowie [...] o tej przezroczystej szacie myśli – nauka musi uznać tajemnicę ukazania się słowa – tego nowego świata, który wzniósł się nad światem. [...] słowo jest całe przeniknięte świadomością i powstało wraz z nią. Słowo to świadomość, słowo to człowiek” (Tekst rosyjski z 1860 roku w przekładzie autora).

******

The Linguistic Theory of Speech. Preliminaries

The monograph presents a unique philosophical – logical concept of a natural language by an eminent philosopher and linguist Andrzej Bogusławski. The author offers a preliminary stratification of language responses with particular reference to base responses.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Językoznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-235-4316-9
• ISBN druku: 978-83-235-4308-4
• Liczba stron: 544

Pobierz spis treści»

Przedmowa 9
Wprowadzenie 13

I. Projektowany zakres i charakter opracowania 13

II. Ogólne założenia lingwistyczno-filozoficzne 28

III. Mówienie i mówienie o mówieniu 75
Główna teza przedkładanej teorii mowy 75
Zasadnicze zróżnicowanie stanowisk filozoficznych w kwestii języka i mowy 82

Część pierwsza Mowa
Rozdział I. Kanoniczne werdykty obiektywizujące (KWO).
Charakterystyka początkowa 91
Dwie zasadnicze cechy KWO 94
Przewidywana zawartość nazwy „kanoniczny werdykt obiektywizujący” 101

Rozdział II. Wstępna charakterystyka kontrastu między
prymarnym funktorem ‘powiedział’ a sekundarnym
funktorem ‘powiedział’ 107
Aneks I 114
Aneks II 121
Aneks III 123

Rozdział III. Przedmioty relacjonowania i ich relacjonowanie 124

Rozdział IV. Monowalencyjny funktor to (jest) poza kategorią KWO. Rzut oka na pokrewne zjawiska spoza
kategorii KWO 131

Rozdział V. Szczególna podkategoria KWO: biwalencyjne
oznajmienia metaepistemiczne. Słowo o oznajmieniach pokrewnych 138
Aneks 155

Rozdział VI. Naczelne funktory relacjonowania wypowiedzi
(NFRW) a właściwości perceptybilno-techniczne mowy 157

Rozdział VII. Mowa w refleksji teoretycznej i pozateoretycznej 169

Rozdział VIII. Ogólna taksonomia lingwoczynów. Wprowadzenie do pełnej charakterystyki kanonicznych werdyktów obiektywizujących (KWO) 178
A. Pojęcie KWO. Rozszerzony zarys wstępny. Test metajęzykowej kompetencji ogółu użytkowników języka (MKU) 179
B. Charakterystyka wypowiedzeń należących do kategorii
KWO. Uzupełnienia. Test: ‘prawdę mówiąc’ 186

Rozdział IX. Pełna charakterystyka prymarnego NFRW i jego denotatów z kategorii KWO. Prezentacja skrótowa 199

Rozdział X. Pełna charakterystyka prymarnego NFRW i jego
denotatów z kategorii KWO. Prezentacja rozwinięta 202
A. „Powaga”. Problem metonimii i metafory 202
B. Asercyjność relacjonowanej wypowiedzi 210
C. „Neutralność” 218
D. „Kanoniczność”. Problem walencji, metonimii, wieloznaczności 219
E. Szczególny przypadek metonimii. „Milczące
zaprzeczenie” 235
F. „Pełnoreferencjalność – określoność referencji” 237

Rozdział XI. Nieograniczona wielość funkcjonalnych
typów wypowiedzi 241

Rozdział XII. Kanoniczne werdykty obiektywizujące wobec innych lingwotworów (KWO vs. AKWO) 248

Rozdział XIII. Taksonomia AKWO 264
Komentarze atrybucyjne 275
Wypowiedzi hybrydalne 277

Rozdział XIV. Wybrane problemy subkategoryzacji AKWO 280
A. Synkretyczno-egocentryczne zwroty epistemiczne [ESE].
Wprowadzenie do ich analizy 280
B. Szczególny przypadek ESE: chyba 286
C. Glosy do innych wybranych wyrażeń z kategorii ESE 297
D. Sprawa pytań jako szczególnej podkategorii w obrębie kategorii AKWO. Przyczynek do krytycznej i autokrytycznej refleksji erotetycznej 304
Uwagi do teorii pytań AB (1977a) 305
Wstępne uwagi do teorii pytań AB (1978b). Jej rozwinięcie 306
Operacje indagacyjne 308
E. Problem statusu datum quaestionis w tzw. pytaniach uzupełnienia 312
Szczególne kategorie indagacji 314
F. Problem zasięgu składników indagacji
bipolarno-stanowych 317

Część druga Wiedza
Rozdział I. Relacje: wie, że – wie, czy; powiedział, że – powiedział, czy 327

Rozdział II. Autodestrukcja sceptycyzmu radykalnego 341

Rozdział III. Krytyka sceptycyzmu Petera Ungera (1975) 348

Rozdział IV. Sprawa „funktora niekompletnego” K* w propozycji Jana Woleńskiego (2007) 351

Rozdział V. Status składniowy ‘wie, że’ jako pojęcia
pierwotnego. Problem aletyczności wyrażenia ‘nie
wie, że’ 359

Rozdział VI. Uzupełnienia do teorii funktora ‘wie, że’.
Relacje: ‘wiedza’ – ‘istnienie’, ‘wiedza’ – ‘prawda’ 376
Aneks. Wielość wiedzących i wielość tego, co wiedziane 391

Rozdział VII. Brak koreferencjalnej rekurencji wie, że i konieczność współwiedzy. Ich konsekwencje światopoglądowe. Problem wszechwiedzy 392
Aneks. Glosa do sprawy agnostycyzmu 403

Rozdział VIII. Dalsze obserwacje dotyczące braku koreferencjalnej rekurencji wie, że 407

Rozdział IX. Równoważność analityczna p i istnienia wiedzącego, że p 411

Rozdział X. Problem braku koreferencjalnej rekurencji ‘wie, że’ a paradoks kłamcy 416

Rozdział XI. Problem ekstensjonalności / intensjonalności 425

Rozdział XII. Paradoks Wittgensteina. Glosa do 7 tezy Traktatu 434

Rozdział XIII. Czego nie można twierdzić w trybie KWO?453

Bibliografia 457
Prace autora 467
Summary 477
Indeks nazwisk 540