Literatura czy fabryka literatury
Prezentowana monografia stanowi efekt wieloletniego zaangażowania autorki w badania prowadzone w ramach międzynarodowej grupy naukowców, skupiającej dydaktyków literatury z ośrodków akademickich we Francji, Szwajcarii, Kanadzie, Grecji, Polsce. W zespole o nazwie HELICE Histoire de l’enseignement des littératures en Europe prowadzone badania koncentrowały się nad zagadnieniami z zakresu kształcenia literackiego w kulturze europejskiej. Pokłosiem licznych seminariów, konferencji i publikacji jest też niniejsza monografia, która stanowi próbę zarysowania głównych przemian w świadomości społecznej Francji na temat postrzegania literatury, jej definiowania, rozumienia oddziaływania.
Proces formowania się przedmiotu kultury (objet de culture), jakim jest literatura podlega różnorodnym napięciom i zależnościom, uwarunkowanym potrzebami świata społecznego. Instytucjonalny charakter literatury pozwala na jej trwanie w pamięci zbiorowej narodów, niemniej czytelne stają się na przestrzeni czasów jej związki kontekstowe, historyczno-ekonomiczne, polityczne, ideowe i społeczne. Analiza sposobów kształcenia literackiego pozwala przybliżyć zmienne reprezentacji i rozumienia znaczenia literatury w systemie kulturowym. Zagadnienia te omawiane są w odniesieniu do kultury Francji, począwszy od ancien régime do czasów współczesnych.
Jednym z wielu czynników, które rządzą światem są zmiany […]. Dotyczą one wszystkich sfer życia człowieka, stawiając cały szereg wymagań w różnych obszarach egzystencji, w tym w zakresie edukacji, pracy, postaw wobec świata etc. Można zatem słowo „zmiana”/”zmiany” uznać za klucz do zrozumienia i doświadczania otaczającej rzeczywistości, dostrzegania przewartościowań sposobów postrzegania i doświadczania otaczającej nas rzeczywistości.
Obserwacja zmian nie jest możliwa bez zrozumienia tego, co dzieje się w kulturze, polityce, edukacji. Ale to dwie pierwsze kultura i polityka generują zmiany, jak i im podlegają. Stąd tak istotne wydaje się wykrywanie związków i zależności między obserwowanymi przemianami społeczno-kulturowymi w edukacji, która musi sprostać oczekiwaniom, modom, jak i nowym wyzwaniom. I tym zagadnieniom poświęcona jest recenzowana książka p. Beaty Kędzi-Klebeko Literatura czy fabryka literatury.
Rozważania o dynamice społeczno-kulturowych przemian w kształceniu literackim we Francji od ancien régime do czasów współczesnych. Już sam tytuł wskazuje na główną problematykę i obszar badań, który tematycznie dotyczy zjawisk mieszczących się w obszarze zainteresowań badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe; zakreśla ramy czasowe omawianego materiału.
Fragment recenzji prof. dr hab. Bożeny Olszewskiej
Beata Kędzia-Klebeko - profesor Uniwersytetu Szczecińskiego od 2008 r., zatrudniona od 1991 r. Katedrze Filologii Romańskiej, a od 2019 r. w Instytucie Literatury i Nowych Mediów. Autorka prac z zakresu socjologii i dydaktyki literatury. Główny obszar zainteresowań badawczych autorki obejmuje zagadnienia dotyczące dziedzictwa kulturowego i literackiego w perspektywie teorii odbioru, a także tematyka tzw. literatury zaangażowanej. Autorka ok. 100 publikacji, w tym monografii (ostatnia: L'écrivain engagé dans le monde: Dimension sociale dans le roman français contemporain, Univesitas, Kraków 2018) oraz współredaktorka monografii wieloautoskich (ostatnia: Les (r)évolutions de l'homme engagé: perspective littéraire et culturelle, red. B. Kędzia-Klebeko, et al., Wyd. Naukowe US, Szczecin 2018). Stypendystka Rządu Francuskiego, członkini wielonarodowej grupy badawczej HELICE Histoire de l’enseignement des littératures en Europe (od 2012 r.) (ostatnio: Deux modeles de la poésie romantique dans les manuels français et polonais des années 1980 a nos jours: quels usages de l'extrait pour quels enjuex?, razem z S. Ahr, [w:] L'extrait et la fabrique de la littérature scolaire, red. A. Belhadjin, L. Perret, P.I.E. Peter Lang, Bruxelles 2020).
