Plan Marshalla. Uwarunkowania i skutki gospodarczo-polityczne

• Druk: Łódź, 2014
• Autor: Kamil Kowalski
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

W monografii przedstawiono kontekst polityczno-gospodarczego, w ramach którego doszło do wygłoszenia słynnego przemówienia na Harvardzie. Zarysowano również proces konkretyzacji propozycji George’a Marshalla, która podczas wystąpienia z 5 czerwca 1947 r. była koncepcją niedookreśloną i ogólną, by rok później przyjąć sformalizowany kształt kompleksowego planu politycznego i gospodarczego, skierowanego do państw Europy Zachodniej. Scharakteryzowano i prześledzono proces realizacji celów Planu Marshalla (European Recovery Program – Europejski Program Odbudowy, ERP), zwracając uwagę na ich ewolucję, zachodzącą zwłaszcza pod wpływem wojny w Korei. Była to pomoc o ogromnym znaczeniu, lecz zaspokajała tylko najpilniejsze potrzeby żywnościowe oraz związane z prowadzeniem działań militarnych. ERP okazał się inicjatywą, która odegrała rolę w stabilizacji sytuacji gospodarczej w Europie Zachodniej. Stosunkowo odległa perspektywa od czasu Planu Marshalla pozwoliła na zdystansowaną ocenę tej oryginalnej koncepcji. Priorytetem autora była zrównoważona analiza wpływu czynników ekonomicznych i politycznych, na etapie powstania, realizacji i oceny konsekwencji Planu. W ostatniej części pracy podsumowano rezultaty Planu, wskazując na sukcesy i poniesione niepowodzenia zarówno na gruncie gospodarczym, jak i politycznym. Istnieje ewidentna dysproporcja ilościowa w polskich i zagranicznych badaniach na temat ERP, dlatego książka jest istotnym uzupełnieniem prac naukowych poświęconych temu tematowi w Polsce.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7969-124-1

Wstęp	9

Rozdział I. Kondycja gospodarcza Europy u kresy II wojny światowej	21

1.1.	Uwagi wstępne 	21
1.2.	Bilans strat i zniszczeń wojennych w państwach europejskich 	24
1.3.	Wczesne próby pomocy gospodarczej – UNRRA 	42
1.3.1.	Wstępne propozycje mocarstw 	43
1.3.2.	Negocjacje w gronie „wielkiej czwórki” 	46
1.3.3.	Kraje alianckie wobec UNRRA. Upublicznienie projektu 	49
1.3.4.	Statutowe podstawy UNRRA 	51
1.3.5.	Realizacja i efekty pomocy UNRRA 	53

Rozdział II. Uwarunkowanie gospodarcze i polityczne pomocy dla Europy w latach 1945–1947		63

2.1.	Zarys stanu gospodarki Europy w latach 1945–1947 	63
2.1.1.	Produkcja przemysłowa i rolnicza 	65
2.1.2.	Handel 	79
2.1.3.	Specyfika sytuacji gospodarczej krajów pokonanych 	82
2.2.	Gospodarka amerykańska w latach 1945–1947. Powiązania ekonomiczne z Europą 	87
2.3.	Rola USA w gospodarczych instytucjach międzynarodowych 	97
2.4.	Polityczny wymiar relacji transatlantyckich 	101
2.4.1.	Koncepcja czterech policjantów („koncepcja strażników pokoju”) 	102
2.4.2.	W drodze ku przewartościowaniu stosunków USA–ZSRR 	108
2.4.3.	Raport Clifforda 	116
2.4.4.	Doktryna Trumana 	123

Rozdział III. Od teorii do realizacji. Krystalizacja Planu: kwiecień 1947 roku – kwiecień 1948 roku	131

3.1.	Przyspieszenie prac nad pomocą gospodarczą dla Europy: przemówienie Achesona w Delta Council, raport sztabu Kennana, memorandum Claytona 	131
3.2.	Przemówienie Marshalla i pierwsze reakcje 	140
3.3.	Konferencja paryska (27 czerwca–2 lipca 1947 r.) 	146
3.4.	Konferencja paryska (12 lipca–22 września 1947 r.) 	154
3.5.	Raport CEEC z 22 września 1947 r 	160
3.6.	Kształtowanie się formuły planu pomocowego dla Europy: aktywność Kongresu i administracji amerykańskiej 	168
3.7 Ustawa o Pomocy Zagranicznej i powstanie OEEC 	173

Rozdział IV. Plan Marshalla. Realizacja oraz efekty gospodarcze i polityczne	179

4.1	Funkcjonowanie Europejskiego Planu Odbudowy: kwiecień 1948 r. – czerwiec 1950 r.	179
4.2	Plan Marshalla po wybuchu wojny w Korei: przewartościowanie priorytetów pomocy amerykańskiej	196
4.3	Rezultaty Planu Marshalla	205
4.3.1.	Plan Marshalla a przyrost produkcji przemysłowej i rolniczej	209
4.3.2.	Plan Marshalla a wzrost dynamiki handlu krajów Europy Zachodniej	214
4.3.3.	Plan Marshalla a stabilność gospodarek krajów Europy Zachodniej: inflacja i deficyty budżetowe	218
4.3.4.	Plan Marshalla a integracja krajów Europy Zachodniej	221
4.4.	Polityczne konsekwencje Planu Marshalla	228
4.5.	Odbudowa gospodarcza bez Planu Marshalla – przypadek Finlandii	238

Wnioski i uwagi końcowe	251
Bibliografia	259
Wykaz tabel i wykresów	271
Wykaz skrótów	273