Plastyczność u zmierzchu pisma
Plastyczność u zmierzchu pisma jest retrospektywnym spojrzeniem Malabou na ponad dekadę własnych badań filozoficznych. Jest to fragment intelektualnej autobiografii, jednak nade wszystko jest to filozoficzny manifest, deklaracja epokowej zmiany i konieczności wykroczenia poza założenia, cele i praktyki Derridiańskiej dekonstrukcji. Catherine Malabou rozwija tezę, że stoimy w obliczu zmierzchu pisma jako dominującej figury myśli. Pismo zostaje zastąpione w tej roli przez plastyczność – najważniejszą, zdaniem filozofki, stawkę w życiu podmiotu wystawionego na przygodność świata i przyszłość pozbawioną tożsamości.
Malabou pokazuje w swej książce, w jaki sposób myślenie o plastyczności rozwijało się w projektach filozoficznych od Hegla, przez Heideggera, aż po Derridę. Jej własna koncepcja nie jest zatem zerwaniem z wcześniejszymi propozycjami filozoficznymi, ale próbą ich transformacji lub metamorfozy. Zestawiając ze sobą Heglowską dialektykę, Heideggerowski projekt „destrukcji” tradycji metafizycznej oraz Derridiańską dekonstrukcję, rozgrywając ich wzajemne relacje, napięcia i różnice, autorka stara się wydobyć z nich te elementy, które będą najbardziej przydatne w rozwijaniu problematyki „plastyczności” oraz wypracowaniu opartej na niej materialistycznej ontologii metamorfozy bytu. Z konfrontacji z tymi trzema wielkimi koncepcjami, opisującymi rzeczywistość w kategoriach zmiany, zdarzenia, stawania się innym i pojawienia się czegoś nowego, wyłaniają się kształty filozofii plastyczności jako kategorii charakteryzującej sposób organizacji rzeczywistości w epoce postmetafizycznej, opisującej materialną samoorganizację myślenia i bytu/bycia.
Odniesienia do Malabou pojawiają się coraz częściej w polskim dyskursie akademickim oraz w artykułach popularyzatorskich. Także zainteresowanie dekonstrukcją, ożywione w ostatnich latach dzięki serii przekładów pism Derridy, pozwala liczyć na to, iż Plastyczność u zmierzchu pisma. Dialektyka, destrukcja, dekonstrukcja znajdzie liczne grono czytelników i czytelniczek. Mogą się nimi stać osoby, które będą chciały sprawdzić, jak prezentuje się współczesna «aktualizacja» i kontynuacja dekonstrukcji «po Derridzie». Malabou jako jedna z rzeczniczek «nowego materializmu» może też przyciągnąć uwagę osób zainteresowanych badaniami kulturowo-społecznymi oraz śledzących rozwój teorii w naukach humanistycznych. Po książkę mogą także sięgnąć osoby związane z polem nauk ścisłych i poszukujące sposobu na rozwinięcie szerszych implikacji – filozoficznych, kulturowych, społecznych, ekonomicznych i politycznych – odkryć neuronauki w zakresie plastyczności mózgu. Pod tym względem filozofia francuskiej autorki może odegrać – i już odgrywa – istotną rolę popularyzatorską: może przyczynić się do wprowadzenia kwestii neuroplastyczności do świadomości osób z pola humanistyki, wspierając jego integrację z polem nauk ścisłych, obecną we współczesnym zwrocie posthumanistycznym. Wreszcie, nowatorskie analizy Hegla i Heideggera, jakich dokonuje Malabou, mogą rzucić nowe światło na recepcję spuścizny tych dwóch filozofów i przyciągnąć uwagę osób zajmujących się, z różnych perspektyw, historią filozofii.
Dr Tomasz Załuski,
Catherine Malabou
ur. 1959
Współczesna francuska filozofka, sytuowana w nurcie dekonstrukcji filozoficznej. W jej dorobku znajdują się zarówno monografie na temat Hegla i Heideggera, jak i analizy współczesnej neuronauki, zagadnienia psychoanalizy oraz rozważania na temat miejsca kobiecości w filozofii. Głównym pojęciem jej filozofii jest plastyczność. Filozofka konfrontuje w szczególności tradycję filozofii postfenomenologicznej, dekonstrukcyjnej czy też „kontynentalnej” ze współczesnymi empirycznymi badaniami neoronaukowymi. Malabou jest autorką dziewięciu książek filozoficznych, z których w języku polskim ukazała się jak dotąd Ontologia przypadłości (2017).
Seria MYŚLEĆ
Seria skupia się na badaniu „dalekiego horyzontu” ludzkiej refleksji, wytyczając nowe ścieżki myślenia wśród nie całkiem jeszcze poznanych obszarów wiedzy, lub kwestionując status quo wśród tych ugruntowanych. Zawiera zarówno awangardowe, jak i bardziej klasyczne teksty filozoficzne polskich i zagranicznych Autorów o różnej proweniencji intelektualnej. Wiele z nich można określić jako odważne, brawurowe, czasem wręcz przełomowe. Choć z niejednym Autorem można zdecydowanie się nie zgadzać, każdego z nich łączy wysoki poziom erudycji i oryginalność myślenia, wobec której trudno pozostać obojętnym.
