Psychologia stresu

• Druk: Warszawa, 2013
• Autor: Irena Heszen
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Najlepszy podręcznik wprowadzający w problematykę psychologii stresu Irena Heszen, ceniony ekspert w dziedzinie psychologii stresu, prowadzi nas przez krytyczny przegląd teorii stresu, analizę procesu radzenia sobie, jego efektywności, kosztów i konsekwencji. Przybliża kwestionariuszowe i alternatywne metody badania tych zagadnień, a także nowe wątki teoretyczne w badaniach nad stresem i radzeniem sobie. Treść podręcznika wzbogacona jest o bloki rozszerzające, biogramy najważniejszych postaci, wypowiedzi ekspertów. Trudniejsze problemy zilustrowano barwnymi przykładami. Naukę i utrwalanie wiedzy ułatwią pytania i problemy do dyskusji kończące każdy rozdział. Tak o stresie nie pisał jeszcze nikt. Profesor dr hab. Irena Heszen prowadziła badania naukowe jako kierownik zespołów badawczych w Akademii Medycznej w Warszawie, na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej, gdzie pracuje od 2003 roku. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i międzynarodowych towarzystw naukowych, między innymi, International Society for Stress and Anxiety Research STAR. Opublikowała ponad 150 prac, w tym ponad 20 książek jako autor lub redaktor. Zainteresowania naukowe Autorki obejmują problematykę psychologii stresu i radzenie sobie, a ponadto podstawy psychologii zdrowia, psychologiczne aspekty relacji lekarz–pacjent oraz duchowość z perspektywy psychologicznej. W ostatnich latach prowadzi badania nad korzystnymi stronami stresu oraz źródłami emocji pozytywnych w sytuacji stresowej i ich znaczeniem dla przebiegu radzenia sobie.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Psychologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-17918-2
• ISBN druku: 978-83-01-17197-1
• Liczba stron: 384

Od autora                                            	9
Wprowadzenie                           13

Rozdział 1. Co to jest stres? Od klasycznych do współczesnych koncepcji stresu     17

1.1. Ujęcia stresu w koncepcjach klasycznych i współczesnych             22
1.1.1. Stres jako bodziec czy jako reakcja?                     22
1.1.2. Relacyjne ujęcia stresu w pracach psychologów polskich         24
1.2. Lazarusa i Folkman poznawczo-transakcyjny paradygmat stresu i radzenia sobie                                                       	27
1.3. Ocena modelu Lazarusa i Folkman w świetle teorii psychologicznej i badań empirycznych                                 35
1.4. Hobfolla Teoria Zachowania Zasobów COR                     40
1.5. Porównanie poznawczo-transakcyjnego paradygmatu stresu i radzenia sobie Lazarusa i Folkman ze środowiskowym Modelem Zachowania Zasobów Hobfolla                                   44
1.6. W stronę emocji pozytywnych; Folkman i Moskowitz rozwinięcie modelu Lazarusa                                                     	48
Podsumowanie                                                           	55

Rozdział 2. Jak pokonujemy stres? Radzenie sobie jako specyficzna forma aktywności w sytuacji stresowej                                         	59

2.1. Historyczne ujęcia radzenia sobie                           62
2.2. Wokół klasycznego ujęcia Lazarusa i Folkman – radzenie sobie jako proces  	63
2.3. Strategie radzenia sobie i propozycje ich klasyfikacji               67
2.4. Co po Lazarusie? Nowe tendencje we współczesnych badaniach nad radzeniem sobie                                                  	75
2.4.1. Nowe formy radzenia sobie w ujęciach współczesnych           76
2.4.2. Wymiar czasowy i proaktywne radzenie sobie                      	78
2.4.3. Regulacja emocji; wzbudzanie emocji pozytywnych                 	83
2.5. Uwarunkowania radzenia sobie w paradygmacie interakcyjnym         91
Podsumowanie                                                           	93

Rozdział 3. Od czego zależy zachowanie wobec stresu? Właściwości podmiotu jako wyznaczniki procesu radzenia sobie                                	95

3.1. Styl radzenia sobie jako specyficzny wyznacznik procesu radzenia sobie     	97
3.1.1. Konceptualizacja stylu radzenia sobie                             	97
3.1.2. Rodzaje stylów radzenia sobie                                     	102
3.1.3. Styl radzenia sobie jako predyktor zachowania; problem dopasowania stosowanych strategii do stylu                	112
3.1.4. Perspektywy badań nad stylem radzenia sobie                      	117
3.2. Ogólne właściwości podmiotu jako wyznaczniki radzenia sobie             	118
3.2.1. Temperament i jego znaczenie dla radzenia sobie             118
3.2.1.1. Ogólna charakterystyka temperamentu i jego związków ze zjawiskami stresu                                        118
3.2.1.2. Temperament a radzenie sobie – badania własne           125
3.2.2. Osobowościowe uwarunkowania radzenia sobie                    	132
Podsumowanie                                                           	136

Rozdział 4. Od czego zależy zachowanie wobec stresu? Właściwości sytuacji jako wyznaczniki procesu radzenia sobie                                	139

4.1. Przyczyny stresu – stresory                                            	141
4.1.1. Nasilenie stresora                                               	141
4.1.2. Przebieg wydarzenia stresowego w czasie                          	145
4.1.3. Lokalizacja stresora                               146
4.1.4. Kontrolowalność źródła stresu                                   	148
4.1.5. Dziedzina stresu                                 150
4.2. Wpływ właściwości stresora na przebieg radzenia sobie                    	150
4.2.1. Czy bodziec niewywołujący reakcji stresowej można uznać za stresor?                                                     	150
4.2.2. Kontrolowalność a strategie radzenia sobie                         	153
4.2.3. Dziedziny i rodzaje wydarzeń stresowych                          	157
Podsumowanie                                                           	160

Rozdział 5. Jak badamy radzenie sobie? Podejście kwestionariuszowe                	167

5.1. Kwestionariusze do psychologicznego badania wydarzeń stresowych i ich oceny                                                           	173
5.1.1. Kwestionariusz Zmian Życiowych KZŻ                            	173
5.1.2. Kwestionariusz Samooceny Zysków i Strat                 176
5.1.3. Skala Odczuwanego Stresu PSS-10                                	179
5.1.4. Kwestionariusz Oceny Stresu KOS                                	183
5.2. Kwestionariusze do badania radzenia sobie                               	187
5.2.1. Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS     188
5.2.2. Wielowymiarowy Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem COPE                                               	192
5.2.3. Skala Stylu Behawioralnego MBSS i Skala Stylu Zachowania SSZ                                 196
5.2.4. Kwestionariusz Sposobów Radzenia Sobie WCQ                    	201
5.2.5. Kwestionariusz Reakcji na Codzienne Wydarzenia PCI              	204
5.2.6. Kwestionariusz Religijnego Radzenia Sobie ze Stresującym Zdarzeniem RCOPE                                            	206
Podsumowanie                                                           	210

Rozdział 6. Jak badamy radzenie sobie? Metody alternatywne                       	213

6.1. Iluzoryczność założeń kwestionariuszy samoopisowych             214
6.1.1. Założenia dotyczące osoby badanej jako źródła informacji           	215
6.1.2. Założenia dotyczące kwestionariusza                     216
6.2. Propozycje alternatywnych metod badań w dziedzinie psychologii stresu                                                                	 217
6.2.1. Od danych retrospektywnych do oceny aktualnego zachowania
w naturalnym środowisku badanego                               	218
6.2.3. Ewolucja wywiadu psychologicznego źródłem postępu w badaniach nad stresem i radzeniem sobie                         221
Podsumowanie                                                           	227

Rozdział 7. Czy warto podejmować wysiłki w celu przezwyciężenia stresu? Efektywność i koszty radzenia sobie                                     	231

7.1. Efektywność radzenia sobie                                            	235
7.1.1. Efektywność radzenia sobie z uwzględnieniem różnych jego znaczeń                                                        	236
7.1.2. Efektywność radzenia sobie oceniana z różnych perspektyw          	243
7.1.3. Efektywność radzenia sobie; ogólna ocena w świetle danych empirycznych                                                  	244
7.2. Koszty i opłacalność radzenia sobie                         248
7.3. Jak skutecznie radzić sobie ze stresem?                       249
Podsumowanie                                                           	252

Rozdział 8. Jak radzimy sobie ze stresem spowodowanym przez chorobę?           	255

8.1. Ogólna charakterystyka psychologiczna zmian w sytuacji człowieka w następstwie choroby – choroba jako źródło stresu                       	256
8.2. Odzwierciedlenie choroby w procesach emocjonalnych i poznawczych       	260
8.2.1. Emocjonalne ustosunkowanie się do choroby i związanej z nią sytuacji                                                    	260
8.2.2. Poznawcze odzwierciedlenie choroby – obraz własnej choroby i jego komponenty                               262
8.3. Zachowanie wobec własnej choroby i jego organizacja               266
8.3.1. Radzenie sobie z emocjami                           266
8.3.1.1. Reakcja zaprzeczania chorobie                               267
8.3.1.2. Adaptacja poznawcza do zagrażających wydarzeń         268
8.3.1.3. Ekspresja jako bezpośredni sposób radzenia sobie z emocjami                                                269
8.3.1.4. Wzbudzanie i wzmacnianie emocji pozytywnych               270
8.3.2. Instrumentalne radzenie sobie z chorobą: choroba jako zadanie       	272
8.4. Emocje a instrumentalne radzenie sobie z chorobą                 275
8.5. Różnice indywidualne w radzeniu sobie z chorobą; rola indywidualnego stylu radzenia sobie                                                    	276
Podsumowanie                                                           	280

Rozdział 9. Stres a zdrowie; negatywne skutki przewlekłego i poważnego stresu   283

9.1. Stres, choroba i radzenie sobie – wzajemne związki                       	288
9.2. Stres i emocje jako czynniki ryzyka zaburzeń w biopsychospołecznym modelu zdrowia i choroby                                              	288
9.3. Powstawanie chorób i dysfunkcji somatycznych w świetle badań nad psychologią stresu, prowadzonych w warunkach naturalnych       292
9.3.1. Wydarzenia stresowe i ich subiektywne odzwierciedlenie a powstawanie i przebieg chorób                                  	292
9.3.2. Właściwości indywidualne stanowiące ryzyko zdrowotne w kontekście badań nad psychologią stresu                         	295
9.4. Badania laboratoryjne nad zdrowotnymi skutkami stresu jako źródło wyjaśnień przyczynowo-skutkowych                         299
Podsumowanie                                                           	305

Rozdział 10. Bezpośrednie i odległe korzyści ze stresu                                	307

10.1. Proces i wynik radzenia sobie jako źródła korzyści ze stresujących wydarzeń życiowych                                 309
10.2. Uwarunkowania odnoszenia korzyści z wydarzenia stresowego         313
10.2.1. Czynniki tworzące kontekst radzenia sobie                 313
10.2.2. Właściwości indywidualne i konstelacje osobowościowe             	323
10.3. Rozwój osobisty jako odległe następstwo radzenia sobie z wydarzeniami stresowymi                                           	331
10.3.1. Teoria dezintegracji pozytywnej                                  	332
10.3.2. Wyzwanie-odporność psychiczna-wykorzystanie zasobów jako podstawowe składowe odzyskiwania zdrowia po traumie     333
10.3.3. Wzrost potraumatyczny                                         	334
Podsumowanie                                                           	342

Zakończenie                                         	345

Wykaz testów psychologicznych                   353
Bibliografia                             354
Indeks nazwisk                                        	373
Indeks rzeczowy                                      	379