Rada szkoły
Książka przedstawia funkcjonowanie rad szkół (wskaźnika szkolnej demokracji) w publicznych szkołach podstawowych. Jest to spojrzenie na rady szkoły z punktu widzenia wszystkich podmiotów biorących udział w życiu szkoły, a więc nie tylko dyrekcji i nauczycieli, ale także uczniów oraz rodziców – członków rady szkoły. Analizie poddano strukturę i funkcjonowanie rad szkół, jak również motywy ich powstania i perspektywy rozwoju.
Przez pryzmat działalności rady szkoły ukazano tym samym drogę do współpracy rodziców, uczniów i nauczycieli w publicznej szkole podstawowej. Zwieńczeniem pracy jest z kolei próba zarysowania optymalnego modelu rady szkoły i określenie warunków jego realizacji w praktyce.
Książka naświetla zagadnienie dotychczas pomijane w literaturze pedagogicznej. Może zatem wypełnić poważną lukę w naszej wiedzy o stanie demokratyzacji szkolnictwa publicznego.
Publikacja jest przeznaczona głównie dla nauczycieli, dyrektorów oraz rodziców i uczniów, ale także dla władz oświatowych i samorządowych. Może być również cenną pomocą na kierunkach studiów kształcących przyszłych pedagogów.
Wstęp 9
Rozdział 1. Demokracja a koncepcja demokratyzacji szkoły 13
Wprowadzenie 13
1.1. Współczesne koncepcje demokracji 13
1.2. Normatywne i empiryczne definiowanie demokracji 16
1.3. Niektóre bariery demokratyzacji państwa i szkoły 18
1.4. Demokratyzacja szkoły – uwarunkowania historyczne i prawne 22
1.5. Demokratyzacja a uspołecznienie szkoły 23
1.6. Demokracja i demokratyzacja szkoły – własne ujęcie terminów badawczych 24
Konkluzje 25
Rozdział 2. Demokratyzacja szkoły publicznej w kontekście przemian ustrojowych w Polsce 27
Wprowadzenie 27
2.1. Transformacja ustrojowa w Polsce a pojęcie demokracji 27
2.2. Szkoła publiczna a idea demokratyzacji szkoły 30
2.3. Argumenty za demokratyzacją szkoły według Bogusława Śliwerskiego (oraz autorów amerykańskich) 33
Konkluzje 36
Rozdział 3. Założenia a rzeczywistość istnienia i funkcjonowania rady szkoły (stan prawny przed 1 września 1999 r.) 39
Wprowadzenie 39
3.1. Moc sprawcza rady szkoły 41
3.2. Aspekty demokratyzacji życia szkoły w założeniach dotyczących funkcjonowania rady szkoły 42
3.3. Skład rady szkoły 44
3.4. Funkcjonowanie rad szkół przed 1 września 1999 r. 47
Konkluzje – różne ujęcia rady szkoły 49
Rozdział 4. Podstawy metodologiczne badań 53
4.1. Cele badań 53
4.2. Problemy badawcze 53
4.3. Metoda badań i techniki badawcze 55
4.4. Organizacja badań, charakterystyka terenu badań 59
Rozdział 5. Dyrektorzy szkół a rada szkoły 63
Wprowadzenie; charakterystyka dyrektorów, szkół i środowiska 63
5.1. Geneza rady szkoły; inicjatorzy, motywy, bariery 66
5.2. Skład rady szkoły oraz zadania (rola) jej członków 72
5.3. Działalność rady szkoły; współpraca z dyrektorem, zmiany w szkole wprowadzone przez radę 75
5.3.1. Finanse w radzie szkoły 76
5.3.2. Polityka kadrowa w szkole 77
5.3.3. Zmiana warunków do rozwoju uczniów 78
5.3.4. Przestrzeganie prawa w szkole 78
5.4. Osiągnięcia rady szkoły i ocena jej działalności 79
5.4.1. Współpraca szkoły z rodzicami 81
5.5. Funkcjonowanie rad szkół – argumenty za i przeciw; perspektywy przed radami szkoły 83
5.5.1. Zmiany (udoskonalenia) w działalności rad szkół 84
5.5.2. Zainteresowanie władz radami szkoły; rady szkoły w kontekście reformy oświaty 85
Wnioski 87
Rozdział 6. Nauczyciele a rada szkoły 89
Wprowadzenie; charakterystyka nauczycieli, szkół i środowiska 89
6.1. Geneza rady szkoły; inicjatorzy, motywy, bariery 91
6.2. Struktura rady szkoły; wybory, role, zadania, informacja 95
6.3. Współpraca rady szkoły z dyrektorem 100
6.4. Charakterystyka działalności rady szkoły; zmiany w szkole wprowadzone przez radę 101
6.4.1. Sposób podejmowania decyzji przez radę szkoły 102
6.4.2. Zmiany kadrowe w szkole 103
6.4.3. Przestrzeganie prawa w szkole 103
6.4.4. Zmiany wprowadzone w szkole przez radę a finanse rady 104
6.4.5. Rada szkoły a współpraca szkoły z rodzicami 105
6.5. Ocena działalności rady szkoły przez nauczycieli – jej członków 107
6.5.1. Stopień zadowolenia nauczycieli z udziału w radzie 108
6.5.2. Zmiany (udoskonalenia) w funkcjonowaniu rady szkoły 110
6.6. Zainteresowanie władz radami szkoły; rady szkoły w kontekście reformy oświaty 112
Wnioski 115
Rozdział 7. Uczniowie a rada szkoły 119
Wprowadzenie; charakterystyka uczniów 119
7.1. Geneza rady szkoły; inicjatorzy, motywy, bariery 120
7.2. Struktura rady szkoły; wybory, role, zadania, informacja 123
7.3. Charakterystyka działalności rady szkoły 129
7.3.1. Sposób podejmowania decyzji przez radę szkoły 130
7.3.2. Zmiany kadrowe w szkole 131
7.3.3. Przestrzeganie prawa w szkole 131
7.3.4. Zmiany w szkole wprowadzone przez radę 132
7.4. Ocena działalności rady szkoły i jej osiągnięcia 133
7.4.1. Stopień zadowolenia uczniów z udziału w radzie 135
7.4.2. Zmiany (udoskonalenia) w funkcjonowaniu rady 137
7.5. Zainteresowanie władz radami szkoły; rady szkoły w kontekście reformy oświaty 139
Wnioski 141
Rozdział 8. Rodzice a rada szkoły 143
Wprowadzenie; charakterystyka rodziców, szkół i środowiska 143
8.1. Geneza rady szkoły; inicjatorzy, motywy, bariery 145
8.2. Struktura rady szkoły; wybory, role, zadania, informacja 148
8.3. Charakterystyka działalności rady szkoły 153
8.3.1. Sposób podejmowania decyzji przez radę szkoły 155
8.3.2. Zmiany kadrowe w szkole 156
8.3.3. Przestrzeganie prawa w szkole 157
8.3.4. Zmiany wprowadzone w szkole przez radę a finanse rady 158
8.3.5. Współpraca szkoły z rodzicami 160
8.4. Ocena działalności rady szkoły przez rodziców – jej członków 161
8.4.1. Stopień zadowolenia rodziców z udziału w radzie szkoły 163
8.4.2. Zmiany (udoskonalenia) w funkcjonowaniu rady 164
8.5. Zainteresowanie władz radami szkoły; rady szkoły w kontekście reformy oświaty 166
Wnioski 169
Rozdział 9. Co z tą radą? 171
9.1. Funkcjonowanie rad szkół w kontekście procesów demokratyzacji szkoły 171
9.1.1. Motywy powstania rady szkoły 172
9.1.2. Struktura 174
9.1.3. Działalność 177
9.2. Ocena i perspektywy; rada szkoły – zarodek czy porażka demokracji w szkole? 183
9.3. Typy rad szkół – cechy charakterystyczne – konkluzje 187
9.4. Kierunki pracy różnych agend, czyli w którą stronę? 194
9.5. Wnioski, interpretacje, pytania 199
Zakończenie; rada szkoły – czy(-li) pozorowanie demokracji? 204
Wykaz literatury 207
