Romantyzm
Kolejny tom Wielkiej Historii Literatury Polskiej obejmuje tematycznie dzieje literatury polskiej zamknięte przedziałem czasowym od rozbiorów po powstanie styczniowe. Początkowe dziesięciolecia, na które składają się tzw. szok porozbiorowy, Księstwo Warszawskie (poezja, narodziny współczesnego eseju, powieść gotycka, Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, tragedia klasyczna Alojzego Felińskiego, oda klasyczna Kajetana Koźmiana) i - częściowo Królestwo Polskie (powieść obyczajowa, romans sentymentalny i historyczny, idylle i elegie; poemat heroiczny, bajka i proza klasyczna, Ziemiaństwo Kajetana Koźmiana) - opracował Ryszard Przybylski. Właściwy romantyzm jest pióra Aliny Witkowskiej (sylwetka i twórczość Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Norwida; liryka okresu międzypowstaniowego, poemat i epika wierszowana, proza narracyjna, dramat, krytyka literacka okresu międzypowstaniowego, epistolografia i pamiętnikarstwo doby romantyzmu, literatura dla młodego odbiorcy, pierwsze syntezy historii literatury). Połączenie obydwu zakresów historii literatury w jednym tomie wynika z przeświadczenia o dominujących rysach wspólnych literatury porozbiorowej, wskazujących na ciągłość procesu historycznoliterackiego mimo różnic stylów, poetyk i gatunków. Wszystko, co działo się w literaturze porozbiorowej, stanowiło, bowiem naturalną glebę romantyzmu pojętego jako kontynuacja, jako dialog i jako sprzeciw. Dlatego też literatura porozbiorowa znalazła się w tomie Romantyzm na zasadach współkomponentu epoki.
Ryszard Przybylski
Urodzony w 1928 roku w Równem na Wołyniu; profesor Instytutu Badań Literackich PAN, eseista, badacz literatury polskiej i rosyjskiej. Autor m.in.: książki
Dostojewski i (1964), wyboru i przekładu szkiców O. Mandelsztama
Słowo i kultura (1972) oraz
Wdzięczny gość Boga. Esej o poezji Osipa Mandelsztama (1980), rozprawy
Klasycyzm, czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego (1983) i esejów:
Pustelnicy i demony (1994) oraz
Cień jaskółki. Esej o myślach Chopina (1995). Laureat wielu nagród polskich (Nagroda Wielka Fundacji Kultury za rok 1994, Nagroda PEN Clubu w dziedzinie eseju za rok 1995) i zagranicznych (m.in. Fundacji im. A. Jurzykowskiego, 1991).
Alina Witkowska
Urodzona w Warszawie, profesor Instytutu Badań Literackich PAN. Wybitna znawczyni literatury 1 poł. XIX wieku, zainteresowana zwłaszcza jej kategoriami światopoglądowymi (narodowość, słowiańskość, sielskość) i wizerunkiem polskiej zbiorowości. Autorka m.in. monografii:
Rówieśnicy Mickiewicza. Życiorys jednego pokolenia (1962),
Kazimierz Brodziński (1968),
Mickiewicz. Słowo i czyn (1975 i wyd. nast.),
Towiańczycy (1989), także prac edytorskich w serii
Biblioteka Narodowa. Laureatka nagród polskich (m.in. Sekretarza Naukowego PAN w roku 1976 i 1987) i zagranicznych (Nagroda Fundacji im. Kościelskich 1970).
Seria WIELKA HISTORIA LITERATURY POLSKIEJ
Jedyna tego typu seria historycznoliteracka znajdująca się na polskim rynku wydawniczym. Poszczególne tomy cyklu w sposób syntetyczny prezentują, w pełnym zakresie i z uwzględnienien aktualnego stanu wiedzy, polskie piśmiennictwo i literaturę, od średniowiecza do 1945 roku. Ich autorami są najwybitniejsi specjaliści z różnych ośrodków akademickich w kraju.
