Rządzenie sobą i innymi
Rządzenie sobą i innymi to X tom słynnych wykładów Michela Foucaulta w College de France. Filozof bada tu sposoby i techniki wpływania człowieka na samego siebie i relację ze sobą – a także kształtowania relacji we wspólnocie. Bada podmiot jako zdolny do świadomego i samodzielnego nadawania sobie formy dzięki urzeczywistnieniu takich cech jak odwaga, bezpośredniość i prawdomówność. Samotworzenie odbywa się przez właściwą ekspresję – swobodne i otwarte mówienie prawdy, zgodne z oświeceniowym hasłem przywoływanym przez Kanta Sapere aude, czyli „miej odwagę posługiwać się własną mądrością”. Wiele technik opisywanych przez Foucaulta pochodzi ze starożytnych tradycji, opisywanych przez filozofa w Historii seksualności jako troska o siebie, ze strategii i reżimów dietetycznych czy seksualnych praktykowanych w antycznej Grecji. Foucault pokazuje jednak, że są to stale działające mechanizmy, tworzące fundament demokracji. Podmioty wolne w planie indywidualnym są bowiem warunkiem powstania wspólnoty – jedynie one są zdolne do współistnienia z innymi wolnymi, wypowiadającymi prawdę podmiotami. Foucault analizując etyczną relację podmiotu z samym sobą, bada zarazem fundament demokracji.
Książka przeznaczona jest dla przedstawicieli nauk społecznych, a zatem dla socjologów, ekonomistów, psychologów społecznych, antropologów kultury, politologów, filozofów, ale także dziennikarzy, przedstawicieli świata mediów.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Michel Foucault według indeksu Web of Science w roku 2007 był najczęściej cytowanym spośród wszystkich autorów należących do dyscyplin humanistycznych. Jego dzieło już od kilku dekad inspiruje nie tylko filozofów, ale i historyków, socjologów, etnologów, politologów, krytyków sztuki i językoznawców. Wykłady z Collège de France stanowią znakomitą próbkę jego stylu – analitycznego, jasnego, precyzyjnego, a zarazem potoczystego i przystępnego. Tom zatytułowany Rządzenie sobą i innymi to lektura obowiązkowa dla studentów filozofii i socjologii oraz dla wszystkich, którzy interesują się ewolucją myśli Foucaulta. Wykład ten to bowiem świadectwo ostatniego zwrotu w jego bogatej, złożonej refleksji nad dziejami Zachodu i nad tym, co determinuje kształt naszej aktualności. Skorzystają z niego również studenci i badacze innych dyscyplin (ze szczególnym uwzględnieniem historii, politologii i filologii klasycznej) oraz – last but not least – wszyscy, którzy, nie będąc instytucjonalnie związani z nauką, interesują się poruszanymi tu, fundamentalnymi zagadnieniami.
Prof. UwD dr hab. Małgorzata Kowalska,
Prezentowane w tym tomie wykłady są w zasadzie rozszerzoną wersją pomysłu na książkę o zarządzaniu, która nigdy się nie ukazała. W 1982 roku Foucault podjął bardzo intensywne studia nad relacjami łączącymi subiektywność, konstytucję podmiotu, prawdę, dyspozycję do mówienia prawdy analizowaną w kontekście politycznym i etycznym. Pojęciem wyjściowym było oczywiście pojęcie troski o siebie (epimeleia heautou, cura sui), które w filozofii grackiej i rzymskiej opisywane było jako specyficzna technika, dzięki której podmiot konstruował relację do samego siebie, nadając formę swojej egzystencji. Oznaczało to w rezultacie, że konstytucja podmiotu etycznego wyprzedzała w czasie i była warunkiem logicznym, możliwości ukonstytuowania się podmiotu wiedzy. […] Za Kantem Foucault przypomina nam o definicji filozofii: filozofia zachęcająca do krytycznego myślenia, formułuje tę zachętę nie poprzez odwołanie do swojej własnej historii, ale na podstawie podjęcia systematycznej refleksji na temat aktualności, obecnej sytuacji historycznej człowieka. Co takiego jest jednak w teraźniejszości, że wyzwala w nas potencjał myślenia?
Prof. IFiS PAN dr hab. Szymon Wróbel,
