Suisetica Inania

• Druk: Łódź, 2017
• Autor: Robert Podkoński
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Książka ta powstała wskutek zdziwienia.
Publikacje na temat historii i rozwoju nauki nowożytnej ciągle utwierdzają czytelników w przekonaniu. że jedną z podstawowych różnic między średniowieczną i siedemnastowieczną filozofią przyrody jest zaakceptowanie przez tę ostatnią matematyki jako uprzywilejowanego narzędzia służącego do odkrywania tajemnic natury. Stąd niewątpliwie bierze się powszechne mniemanie, że fizyka nowożytna miała charakter ilościowy, a średniowieczne scholastyczne przyrodoznawstwo – jakościowy. Wywołało to zdziwienie autora książki, ponieważ historycy myśli wieków średnich już od dawna wiedzą, że wielu spośród filozofów tworzących w tej epoce, a szczególnie myśliciele zaliczani do grona tzw. szkoły oksfordzkich kalkulatorów, postrzegało matematykę jako doskonałą metodę do ustalania praw rządzących światem przyrody. Dzieło będące zwieńczeniem tradycji matematycznej filozofii w czternastowiecznym Oksfordzie. czyli Księga kalkulacji Ryszarda Swinesheada, stanowi zaś najdoskonalsze zaprzeczenie wyżej wspomnianego mniemania.
Ze względu na ogrom problematyki ujętej w tym dziele niemożliwe byłoby przedstawienie szczegółowej analizy całości jego tekstu w ramach jednej monografii, dlatego w publikacji tej został ukazany temat najważniejszy i jednocześnie najbardziej reprezentatywny dla matematycznej filozofii przyrody oksfordzkich kalkulatorów – zjawisko ruchu lokalnego. Księga kalkulacji nadal nie jest dostępna dla szerszej publiczności, więc do monografii została dołączona edycja krytyczna źródłowego tekstu traktatu O ruchu lokalnym, stanowiącego integralną część najważniejszego dzieła Ryszarda Swinesheada. Prezentując autentyczne świadectwo dokonań ostatniego przedstawiciela szkoły oksfordzkich kalkulatorów, autor książki daje czytelnikom sposobność zweryfikowania obecnej w historii nauki tezy o wpływie średniowiecznych koncepcji ruchu lokalnego na narodziny i rozwój fizyki nowożytnej.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Filozofia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8142-035-8
• ISBN druku: 978-83-8142-034-1
• Liczba stron: 358

Pobierz spis treści»

Wstęp. Matematyka w średniowiecznej i wczesnonowożytnej filozofii przyrody 	7

Rozdział 1. Narodziny i rozwój matematycznej nauki o ruchu lokalnym na Uniwersytecie Oksfordzkim: poprzednicy Ryszarda Swinesheada	17
1.1.	Ruch lokalny i matematyka w fizyce Arystotelesa	18
1.2.	Wilhelma Ockhama i Ryszarda Kilvingtona komentarze do Fizyki: fundamenty czternastowiecznej oksfordzkiej nauki o ruchu lokalnym	23
1.3.	„Nowa reguła ruchu”	29
1.4.	Tractatus proportionum seu de proportionibus velocitatum in motibus Tomasza Bradwardine’a 	31
1.5.	Problematyka ruchu lokalnego w Regulae solvendi sophismata Wilhelma Heytesbury’ego 	37

Rozdział 2. Traktat „O ruchu lokalnym” Ryszarda Swinesheada, czyli czternastowieczna oksfordzka nauka o ruchu lokalnym more geometrico 	45
2.1.	Struktura i metoda traktatu De motu locali 	46
2.2.	Podstawy spekulatywnej nauki o ruchu lokalnym	53
2.3.	Problem opisu ruchu niejednostajnie zmiennego 	58
2.4.	Calculationes w traktacie „O ruchu lokalnym”	64
2.5.	Ruch w medium uniformiter difformis 	70
2.6.	Sophisticas quisquilias?	74
2.7.	„Nowa reguła ruchu”, twierdzenie o szybkości średniej i ruchy jednostajnie zmienne	84
2.8.	Jak z niejednostajnych zmian czynników ruchu uzyskać ruch jednostajnie zmienny, czyli tour de force Ryszarda Swinesheada	101
2.9.	Twierdzenie o szybkości średniej a opis ruchu zmiennego niejednostajnie 	115
2.10.	Podsumowanie	123

Rozdział 3. Traktat „O ruchu lokalnym” w kontekście całości dzieła Ryszarda Swinesheada	133
3.1.	Miejsce traktatu „O ruchu lokalnym” w „Księdze kalkulacji”	133
A.	Źródła rękopiśmienne i drukowane	133
B.	Odwołania do traktatu „O ruchu lokalnym” w pozostałych częściach „Księgi kalkulacji”	135
3.2.	Nauka o ruchu lokalnym w pozostałych traktatach „Księgi kalkulacji”	140
A.	Traktat X „Księgi kalkulacji”: De maximo et minimo	140
B.	Traktat XV „Księgi kalkulacji”: De medio non resistente 	146
C.	Traktat XI „Księgi kalkulacji”: De loco elementi 		163
3.3.	Traktat „O ruchu lokalnym” a Opuscula de motu Ryszarda Swinesheada 	173
3.4.	Podsumowanie	199

Rozdział 4. Oddziaływanie i znaczenie traktatu „O ruchu lokalnym”	205
A.	Recepcja „Księgi kalkulacji” Ryszarda Swinesheada w piętnasto- i szesnastowiecznych Włoszech 	205
B.	Nauka o ruchu lokalnym Ryszarda Swinesheada na Uniwersytecie Paryskim	213

Zakończenie 	223

Bibliografia 	225

Edycja krytyczna traktatu De motu locali Ryszarda Swinesheada	237
Wstęp. A. Autorstwo i kompozycja „Księgi kalkulacji” 	239
B. Opis manuskryptów 	244
C. Relacje między rękopisami, wybór podstawy oraz zasady edycji	256

Ricardus Swineshead. Liber calculationum: Tractatus de motu locali 	269

Indeks osób 	343

Indeks pojęć 	347

Summary 	355